Wikipedia

Chin Peng

Ahli komunis Malaysia, OBE (1924-2013)

Chin Peng[b] (21 Oktober 1924 – 16 September 2013), dilahirkan Ong Boon Hua,[c] OBE[a] merupakan ahli politik komunis Malaya, pemimpin gerila, dan revolusioner, yang merupakan ketua dan komander Parti Komunis Malaya (PKM) dan Tentera Pembebasan Rakyat Malaya (MNLA). Seorang Maois, beliau mengetuai PKM sebagai setiausaha agung dari tahun 1947 sehingga pembubaran parti pada tahun 1989.[3]

Chin Peng
OBE[a]
陳平
Potret, s. lewat 1940-an.
Setiausaha Agung
Parti Komunis Malaya
Dalam jawatan
6 Mac 1947 – 2 Disember 1989
Didahului olehLai Teck
Digantikan olehTiada (parti dibubarkan)
Maklumat peribadi
Lahir
Ong Boon Hua

(1924-10-21)21 Oktober 1924
Negeri-Negeri Selat 36 Kampung Koh, Sitiawan, Dindings, Negeri-negeri Selat
Meninggal dunia16 September 2013(2013-09-16) (umur 88)
Thailand Hospital Antarabangsa Bumrungrad, Bangkok, Thailand
Tempat semadiChemor, Perak, Malaysia
KewarganegaraanMalaya
Parti politikParti Komunis Malaya
PasanganLee Khoon Wah (k. 1945; m. 2008)
Anak2
Ibu bapa
  • Ong Sing Piaw (bapa)
  • Kuan Kheng Bee (ibu)
TandatanganTandatangan

Chin dilahirkan dalam keluarga kelas pertengahan di Sitiawan, kini sebahagian daripada Perak. Pada tahun 1939, pada usia 15 tahun, beliau menjadi seorang revolusioner dan melarikan diri ke Kuala Lumpur pada tahun 1940. Beliau menyertai PKM pada tahun 1941, dan dengan cepat melibatkan diri dalam jawatankuasa parti tempatan dan kesatuan sekerja di Perak.[4] Sepanjang Perang Dunia Kedua, Chin berperang sebagai gerila anti-penjajah dalam Tentera Anti-Jepun Penduduk Tanah Melayu (MPAJA) menentang pendudukan Jepun di Tanah Melayu, bersekutu dengan Force 136 yang diselubungi oleh gerakan penentangan British. Beliau kemudiannya dianugerahkan Darjah Empayar British (OBE).

Sebagai anggota paling kanan PKM yang masih hidup untuk muncul daripada perang, beliau mengasaskan MNLA dan terlibat dalam perang gerila yang dikenali sebagai Darurat Tanah Melayu menentang pasukan Empayar British dan Komanwel antara 1948 dan 1960, dalam percubaan yang gagal untuk menubuhkan sebuah negara Marxisme–Leninisme yang merdeka di Tanah Melayu. Tindakannya membawa kepada pembatalan OBEnya. Selepas kemerdekaan Malaya yang diketuai oleh British dan kekalahan PKM, Chin telah diasingkan di China, kemudian Thailand, dan melancarkan kempen gerila kedua antara 1968 dan 1989 menentang kerajaan Malaysia yang kini merdeka. Kempen ini tidak berjaya, dan berakhir dengan perjanjian damai pada 1989, yang membubarkan PKM secara kekal. Bagaimanapun beliau tidak dibenarkan pulang, dan Chin meninggal dunia dalam buangan di Bangkok, Thailand pada 2013; usia 88 tahun.

Chin dianggap sebagai salah seorang tokoh politik paling kontroversi dalam sejarah Tanah Melayu. Pengkritiknya mengecam beliau dan MNLA kerana melakukan pelbagai kekejaman semasa Darurat, dan menyifatkan beliau sebagai seorang ideologi taasub dan pengganas.[5][6][7][8] Walau bagaimanapun, beliau juga dipuji kerana menyumbang ke arah proses kemerdekaan Tanah Melayu, dan dilihat sebagai pemimpin pemberontak yang terkemuka dan anti-imperialis menentang penjajahan di Tanah Melayu.[9][10][11] Beliau adalah pemimpin revolusi pascaperang terakhir yang masih hidup yang berjaya memperjuangkan kemerdekaan daripada penjajahan di Asia.[12]

Kehidupan awal

sunting

Tahun belia

sunting

Chin Peng dilahirkan sebagai Ong Boon Hua pada 21 Oktober 1924 dalam sebuah keluarga kelas pertengahan di bandar kecil tepi laut Sitiawan, Dindings, yang pada masa itu merupakan sebahagian daripada Negeri-negeri Selat. Rumah nenek moyangnya berada di Fuqing, Fujian, China. Bapanya pergi menetap di Sitiawan pada tahun 1920, dan menubuhkan perniagaan basikal, tayar, dan alat ganti motor dengan bantuan saudara dari Singapura, dikenali sebagai Ong Lock Cho.[13]

Chin Peng bersekolah di sekolah bahasa Cina di Sitiawan. Pada tahun 1937, beliau menyertai Persatuan Penyokong Anti Musuh Cina (AEBUS), yang ditubuhkan pada tahun itu untuk menghantar bantuan ke China sebagai tindak balas kepada pencerobohan Jepun. Menurut Chin dan Hack, beliau bukan seorang komunis ketika itu.[14] Beliau bertanggungjawab terhadap aktiviti anti-Jepun di sekolahnya, dan dilaporkan sebagai penyokong Sun Yat-sen.

Penyertaan pertama dalam komunisme

sunting

Menjelang awal tahun 1939, Chin telah memeluk komunisme. Beliau merancang untuk pergi ke Yan'an, pangkalan komunis yang terkenal di China tetapi dipujuk untuk kekal di Tanah Melayu dan memikul tanggungjawab yang lebih berat dalam Parti Komunis Malaya yang baru ditubuhkan.

