Senarai negara mengikut Indeks Pembangunan Manusia

rencana senarai Wikimedia

Senarai semua negara mengikut Indeks Pembangunan Manusia (IPM) ini, sebagaimana yang terangkum dalam Kemas Kini Statistik Pembangunan Manusia Program Pembangunan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang diterbitkan pada 14 Mac 2013, disusun berdasarkan data 2012. Ia merangkumi 185 negara anggota PBB (antara 193), bersama-sama dengan Hong Kong (Kawasan Pentadbiran Khas China) dan wilayah-wilayah yang diperintah oleh Palestin. 8 negara anggota PBB tidak terangkum kerana kekurangan data. IPM purata kawasan-kawasan di dunia serta kumpulan-kumplan negara juga terangkum untuk membolehkan perbandingan.

Peta dunia yang menonjolkan Indeks Pembangunan Manusia (berdasarkan data 2012, diterbit pada 14 Mac 2013)[1]
  0.900 dan lebih
  0.850–0.899
  0.800–0.849
  0.750–0.799
  0.700–0.749
  0.650–0.699
  0.600–0.649
  0.550–0.599
  0.500–0.549
  0.450–0.499
  0.400–0.449
  0.350–0.399
  0.300-0.349
  Data yang tidak dapat diperoleh

Indeks Pembangunan Manusia (IPM) ialah ukuran perbandingan jangka hayat, kenal huruf, pendidikan dan taraf hidup di seluruh dunia. Ia adalah piawai untuk mengukur kualiti hidup, khususnya kebajikan kanak-kanak. IPM digunakan untuk membezakan adakah sesuatu negara itu sebuah negara maju atau negara membangun, selain daripada mengukur kesan dasar ekonomi pada kualiti hidup. Indeks ini dibangunkan pada 1990 oleh ahli ekonomi Pakistan, Mahbub ul Haq, dan ahli ekonomi India, Amartya Sen.[2]

Negara-negara dibahagikan kepada tiga kategori yang umum, berdasarkan IPM-nya:
Pembangunan Manusia Tinggi
Pembangunan Manusia Sederhana
Pembangunan Manusia Rendah

Senarai lengkap negara

sunting
  • = naik
  • = tetap
  • = turun

Pembangunan manusia amat tinggi (Negara maju)

sunting

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
1   Norway 0.955 0.003
2   Australia 0.938 0.003
3 (1)   Amerika Syarikat 0.937 0.003
4 (1)   Belanda 0.921 0.002
5 (3)   Jerman 0.920 0.004
6 (1)   New Zealand 0.919 0.002
7 (2)   Republik Ireland 0.916
7 (3)   Sweden 0.916 0.003
9 (2)    Switzerland 0.913 0.001
10 (2)   Jepun 0.912 0.003
11 (6)   Kanada 0.911 0.002
12 (3)   Korea Selatan 0.909 0.004
13   Hong Kong 0.906 0.006
13   Iceland 0.906 0.005
15 (1)   Denmark 0.901 0.002
16 (1)   Israel 0.900 0.004
17 (1)   Belgium 0.897 0.001
18 (1)   Austria 0.895 0.003
18 (8)   Singapura 0.895 0.003
20   Perancis 0.893 0.002
21 (1)   Finland 0.892 0.002
21 (1)   Slovenia 0.892
23   Sepanyol 0.885 0.001
24 (16)   Liechtenstein 0.883 0.001

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
25 (1)   Itali 0.881
26 (1)   Luxembourg 0.875
26 (2)   United Kingdom 0.875 0.001
28 (1)   Republik Czech 0.873 0.002
29   Yunani 0.860 0.006
30 (2)   Brunei 0.855 0.001
31   Cyprus 0.848 0.001
32 (4)   Malta 0.847 0.003
33 (1)   Andorra 0.846
33 (1)   Estonia 0.846 0.007
35   Slovakia 0.840 0.004
36 (1)   Qatar 0.834 0.007
37 (1)   Hungary 0.831 0.002
38 (9)   Barbados 0.825 0.002
39   Poland 0.821 0.004
40 (3)   Chile 0.819 0.006
41 (1)   Lithuania 0.818 0.008
41 (11)   Emiriah Arab Bersatu 0.818 0.002
43 (2)   Portugal 0.816 0.001
44 (1)   Latvia 0.814 0.009
45   Argentina 0.811 0.006
46 (6)   Seychelles 0.806 0.007
47 (1)   Croatia 0.805 0.001