Pada akhir 1939, ketika Chin Peng berada di tahun ke-4 pendidikan sekolah menengahnya (dikenali sebagai peringkat menengah kanan satu), sekolahnya mengumumkan bahawa bahagian menengah kanan akan ditutup kerana kekurangan dana. Beliau memutuskan untuk meneruskan pendidikannya dalam Sekolah Inggeris-Cina Methodist, yang beroperasi dalam bahasa Inggeris, kerana ia menyediakan penutup yang baik untuk aktiviti bawah tanahnya. Beliau tidak mahu terpaksa berpindah ke Singapura untuk menyambung pelajaran dalam bahasa Cina. Beliau meninggalkan sekolah itu "kerana takut akan gangguan British" selepas hanya 6 bulan.[15] Beliau kini memberi tumpuan sepenuhnya kepada aktiviti politiknya dan menjadi seorang revolusioner sepenuh masa. Pada Januari 1940, beliau telah dilantik sebagai bertanggungjawab ke atas tiga pertubuhan anti-Jepun yang menyasarkan pelajar, guru, ahli aktiviti kebudayaan, dan buruh am. Pada penghujung Januari 1940, beliau telah diterima masuk ke Parti Komunis Malaya sebagai ahli.[16]

Aktiviti revolusi awal

sunting

Gangguan oleh pihak berkuasa menyebabkan beliau meninggalkan kampung halamannya ke Kuala Kangsar pada Julai 1940. Kemudian beliau menghabiskan sebulan di Taiping. Pada September 1940 parti itu menghantar beliau ke Ipoh sebagai ahli jawatankuasa tetap bagi Perak. Pada bulan Disember beliau mendapat keahlian penuh parti.

Pada awal tahun 1941, AEBUS telah dibubarkan. Chin Peng menjadi ahli jawatankuasa parti Daerah Ipoh. "Beliau mengetuai sel bawah tanah pelajar di tiga sekolah menengah Cina dan organisasi parti pembantu kedai, pembantu rumah keluarga Eropah, pekerja di tanur bata dan tukang gunting."[16]

Pada Jun 1941, beliau menjadi ahli Jawatankuasa Negeri Perak.

Perang Dunia Kedua

sunting

Chin Peng menjadi terkenal semasa Perang Dunia Kedua apabila ramai Cina Malaya pergi ke hutan untuk melawan perang gerila menentang Jepun. Pejuang-pejuang ini, yang diilhamkan oleh contoh Parti Komunis China (PKC), dikenali sebagai Tentera Anti-Jepun Penduduk Tanah Melayu (MPAJA). Chin Peng menjadi pegawai perhubungan antara MPAJA dan tentera British di Asia Tenggara.

Pencerobohan Jepun ke atas Tanah Melayu bermula pada Disember 1941. Pada tahun 1942, Chin adalah yang paling muda daripada tiga ahli Sekretariat Jawatankuasa Negeri Perak: Su Yew Meng adalah setiausaha dan Chang Meng Ching adalah ahli yang lain. Pada awal tahun 1943, dua anggota kanan telah ditangkap oleh Jepun, yang menyebabkan Chin Peng bertanggungjawab sebagai ahli Sekretariat. Hubungan dengan Jawatankuasa Pusat Parti telah terputus; beliau cuba untuk mewujudkannya semula, mengembara ke Kuala Lumpur dan bertemu Chai Ker Meng. Kemudian, pemimpin parti Lai Tek menghantar seorang lagi ahli Jawatankuasa Pusat, Lee Siow Peng (Siao Ping), untuk menggantikan Chin sebagai Setiausaha Kerajaan Negeri. Bagaimanapun, Lee Siow Peng telah ditangkap tidak lama kemudian ketika dalam perjalanan ke mesyuarat yang akan diadakan di Singapura.

Maka Force 136 tugas menjalin hubungan dengan komando British jatuh ke tangan Chin Peng. Pihak pertama pasukan itu, yang terdiri daripada Kapten John Davis dan lima ejen Cina telah mendarat di Tanah Melayu pada 24 Mei 1943, dengan kapal selam. Chin Peng telah menghubungi kumpulan itu pada 30 September 1943. Beliau aktif dalam menyokong tentera British yang tinggal di belakang tetapi tidak mempunyai ilusi tentang kegagalan mereka untuk melindungi Tanah Melayu daripada Jepun. Semasa aktiviti ini, dia telah berhubung dengan Freddie Spencer Chapman, yang menggelarnya sebagai 'sahabat sejati' dalam memoir hutan Malaya, The Jungle Is Neutral.

Sebagai mengiktiraf perkhidmatannya semasa perang, Chin telah dianugerahkan Darjah Empayar British (OBE)[2] (walaupun ia kemudiannya ditarik balik oleh kerajaan British), sebutan dalam penghantaran dan dua pingat kempen oleh Britain. Beliau telah dipilih sebagai Setiausaha Agung Parti Komunis Malaya selepas pemimpin terdahulu Lai Tek, ternyata menjadi ejen untuk kedua-dua pihak British dan Jepun dan telah mengecam kepimpinan parti itu kepada polis rahsia Jepun. Chin Peng adalah ahli yang masih hidup.

Sebelum Darurat

sunting

Pada tahun 1948, rancangan Persekutuan Malaya menggantikan rancangan Malayan Union, mengecewakan PKM kerana mereka merasakan rancangan itu tidak demokratik dan berat sebelah terhadap golongan elit Melayu. Mereka menuduh British memaksa idea persekutuan ke atas rakyat dengan menggambarkannya sebagai penyelesaian perlembagaan kepada krisis Tanah Melayu.[17][18] Menurut Chin, jawatankuasa pusat itu masih berpegang kepada strategi perjuangan damai Lai Teck dalam menghadapi persekutuan, kerana menganggap rakyat Tanah Melayu masih pulih daripada kengerian pendudukan Jepun. Untuk melancarkan pemberontakan bersenjata secepat itu bukan sahaja akan menyebabkan mereka kehilangan sokongan rakyat tetapi juga akan mendorong orang Melayu yang sudah berwaspada untuk menentang mereka secara terbuka.[19][20][21]

Sesetengah sarjana mendakwa bahawa PKM menerima arahan rahsia daripada ejen Moscow mengenai kaedah dan masa untuk pemberontakan hampir serentak terhadap pihak berkuasa kolonial semasa Persidangan Belia Asia Tenggara yang diadakan di Calcutta pada 19 Februari 1948 yang akhirnya menyebabkan pemberontakan PKM. Chin menafikannya, dengan menyatakan bahawa persidangan itu membantah tindakan sedemikian. Lance Sharkey, setiausaha parti Parti Komunis Australia, memaklumkan Chin dan jawatankuasa pusat memutuskan persidangan itu semasa singgah di Singapura dalam perjalanan pulang.[22][23] Pada Mac 1948, jawatankuasa pusat membincangkan dasar baru kerana mogok buruh tidak membawa hasil yang mereka harapkan. Chin Peng menganggarkan ia akan mengambil masa satu atau dua tahun sebelum British mengambil tindakan terhadap PKM, memberikan mereka masa yang mencukupi untuk bersedia menghadapi perang gerila.[24][25]

Pada 12 Jun 1948, kerajaan kolonial mengharamkan persekutuan kesatuan sekerja yang sedang berkembang di tengah-tengah ketegangan yang semakin meningkat. Sejak itu, tiada pengurangan dalam tahap aktiviti ganas, selain peneutralan kesatuan sekerja. Pembunuhan politik pemberi maklumat, sesiapa yang didapati bekerja menentang pergerakan buruh atau PKM, orang bukan Eropah dianggap musuh kepada komunis atau pemecah mogok yang menggunakan samseng dan samseng untuk mengganggu penunjuk perasaan.[26] Pembunuhan tiga pemimpin Kuomintang di Johor pada 12 Jun telah meyakinkan British bahawa komunis meningkatkan konflik sebagai tindakan balas kerana mengharamkan kesatuan sekerja, manakala di mata PKM pembunuhan ini hanyalah tindakan ugutan semata-mata. Chin sekali lagi mendakwa bahawa beliau tidak menyedari pembunuhan itu pada masa itu, walaupun beliau bersetuju dengan pembunuhan kemudiannya ke atas pengurus ladang yang didakwanya sebagai kejam terhadap pekerja ladang.[26][27]

Kepimpinan Parti Komunis Malaya

sunting

Darurat (1948–1989)

sunting
 
Tajuk pada halaman 1 The Straits Times, pada tahun 1952

Pada 16 Jun 1948, tiga orang pengurus ladang Eropah telah dibunuh di Sungai Siput, yang secara umumnya dikenal pasti sebagai insiden yang menyebabkan pentadbiran kolonial Malaya mengisytiharkan darurat. Sebaliknya, Sze-Chieh Ng berhujah bahawa pembunuhan ini hanyalah pemangkin terakhir bagi krisis berpanjangan yang telah berlaku sejak kesatuan sekerja mula bergolak pada tahun 1945. Ahli sejarah Anthony Short merasakan bahawa ini lebih merupakan reaksi panik daripada langkah yang dipertimbangkan dengan teliti. Menurutnya, kerajaan tidak berdaya menangani pergolakan yang melanda Tanah Melayu sejak 1945. Menurut pandangan Purcell, Darurat diisytiharkan sebagai tindak balas kepada peningkatan insiden keganasan dan pelanggaran undang-undang.[28][29][30]

Ramai ahli sejarah Singapura dan anti-komunis mendakwa bahawa Chin Peng mengarahkan pembunuhan itu. Chin mendakwa beliau tidak mempunyai pengetahuan awal tentang plot itu. Beliau menambah bahawa beliau hampir tidak terlepas daripada ditangkap, kehilangan pasportnya dalam proses itu, dan beliau terputus hubungan dengan parti itu selama beberapa hari.[31] Chin menjadi orang paling dikehendaki kerajaan British, dengan kerajaan menawarkan ganjaran $250,000 untuk penangkapannya. Pada 17 Julai 1948, pejabat PKM di Kuala Lumpur, Ipoh, Singapura, dan bandar-bandar utama lain telah diserbu, diikuti dengan penahanan besar-besaran ke atas individu yang disyaki komunis dan anti-kerajaan pada 21 Julai.[32] PKM telah diharamkan pada Julai 1948.

Sebagai tindak balas kepada Darurat dan penangkapan besar-besaran anggotanya, PKM mengeluarkan seruan kepada anggotanya untuk menghidupkan semula tentera penentang masa perangnya yang dibubarkan, MPAJA, untuk mengangkat senjata semula dan melarikan diri ke hutan.[33] Sejak akhir Mei dan awal Jun, komunis secara rahsia telah menubuhkan platun di beberapa negeri sebagai persediaan untuk tindakan keras British yang dijangkakan pada bulan September. Pengisytiharan Darurat secara tiba-tiba pada bulan Jun, bagaimanapun, memaksa MCP menyegerakan rancangannya, dan mereka merayu kepada rakan seperjuangan dan sukarelawan untuk menyertai mereka dalam perjuangan.[28] Tentera gerila baharu, yang kini dikenali sebagai Tentera Pembebasan Rakyat Malaya (MNLA), menghabiskan tahun pertama Darurat menyatukan semula dan mempersenjatai semula.[32]

Pada masa itu, PKM dalam keadaan huru-hara. Anggotanya bersurai di dalam hutan dan beroperasi tanpa sebarang struktur perintah atau kepimpinan pusat. Menurut Chin, serangan dilakukan tanpa persetujuan atau pengetahuannya dan tiada penyelarasan antara unit. Gerila-gerila itu mengalami kematian yang besar dan memperoleh sedikit atau tiada keuntungan strategik pada bulan-bulan awal.[34] Chin terdesak untuk menegaskan kawalan ke atas MNLA, yang telah beroperasi secara bebas sejak Jun. Tidak sampai Ogos barulah beberapa bentuk kuasa pusat akhirnya ditubuhkan di Cameron Highlands, dengan Chin mengarahkan gerila untuk mengamalkan strategi Mao Zedong untuk menubuhkan zon bebas apabila mereka menghalau tentera British dari sesuatu kawasan.[35] Namun, strategi ini gagal. Tentera British terus memburu gerila, yang sering terpaksa berundur lebih jauh ke dalam hutan dan bersurai ke unit yang lebih kecil kerana kesukaran untuk membekalkan semula dan risiko unit yang lebih besar dikesan dan dimusnahkan oleh rondaan British.[36]

Tambahan pula, PKM kehilangan sokongan orang awam, dan kekurangan bantuan material dan perisikan, parti itu menderita. Chin mengakui mereka telah salah mengandaikan bahawa orang ramai akan bersedia menyokong anak buahnya, seperti yang mereka lakukan semasa Perang Dunia II. Apabila itu gagal berlaku, mereka terpaksa memaksa untuk memenuhi keperluan mereka.[37]

PKM dan MNLA juga menderita di bawah propaganda British, yang melabelkan mereka sebagai "penyamun" dan "pengganas komunis". Sangkaan lama dan andaian bahawa PKM mendapat sokongan rahsia sama ada daripada PKC atau Kesatuan Soviet, lama-kelamaan, menjadi lebih pasti.[38] Rekod yang didedahkan selepas Perang Dingin tamat menafikan dakwaan itu, mendedahkan bahawa PKM tidak mendapatkan sokongan luar dan tiada ejen sama ada dari China atau Kesatuan Soviet telah menghubungi mereka. Satu-satunya 'sokongan' yang Chin ingat perolehi ialah berita yang menggalakkan bahawa gerila Mao telah mengalahkan tentera KMT Chiang Kai-shek yang serba lengkap dan unggul dari segi angka pada tahun 1949.[39][40]

Rancangan Briggs

sunting
 
Chin pakaian beruniform parti.