Pembangunan manusia tinggi (Negara membangun)

sunting

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
48 (6)   Bahrain 0.796 0.002
49 (4)   Bahamas 0.794 0.003
50 (15)   Belarus 0.793 0.008
51 (3)   Uruguay 0.792 0.007
52 (1)   Montenegro 0.791 0.004
52 (3)   Palau 0.791 0.012
54 (8)   Kuwait 0.790 0.004
55 (11)   Rusia 0.788 0.006
56 (6)   Romania 0.786 0.003
57 (4)   Bulgaria 0.782 0.004
57 (1)   Arab Saudi 0.782 0.005
59 (8)   Cuba 0.780 0.005
59 (1)   Panama 0.780 0.010
61 (5)   Mexico 0.775 0.005
62 (7)   Costa Rica 0.773 0.005
63 (4)   Grenada 0.770 0.002
64 (2)   Libya 0.769 0.004
64 (3)   Malaysia 0.769 0.006
64 (5)   Serbia 0.769 0.002
67 (7)   Antigua dan Barbuda 0.760 0.001
67 (5)   Trinidad dan Tobago 0.760 0.002
69 (1)   Kazakhstan 0.754 0.010
70   Albania 0.749 0.003
71 (1)   Venezuela 0.748 0.004

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
72 (10)   Dominika 0.745 0.002
72 (2)   Georgia (negara) 0.745 0.010
72 (2)   Lubnan 0.745 0.002
72   Saint Kitts dan Nevis 0.745
76 (13)   Iran 0.742 0.002
77 (4)   Peru 0.741 0.008
78   Macedonia Utara 0.740 0.004
78 (1)   Ukraine 0.740 0.007
80 (2)   Mauritius 0.737 0.005
81 (7)   Bosnia dan Herzegovina 0.735 0.002
82 (6)   Azerbaijan 0.734
83 (3)   Saint Vincent dan Kepulauan Grenadine 0.733 0.002
84 (6)   Oman 0.731 0.003
85   Brazil 0.730 0.004
86 (6)   Jamaica 0.730 0.003
87   Armenia 0.729 0.007
88 (5)   Saint Lucia 0.725 0.002
89 (5)   Ecuador 0.724 0.005
90 (2)   Turki 0.722 0.007
91 (3)   Colombia 0.719 0.005
92 (5)   Sri Lanka 0.715 0.010
93 (1)   Algeria 0.713 0.003
94   Tunisia 0.712 0.002

Pembangunan manusia sederhana (Negara membangun)

sunting

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
95 (4)   Tonga 0.710 0.001
96 (4)   Belize 0.702 0.002
96 (2)   Republik Dominika 0.702 0.005
96 (3)   Fiji 0.702 0.003
96 (3)   Samoa 0.702 0.003
100 (6)   Jordan 0.700 0.001
101   Republik Rakyat China 0.699 0.010
102   Turkmenistan 0.698 0.010
(1) Dunia 0.694
103   Thailand 0.690 0.004
104 (5)   Maldives 0.688 0.005
105 (1)   Suriname 0.684 0.005
106 (1)   Gabon 0.683 0.007
107 (2)   El Salvador 0.680 0.002
108   Bolivia 0.675 0.007
108 (2)   Mongolia 0.675 0.018
110 (4)   Negara Palestin 0.670 0.008
111 (4)   Paraguay 0.669 0.001
112   Mesir 0.662 0.001
113 (2)   Moldova 0.660 0.008
114 (2)   Filipina 0.654 0.005
114   Uzbekistan 0.654 0.010
116 (3)   Syria 0.648 0.002
117 (1)   Persekutuan Mikronesia 0.645 0.006

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
118 (1)   Guyana 0.636 0.008
119 (1)   Botswana 0.634 0.001
120   Honduras 0.632 0.003
121 (3)   Indonesia 0.629 0.009
121 (1)   Kiribati 0.629 0.001
121 (2)   Afrika Selatan 0.629 0.008
124   Vanuatu 0.626 0.003
125 (1)   Kyrgyzstan 0.622 0.007
125 (2)   Tajikistan 0.622 0.010
127 (1)   Vietnam 0.617
128 (8)   Namibia 0.608 0.004
129   Nicaragua 0.599 0.006
130   Maghribi 0.591 0.005
131 (1)   Iraq 0.590 0.012
132 (1)   Tanjung Verde 0.586 0.005
133 (2)   Guatemala 0.581 0.002
134 (13)   Timor Leste 0.576 0.011
135   Ghana 0.558 0.018
136   Guinea Khatulistiwa 0.554 0.007
136 (2)   India 0.554 0.007
138 (1)   Kemboja 0.543 0.011
138   Laos 0.543 0.009
140   Bhutan 0.538 0.013
141 (1)   Eswatini 0.536 0.004