Pada tahun 1950, beberapa siri strategi telah diperkenalkan oleh Pengarah Operasi untuk perang anti-komunis di Malaya, Leftenan Jeneral Sir Harold Briggs, yang kemudiannya dikenali sebagai Rancangan Briggs.[41] Rancangan itu, yang bertujuan untuk mengalahkan gerila dengan memotong sumber sokongan awam mereka, akhirnya berjaya. Penciptaan 'kampung baru' di bawah rancangan ini mengehadkan risikan dan bekalan makanan untuk PKM, dan dengan itu mempunyai kesan buruk kepada gerila.[42] Chin menyedari perkara ini kerana beliau hampir kelaparan beberapa kali selama dua belas tahun itu.[43]

Selepas beberapa semakan dan pindaan, PKM mengarahkan gerila untuk menghentikan operasi sabotaj dan keganasan dan membina hubungan yang lebih erat dengan kelas pertengahan untuk mengekalkan kekuatan organisasi mereka.[42] Chin kemudiannya mengakui dalam temu bual pada tahun 1999 bahawa arahan ini adalah satu kesilapan kerana ia membenarkan British meneruskan serangan mereka ke atas MNLA, yang mereka betul-betul menilai sebagai agak lemah semangat pada masa itu.[44]

Selepas Sir Harold Briggs meninggal dunia, Leftenan Jeneral Sir Gerald Templer dilantik sebagai komander baharu, memperkenalkan strategi agresif yang berbeza daripada Rancangan Briggs. Ini termasuk soal siasat, catuan makanan, ganjaran wang yang besar untuk komunis yang ditangkap atau dibunuh ditambah dengan operasi ketenteraan yang sengit, dan pengerahan sejumlah besar tentera untuk memburu gerila.[45][46] Pada tahun 1953, PKM memindahkan ibu pejabat mereka ke Betong, di selatan Thailand. Mereka membina semula rangkaiannya untuk menyambungkan unit yang bertaburan dan menyemak strateginya.[47][48]

Pada penghujung 1953 dan awal 1954, perang itu berada pada separuh jalan buntu kerana kedua-dua MNLA dan British tidak dapat mengalahkan satu sama lain dengan tegas.[49] Pada awal 1954, Siao Chang, seorang pemimpin tertinggi PKM yang telah dihantar ke Beijing pada akhir 1952 untuk mendalami pendidikan Marxist-Leninis sambil juga berkhidmat sebagai penghubung kepada PKC, mengumumkan hala tuju baru untuk parti itu, iaitu untuk meninggalkan penubuhan Republik Demokratik Rakyat Malaya dan bergabung dengan parti politik Malaya yang lain dalam perjuangan undang-undang untuk kemerdekaan Tanah Melayu.[50] Chin menyifatkan Siao sebagai 'polisi insurans' PKM sekiranya jawatankuasa pusat itu dihapuskan.[51]

Walaupun ini bukan keputusan mereka, Chin dan jawatankuasa pusat yang lain memutuskan untuk menyertai parti Malaya yang lain, dengan alasan bahawa ahli politik Melayu telah mencapai lebih banyak kejayaan dalam gerakan kemerdekaan dalam beberapa tahun kebelakangan ini berbanding MNLA sejak 1948. Pengumuman Beijing juga mendedahkan kepada PKM bahawa kedua-dua Kesatuan Soviet dan Republik Rakyat China telah melihat perjuangan bersenjata di Tanah Melayu sebagai tidak boleh dipertahankan.[52][51][53]

Rundingan Baling, 1955

sunting

Pada 24 September 1955, Chin menulis kepada Tunku Abdul Rahman menawarkan untuk merundingkan keamanan. Pada 17 Oktober, perbincangan antara dua wakil kerajaan dan Chin Peng dan satu lagi jawatankuasa pusat PKM telah diadakan di Klian Intan.[54] 'Program Lapan Mata' baharu telah diperkenalkan oleh PKM yang menyeru agar Darurat dihentikan dan permusuhan dihentikan, reformasi sistem politik Tanah Melayu, meluaskan hak demokrasi, sokongan untuk keamanan dunia, dan perhatian kepada perkara lain termasuk pendidikan, kesihatan, kebajikan, dan pengeluaran perindustrian.

Pada 28 dan 29 Disember 1955, rundingan mencapai kemuncaknya di bandar kecil Baling di utara Kedah. Wakil daripada Kerajaan ialah Tunku Abdul Rahman, David Marshall, Ketua Menteri Singapura, dan Tuan Tan Cheng Lock, ketua Persatuan Cina Malaysia (MCA). PKM diwakili oleh Chin Peng, Chen Tian, ​​dan Abdul Rashid bin Maidin. Hari pertama rundingan itu tidak berjalan lancar, kerana Chin mahu PKM diiktiraf semula sebagai parti yang sah, atau pemimpin dan ahli MNLA sekurang-kurangnya dibenarkan mendapatkan semula kebebasan bergerak dan tidak menghadapi sebarang penganiayaan undang-undang atau pemenjaraan.[55] Tunku Abdul Rahman menolak permintaan ini dan menuntut PKM menyerah diri sepenuhnya sebagai satu-satunya jalan menuju keamanan, tetapi berjanji mereka yang menyerah diri akan menjalani tempoh pemulihan sebelum dibenarkan menjadi rakyat bebas semula.[55]

Chin sekali lagi berhujah kebebasan berfikir dan memilih mesti diiktiraf oleh kerajaan Malaya jika negara baharu itu ingin terus hidup melepasi kemerdekaannya, kerana rakyat sepatutnya mempunyai hak untuk menentukan jalan politik mana yang harus diambil oleh negara itu dan bukannya pilihan itu diputuskan oleh segelintir orang terpilih dalam kerajaan.[55] Tunku Abdul Rahman juga menolak perkara ini dan hanya menjanjikan kebebasan kepada ahli PKM untuk menyertai mana-mana parti politik sedia ada selepas dibersihkan oleh pihak berkuasa.[55]

Pada hari kedua rundingan itu, Chin berjanji bahawa PKM akan berhenti berperang dan meletakkan senjata jika kerajaan Perikatan memujuk kerajaan British untuk memberikannya kuasa ke atas keselamatan dan pertahanan dalam negeri.[56] Tunku Abdul Rahman menerimanya sebagai satu cabaran dan berjanji akan meneruskannya dalam lawatannya ke London akan datang.[57] Publisiti hebat diberikan dalam media kepada cabaran dramatik daripada Chin Peng. Cabaran itu sebenarnya telah mengukuhkan kedudukan tawar-menawar kerajaan Perikatan pada rundingan di London. Kerana bimbang untuk menamatkan Darurat, kerajaan British bersetuju untuk mengakui kuasa keselamatan dan pertahanan dalam negeri itu dan untuk memenuhi tuntutan kemerdekaan bagi Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957, jika boleh.[58] Chin mendakwa cabarannya kepada Tunku Abdul Rahman yang mempercepatkan kemerdekaan Tanah Melayu.[58] Tunku Abdul Rahman telah mengakui kepentingan rundingan Baling, menulis pada tahun 1974 bahawa "Baling telah membawa terus ke Merdeka."[58]

Apapun, rundingan itu sendiri berakhir tanpa kata sepakat antara kedua belah pihak. Walaupun rundingan itu gagal, mereka dianggap sebagai kejayaan dan kegagalan untuk Tunku Abdul Rahman, kerana rundingan itu menjadikan British menganggap beliau sebagai seorang pemimpin yang kuat yang tegas terhadap komunisme. Persembahannya juga mengagumkan Pejabat Tanah Jajahan untuk memberikan kemerdekaan Tanah Melayu. Bagi PKM, ia adalah satu urusan yang sangat melemahkan semangat yang hampir memusnahkan perjuangan mereka yang sudah uzur.[57] Kegagalan Rundingan Baling adalah satu tamparan hebat bagi PKM, kerana mereka kini kehilangan harapan untuk menamatkan peperangan dan menyebarkan ideologi mereka. Disebabkan oleh korban tempur yang semakin meningkat dan ketidakamanan bekalan makanan, anggota mula menyerah diri kepada kerajaan sebagai pertukaran untuk ganjaran wang dan pengampunan.[59]

Pada tahun 1956, Chin menulis surat kepada Tunku Abdul Rahman menawarkan untuk menyambung semula rundingan. Perkara ini telah ditolak oleh Rahman dalam satu siaran pada 2 April lalu. Menjelang akhir 1958, MNLA telah kehilangan hampir 88% orangnya, berkurangan daripada kira-kira 3,000 tentera yang kuat apabila mereka mula-mula memberontak pada pertengahan 1948 kepada tidak lebih daripada 350 orang, akibat daripada kematian dan penyerahan diri.[60][61][62]

Pada tahun 1959, jawatankuasa pusat PKM memutuskan untuk melumpuhkan aktiviti mereka dan meminta gerila bergabung semula ke dalam masyarakat sambil terus mempromosikan cita-cita komunis mereka sehingga satu masa apabila mereka boleh sekali lagi bangkit untuk memberontak.[60] Chin kemudiannya berpindah ke selatan Thailand dengan saki-baki tenteranya semasa bahagian terakhir Darurat akibat tekanan daripada pasukan keselamatan Malaya, yang pada tahun 1952 berjumlah lebih 32,000 tentera tetap di Tanah Melayu, kira-kira tiga per lima daripadanya adalah orang Eropah dari United Kingdom, New Zealand dan Australia.[63]

Pemberontakan kedua (1968–1989)

sunting
Lihat juga: Pemberontakan Komunis (1968-1989)

Pada tahun 1961, ahli jawatankuasa pusat PKM seperti Chin Peng, Chen Tien, dan Lee An Tung berpindah ke Beijing untuk mendapatkan nasihat politik dan bimbingan daripada Parti Komunis China yang lebih berpengalaman.[60] Chin bagaimanapun akan kekal di Beijing selama 29 tahun akan datang dan parti itu tidak akan meletakkan senjatanya sehingga 1989. Sebab-sebab pembalikan keputusan parti untuk membubarkan ini, menurut Chin, adalah nasihat yang diberikan kepadanya oleh pemimpin komunis Vietnam di Hanoi, pembukaan 'Perang Vietnam' kedua, yang diikuti oleh Revolusi Kebudayaan China, yang semuanya menekankan barisan militan yang kuat untuk diambil oleh parti-parti komunis Asia.[64]

Semasa di Beijing, Chin Peng turut dinasihatkan oleh Deng Xiaoping, untuk meneruskan perjuangan bersenjata di Tanah Melayu kerana Deng merasakan masanya sudah tiba untuk revolusi berlaku di Asia Tenggara.[65] Deng menegaskan bahawa perjuangan ketenteraan bukan sahaja perlu dikekalkan tetapi dipertingkatkan.[66] Deng malah menjanjikan sokongan kewangan kepada PKM jika mereka perlu mengangkat senjata sekali lagi.[65] Deng menawarkan perkara ini untuk kekal sebagai rahsia kerana PKC tidak mahu memberitahu bahawa mereka telah menyokong gerakan komunis Asia Tenggara secara aktif. Chin dengan berat hati menerima cadangan Deng. Ini juga merupakan kali pertama PKM menerima bantuan asing dalam perjuangannya dan dengan sokongan kewangan inilah perjuangan bersenjata kedua di Tanah Melayu akan dilancarkan pada tahun 1968.[65]

Sementara itu, di Tanah Melayu, kerajaan Malaya telah mengisytiharkan Darurat pada 31 Julai 1960 sebaik sahaja mereka yakin MNLA telah tidak lagi menjadi ancaman yang boleh dipercayai, dengan gerila yang masih hidup berundur ke tempat perlindungan mereka di selatan Thailand.[65] Bagaimanapun, pemberontakan berterusan dengan pemberontak meningkatkan serangan mereka, menyerang hendap konvoi tentera, mengebom monumen negara, dan pembunuhan pegawai polis yang ditanda dan 'sasaran musuh' politik. Pemberontakan yang bermula sebagai perang menentang penjajah British, kini berubah menjadi perang menentang 'federalis, kapitalis pemampat dan antek imperialisme British'.[64] Kerajaan Malaya mengekalkan amaran keselamatan tinggi dengan menumpukan satu per tiga daripada belanjawan negaranya untuk keperluan pertahanan dan keselamatan dalam negeri dan meminta tentera British, Australia dan New Zealand untuk kekal di negara itu sehingga keselamatan dalam negeri dan angkatan tentera negara dapat dibina dan tentera asing secara beransur-ansur dihentikan.[64]

Pada tahun 1970, pangkalan gerila PKM di Thailand terjejas teruk oleh perbicaraan dan hukuman mati terhadap orang yang disyaki pengintip. Dua puak pemisah telah ditubuhkan yang mengutuk pembersihan itu. Chin, yang ketika itu berpangkalan di China, menafikan terlibat dan kemudian memulihkan rakan-rakannya yang dituduh.[67] Pada tahun 1970-an dan 1980-an, PKM mempergiatkan aktiviti dan pertempuran dengan pasukan keselamatan. Aktiviti-aktiviti ini adalah disebabkan oleh persaingan antara tiga puak dalam PKM mengenai pembersihan dan strategi parti, dengan setiap puak cuba mengatasi satu sama lain dalam militan dan keganasan.[68]

Bagaimanapun, pada tahun 1980, Deng Xiaoping memfokuskan semula keutamaannya pada birokrasi China selepas kembali berkuasa pada tahun 1978. Beliau mengalu-alukan Perdana Menteri Singapura, Lee Kuan Yew dan tokoh politik terkemukanya sejak merdeka daripada Malaysia, dalam lawatan ke Beijing.[66] Chin teringat bahawa Deng tidak bersusah payah untuk berjumpa dengannya sejak itu. Akhirnya, pada Disember 1980, Deng memanggil Chin. Dalam pertemuan itu, Deng menuntut Chin menutup segera semua stesen radio PKM yang bersiaran dari China ke Malaysia. Apabila Chin bertanya kepada Deng bila beliau mahu menghentikan penyiaran, Deng menjawab, "Lebih cepat lebih baik ... Lee (Lee Kuan Yew) meminta saya menghentikan siaran serta-merta."[66] Selain itu, semasa lawatan rasminya ke China, perdana menteri kedua Malaysia Abdul Razak Hussein mengadakan perbincangan dengan ketua komunis China, Pengerusi Mao Zedong dan menggesa beliau berhenti memberi bantuan kepada PKM. Perdana menteri keempat, Mahathir Mohamad seterusnya berjaya memujuk China untuk menurunkan hubungannya dengan PKM. Ini merupakan faktor penting yang menyumbang kepada keputusan PKM untuk menamatkan perjuangan bersenjatanya.[68][69]

Proses damai, 1989

sunting

PKM akhirnya meletakkan senjatanya pada tahun 1989. Jumlah kematian semasa konflik bersenjata berjumlah ribuan. Mereka yang bersimpati kepada Chin Peng cenderung untuk menggambarkan keganasan yang dilakukan oleh PKM sebagai defensif, manakala penentang sayap kanan cenderung menggambarkannya sebagai agresif dan tidak beretika. Ada yang mendakwa sejumlah besar korban awam adalah berbeza dengan pendirian yang diterima pakai oleh Mao Zedong dan dasar Lapan Perkara Perhatian.

Pada 2 Disember 1989, di bandar Hat Yai di Selatan Thailand, Chin, Rashid Maidin, dan Abdullah CD bertemu dengan wakil-wakil kerajaan Malaysia dan Thailand. Perjanjian damai berasingan telah ditandatangani antara MCP dan kedua-dua kerajaan. Salah satu syarat perjanjian itu ialah ahli MCP yang berasal dari Tanah Melayu dibenarkan pulang ke Malaysia.

Apabila semua permusuhan berhenti, jumlah ahli PKM ialah 1,188; 694 adalah kelahiran Thai dan 494 mengaku berasal dari Semenanjung Malaysia. Mereka diberi geran sementara dan dijanjikan integrasi ke Malaysia.[66]

Pada pendapat Chin, keamanan boleh dicapai seawal tahun 1955 semasa Rundingan Baling, sekiranya British, Tunku Abdul Rahman dan David Marshall tidak menuntut pejuang komunis menyerah kalah, sebaliknya, membenarkan mereka menyerahkan atau memusnahkan senjata mereka dengan cara yang dipersetujui bersama dan kemudian meneruskan kehidupan normal dengan kebebasan politik penuh, yang merupakan hasil luas daripada perjanjian 1989.[70]

Kehidupan akhir

sunting

Permohonan pulang ke Malaysia

sunting

Chin tidak dibenarkan pulang ke Malaysia selepas Perjanjian Keamanan Hat Yai 1989 dan meneruskan pengasingannya di Thailand. Beliau telah melawat negara jiran Singapura, di mana beliau memberi syarahan di Universiti Kebangsaan Singapura (NUS) pada tahun 2004, menggunakan tujuan penyelidikan akademik sebagai alasannya untuk mendapatkan kebenaran lawatan daripada kerajaan Singapura. Pada awal tahun 2000, beliau memohon kebenaran untuk kembali ke Malaysia. Permohonannya telah ditolak oleh mahkamah tinggi pada 25 Julai 2005.

Pada Jun 2008, Chin sekali lagi gagal untuk kembali ke Malaysia apabila Mahkamah Rayuan mengekalkan keputusan awal yang memaksanya menunjukkan kertas pengenalan untuk membuktikan kewarganegaraannya. Chin menegaskan bahawa sijil kelahirannya telah dirampas oleh polis semasa serbuan pada tahun 1948. Peguamnya, Raja Aziz Addruse telah mengemukakan di hadapan Mahkamah Rayuan bahawa adalah salah bagi kerajaan Malaysia untuk memaksa beliau mengemukakan dokumen itu kerana beliau berhak masuk dan tinggal di Malaysia di bawah perjanjian damai.

Pada April 2009, permohonan Chin untuk kembali ke Malaysia sekali lagi ditolak oleh Mahkamah Tinggi atas alasan yang sama seperti percubaannya sebelum ini. Kerajaan Malaysia menegaskan bahawa kemungkinan kepulangannya akan menyebabkan orang yang kehilangan orang tersayang semasa Darurat untuk menghidupkan semula kesakitan mereka.[71]

Pada November 2009, Chin mengeluarkan permohonan maaf kepada mangsa dan ahli keluarga mereka atas kekejaman yang dilakukan oleh PKM.[72] Bagaimanapun, Timbalan Perdana Menteri Malaysia, Muhyiddin Yassin, menjawab walaupun Chin memohon maaf, beliau masih tidak dibenarkan pulang ke Malaysia kerana pengkhianatannya.[73]

Kematian

sunting

Chin meninggal dunia akibat kanser pada usia 88 tahun di sebuah hospital swasta di Bangkok, dengan hanya anak saudaranya yang berusia 50 tahun di sisinya, pada pagi 16 September 2013, penubuhan Malaysia ulang tahun ke-50.[74]

Walaupun Chin sebelum ini menyuarakan hasratnya untuk dikebumikan di Sitiawan, jenazahnya terus dinafikan kemasukan untuk dikebumikan di Malaysia oleh kerajaan Malaysia, kerana didakwa tempoh setahun selepas perjanjian untuk memohon semula kerakyatan telah lama luput dan Chin diandaikan telah melepaskan haknya untuk kembali.[75] Pada November 2019, jenazahnya diumumkan telah dikembalikan secara rahsia oleh jawatankuasa tindakan kecil pada 16 September 2019; abunya diangkut secara istiadat melalui Sitiawan sebelum bertaburan di lereng bukit berhampiran Chemor dan di laut.[76]

Penerbitan

sunting

Chin Peng mengarang bersama kisahnya dengan penulis dan penerbit yang berpangkalan di Singapura Ian Ward, yang dahulunya koresponden Asia Tenggara untuk akhbar konservatif London, The Daily Telegraph, dan isteri Ward Norma Miraflor. Buku bernama Alias ​​Chin Peng: My Side of History, diterbitkan pada tahun 2003.[77]

Satu lagi buku, Dialogs with Chin Peng: New Light on the Malayan Communist Party oleh editor C. C. Chin dan Karl Hack, telah diterbitkan oleh Akhbar Universiti Singapura pada 2004. Buku ini memperincikan siri mesyuarat yang diadakan di Australia yang pernah dihadiri oleh Chin Peng bersama ahli sejarah dan pakar ketenteraan.

Gambaran media

sunting

Pada tahun 2006, sebuah filem dokumentari mengenai Chin Peng telah diterbitkan bertajuk Lelaki Komunis Terakhir. Ia telah diharamkan oleh Kementerian Dalam Negeri Malaysia.[78]

Satu lagi filem dokumentari mengenai beliau bertajuk I Love Malaya telah dikeluarkan pada 25 November 2006.[79]

Kronologi

sunting
  • 21 Oktober 1924: Kelahiran.
  • Januari 1940: Diterima sebagai ahli percubaan Parti Komunis Malaya (PKM); meletakkan tanggungjawab kepada ahli Komunis di Sitiawan.
  • 4 Julai 1940: Meninggalkan rumah.
  • Disember 1941: Tawaran bantuan Komunis diterima; menyertai perjuangan menentang Jepun.
  • 10 Januari 1942: Kumpulan pertama Tentera Anti-Jepun Penduduk Tanah Melayu (MPAJA).
  • 1942: Bertemu bakal isteri, Lee Khoon Wah.
  • 1945: Perang Dunia II tamat.
  • Januari 1946: Dianugerahkan 2 pingat perang; memboikot lawatan pangkalan British; terpaksa menandatangani surat permohonan maaf.
  • Pertengahan Oktober 1946: Di Pulau Pinang, Yeung Kuo mendedahkan bahawa Lai Teck telah mengkhianati PKM; Lai Teck kemudiannya melarikan diri dengan sebahagian besar wang parti.
  • 6 Mac 1947: Mesyuarat Jawatankuasa Eksekutif Pusat PKM diadakan untuk menangani kontroversi Lai Teck; Lai Teck gagal muncul dan tidak pernah dilihat oleh MCP lagi. Kemudian, Chin Peng dipilih sebagai setiausaha agung MCP.
  • 1948: Tiga penanam terbunuh di Sungei Siput; Darurat diisytiharkan; PKM diisytiharkan haram.
  • Akhir 1950: Harold Briggs tiba di Tanah Melayu dan melaksanakan rancangan Briggs – penempatan semula penduduk ke "Kampung Baru". Jika rakyat enggan berpindah, British akan mengeluarkan mereka secara paksa dan kadangkala membakar rumah mereka. Ini menyukarkan pihak Komunis untuk mendapatkan bekalan makanan daripada "Min Yuen", penyokong mereka di kampung.
  • 6 Oktober 1951: Sir Henry Gurney, Pesuruhjaya Tinggi British di Malaya, telah dibunuh di Jalan Gap ke Bukit Fraser oleh Siew Ma. Ia adalah "peluang" serangan hendap oleh Siew Ma dan partinya dan bukannya rancangan untuk membunuh Gurney.
  • 7 Februari 1952: Sir Gerald Templer, tiba untuk menggantikan Gurney, dan melaksanakan tindakan keras terhadap Komunis.
  • 28–29 Disember 1955: Rundingan Baling telah diadakan dengan Chin Peng mewakili Parti Komunis Malaya, Tunku Abdul Rahman mewakili kerajaan Persekutuan Malaya dan David Marshall mewakili kerajaan Koloni Singapura. Rundingan itu tidak berjaya kerana syarat penyerahan diri, yang tidak boleh diterima oleh Parti Komunis Malaya.
  • 1960: Darurat secara rasmi diisytiharkan berakhir dan Chin Peng pergi ke China. Walau bagaimanapun, pertempuran masih berterusan. Ah Cheng @ Shan Ruhong menggantikan beliau sebagai pemangku Setiausaha Agung di Malaya. Pasukan khas kerajaan Malaysia yang menggunakan nama "Senoi Praaq" terbukti menjadi duri di pihak Chin Peng.
  • 2 Disember 1989: Rundingan Damai Haadyai ditandatangani antara Parti Komunis Malaya dan kerajaan Malaysia dan Thailand. Perang yang panjang dan keras yang digemari oleh British untuk menyebut Darurat telah berakhir.
  • 6–8 Oktober 2004: Chin Peng melawat Singapura selama 3 hari untuk berucap di Institut Kajian Asia Tenggara (ISEAS).
  • 2005: Chin Peng menunggu untuk pulang ke Malaysia. Perbicaraan beliau dijadualkan pada 25 Mei 2005, dan Mahkamah Tinggi menangguhkannya kepada 25 Julai 2005. Permohonan ini kemudiannya ditolak.
  • Jun 2008: Chin Peng gagal untuk kembali ke Malaysia apabila Mahkamah Rayuan menuntut beliau menunjukkan kertas pengenalan untuk membuktikan kewarganegaraan Malaya beliau.
  • 16 September 2013: Chin Peng meninggal dunia di Hospital Antarabangsa Bumrungrad di Bangkok. Beliau berusia 88 tahun. Menurut Bangkok Post, dia disahkan meninggal dunia pada 6.20 pagi (GMT+8).

Rujukan

sunting
  • 劉鑒銓等人，青山不老－馬共的歷程，(2004)香港：明報出版社 ISBN 962-8871-28-5
  • Cheah, B. K. (2009). The Communist Insurgency in Malaysia, 1948-90: Contesting the Nation-State and Social Change. New Zealand Journal of Asian Studies, 11(1), 132–52. Diperoleh daripada http://www.nzasia.org.nz/downloads/NZJAS-June09/14_Cheah_3.pdf Diarkibkan 20 Disember 2019 di Wayback Machine pada 30 Julai 2017.
  • Chin, C. C., and Karl Hack. eds. (2004). Dialogues with Chin Peng: New Light on the Malayan Communist Party. Singapore, SG: Akhbar Universiti Singapura. ISBN 9971-69-287-2
  • Chin, P. (2003). Alias Chin Peng: My Side of History. Singapura, SG: Media Masters.
  • Ng, S. (Mei 2011). Silenced Revolutionaries: Challenging the Received View of Malaya’s Revolutionary Past. Arizona, US: Universiti Negeri Arizona.
  • O’Ballance, E. (1966). Malaya: the Communist Insurgent War, 1948-60. Hamden, US: Archon Books.
  • Purcell, V. (1955). Malaya: Communist or Free? Stanford, US: Stanford University Press.
  • Short, A. (2000). In Pursuit of Mountain Rats: The Communist Insurrection in Malaya. Singapura, SG: Cultured Lotus.
  • Symon, A. (Mac 2003). Recalling Malaya's Communist Menace: Fact and Fiction on Chin Peng. IIAS Newslatter, 33, 32. Retrieved from http://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL33_32.pdf pada 30 Julai 2017.
  • Taaffe, P. (4 Februari 2005). Review: 'My Side of History' by Chin Peng. Diperoleh daripada http://www.socialistworld.net/index.php?option=com_content&view=article&id=1604 pada 30 Julai 2017.

Nota

sunting
  1. ^ a b Dianugerahkan dan seterusnya ditarik balik oleh kerajaan British.
  2. ^ Cina ringkas: 陈平; Cina tradisional: 陳平; Pinyin Mandarin: Chén Píng; Jyutping: Can4 Ping4; Pe̍h-ōe-jī: Tân Pêng;[1][2]
  3. ^ Cina ringkas: 王文华; Cina tradisional: 王文華; Pinyin Mandarin: Wáng Wénhuá; Jyutping: Wong4 Man4 Waa6; Pe̍h-ōe-jī: Ông Bûn-hôa

Rujukan

sunting

Petikan

sunting
  1. ^ "Dead or Alive", Time, (12 Mei 1952)
  2. ^ a b van der Vat, Dan (22 September 2013). "Chin Peng obituary". The Guardian. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 Februari 2017. Dicapai pada 14 Disember 2016.
  3. ^ "Chin Peng, 90 dies in Bangkok Hospital". New Straits Times. 16 September 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 September 2013. Dicapai pada 3 Januari 2014.
  4. ^ van der Vat, Dan (22 September 2013). "Chin Peng obituary". The Guardian.
  5. ^ Ramakrishna, Kumar (30 September 2013). "Chin Peng: A fanatic but no hero". Today.
  6. ^ Ignatius, Dennis (30 November 2019). "Chin Peng: Lies, bigotry and double standards". Free Malaysia Today.
  7. ^ Khong, Kim Hoong (23 September 2013). "Chin Peng, anti-colonial revolt and Merdeka". MalaysiaKini.
  8. ^ Bernstein, Adam (16 September 2013). "Chin Peng, Malaysian guerrilla who led long, brutal fight against British colonial rulers, dies". The Washington Post.
  9. ^ Lee, Ban Chen (2 June 2009). "Who is to be blamed - Chin Peng or Tunku?". MalaysiaKini.
  10. ^ Choo, Chan Kai (17 September 2013). "Chin Peng and our true anti-colonial struggle". MalaysiaKini.
  11. ^ Kua, Kia Soong (28 November 2019). "Chin Peng's ashes and the Hitler salute". Free Malaysia Today.
  12. ^ Martin, Douglas (16 September 2013). "Chin Peng, Malaysian Rebel, Dies at 88". The New York Times.
  13. ^ C.C. Chin and Karl Hack, Dialogues with Chin Peng, pp. 3, 38.
  14. ^ Chin and Hack, p. 40.
  15. ^ Chin and Hack, p. 39.
  16. ^ a b Chin and Hack, p. 41.
  17. ^ Ng, p. 11
  18. ^ Chin, p.201
  19. ^ Ng, p. 78
  20. ^ Chin and Hack, p. 118
  21. ^ Chin, p.193
  22. ^ Ng, p. 79
  23. ^ Chin, p. 202
  24. ^ Ng, p. 80
  25. ^ Chin, p. 205
  26. ^ a b Ng, p. 81
  27. ^ Chin, p. 215
  28. ^ a b Ng, p. 82
  29. ^ Short, p. 75
  30. ^ Purcell, p. 61
  31. ^ Chin Peng, My Side of History, pp 215–222.
  32. ^ a b Ng, p. 83
  33. ^ Cheah, p. 135
  34. ^ Chin, p. 226
  35. ^ Chin,p. 230
  36. ^ Ng, p. 84
  37. ^ Chin, p. 273
  38. ^ Ng, p. 85
  39. ^ Ng, p. 86
  40. ^ Chin, p. 356
  41. ^ Ng, p. 87
  42. ^ a b Ng, p. 88
  43. ^ Chin, p. 395
  44. ^ Chin and Hack, p. 160
  45. ^ Short, p. 365
  46. ^ Chin, p. 299
  47. ^ Ng, p. 91
  48. ^ Chin, p. 278
  49. ^ Ng, p. 92
  50. ^ Ng, p. 93
  51. ^ a b Chin, p. 351
  52. ^ Ng, p. 94
  53. ^ Chin, and Hack, p. 164
  54. ^ O'Ballance, p. 152
  55. ^ a b c d Ng, p. 97
  56. ^ Cheah, p. 141
  57. ^ a b Ng, p. 98
  58. ^ a b c Cheah, p. 142
  59. ^ Ng, p. 99
  60. ^ a b c Ng, p. 100
  61. ^ Short, p. 493
  62. ^ Chin, p. 403
  63. ^ Cheah, p. 137
  64. ^ a b c Cheah, p. 143
  65. ^ a b c d Ng, p. 101
  66. ^ a b c d Taaffe, 2005
  67. ^ Chin, p. 466-469, 499
  68. ^ a b Cheah, p. 148
  69. ^ Chin, p. 482-483
  70. ^ Symon, 2003
  71. ^ ""Former CPM General Secretary Chen Ping Died in Thailand"". 16 September 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 September 2016. Dicapai pada 30 Julai 2017.
  72. ^ "Chin Peng apologies on behalf of CPM"
  73. ^ "Muhyidin: Government will not change the decision, Chin Peng can't return even if he apologized" [1] Diarkibkan 30 Julai 2017 di Wayback Machine
  74. ^ "CPM General Secretary Chen Ping Died"
  75. ^ Lim, Ida (20 September 2013). "Open door to Chin Peng's ashes since Malay terrorists also buried here, says MCA". The Malay Mail. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 April 2015. Dicapai pada 20 Mac 2015.
  76. ^ Loh, Ivan (26 November 2019). "Chin Peng's ashes brought back to Malaysia in September". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Mac 2021. Dicapai pada 17 Januari 2021.
  77. ^ ""An intriguing enigma to the end"". Diarkibkan daripada yang asal pada 30 Julai 2017. Dicapai pada 30 Julai 2017.
  78. ^ Wong2006-05-10T00:00:00+01:00, Silvia. "Malaysian government bans The Last Communist". Screen (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 16 April 2017. Dicapai pada 2022-06-28.
  79. ^ "I Love Malaya". Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Februari 2015. Dicapai pada 14 September 2015.

Bibliografi

sunting

Pautan luar

sunting

Pautan luar

sunting
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Chin_Peng&oldid=6498249"