Pembangunan manusia rendah (Negara membangun)

sunting

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
142 (5)   Republik Congo 0.534 0.005
143 (1)   Kepulauan Solomon 0.530 0.008
144 (1)   São Tomé dan Príncipe 0.525 0.005
145 (2)   Kenya 0.519 0.008
146   Bangladesh 0.515 0.007
146 (1)   Pakistan 0.515 0.003
148   Angola 0.508 0.006
149   Myanmar 0.498 0.008
150   Cameroon 0.495 0.007
151   Madagaskar 0.483 0.001
152   Tanzania 0.476 0.010
153 (2)   Nigeria 0.471 0.009
154 (1)   Senegal 0.470
155 (4)   Mauritania 0.467 0.003
156 (4)   Papua New Guinea 0.466 0.008
157     Nepal 0.463 0.005
158 (2)   Lesotho 0.461 0.009
159 (3)   Togo 0.459 0.007
160 (6)   Yaman 0.458
161 (3)   Haiti 0.456 0.006
161   Uganda 0.456 0.006
163 (1)   Zambia 0.448
164   Djibouti 0.445 0.014
165 (3)   Gambia 0.439 0.002

Tempat Negara IPM
Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010[1] Anggaran 2013 berdasarkan data 2012
[1]
Perubahan untuk 2013 berbanding dengan data 2010
[1]
166 (1)   Benin 0.436 0.004
167 (1)   Rwanda 0.434 0.009
168 (2)   Côte d'Ivoire 0.432 0.005
169 (6)   Comoros 0.429 0.003
170   Malawi 0.418 0.005
171 (2)   Sudan 0.414 0.003
172 (1)   Zimbabwe 0.397 0.001
173 (1)   Habsyah 0.396 0.009
174 (8)   Liberia 0.388 0.021
175 (3)   Afghanistan 0.374 0.006
176   Guinea-Bissau 0.364 0.003
177 (3)   Sierra Leone 0.359 0.013
178 (7)   Burundi 0.355 0.007
178   Guinea 0.355 0.006
180 (1)   Republik Afrika Tengah 0.352 0.008
181 (4)   Eritrea 0.351 0.009
182 (7)   Mali 0.344
183 (2)   Burkina Faso 0.343 0.009
184 (1)   Chad 0.340 0.004
185 (1)   Mozambique 0.327 0.009
186 (1)   Republik Demokratik Congo 0.304 0.009
186   Niger 0.304 0.006

Senarai negara mengikut benua

sunting

Afrika

sunting

10 IPM tertinggi

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Tinggi
1   Libya 0.840 +0.004
2   Seychelles 0.836 +0.002
3   Mauritius 0.802 +0.005
Sederhana
4   Tunisia 0.762 +0.006
5   Algeria 0.748 +0.003
6   Gabon 0.729 +0.002
7   Guinea Khatulistiwa 0.717 -0.002
8   Mesir 0.716 +0.004
9   Tanjung Verde 0.705 +0.008
10   Afrika Selatan 0.670 -0.001

10 IPM terendah

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Rendah
1   Sierra Leone 0.329 +0.006
2   Republik Afrika Tengah 0.352 +0.003
3   Republik Demokratik Congo 0.361 +0.003
4   Liberia 0.364 +0.007
5   Mozambique 0.366 +0.005
6   Niger 0.370 +0.007
7   Burkina Faso 0.372 +0.010
8   Burundi 0.382 +0.012
9   Guinea-Bissau 0.383 +0.005
10   Chad 0.389 -0.001

Amerika

sunting

10 IPM tertinggi

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Tinggi
1   Kanada 0.967 +0.002
2   Amerika Syarikat 0.950
3   Barbados 0.889 +0.002
4   Chile 0.874 +0.003
5   Argentina 0.860 +0.006
6   Uruguay 0.859 +0.005
7   Cuba 0.855 +0.017
8   Bahamas 0.854 +0.002
9   Costa Rica 0.847 +0.004
10   Mexico 0.842 +0.005

10 IPM terendah

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Medium
1   Haiti 0.521 +0.006
2   Guatemala 0.696 +0.006
3   Nicaragua 0.699 +0.006
4   Honduras 0.714 +0.006
5   Bolivia 0.723 +0.005
6   Guyana 0.725 +0.004
7   El Salvador 0.747 +0.002
8   Paraguay 0.752 +0.003
9   Saint Vincent dan Kepulauan Grenadine 0.766 +0.004
10   Republik Dominika 0.768 +0.007

Asia & Oseania

sunting

10 IPM teratas

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Tinggi
1   Australia 0.965 +0.002
2   Jepun 0.956 +0.003
3   New Zealand 0.944 +0.001
4   Hong Kong (SAR) 0.942 +0.004
5   Israel 0.930 +0.003
6   Korea Selatan 0.928 +0.006
7   Brunei 0.919 +0.002
8   Singapura 0.918 +0.002
9   Kuwait 0.912 -0.003
10   Emiriah Arab Bersatu 0.903 +0.002

10 IPM terendah

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Rendah
1   Timor Leste 0.483 -0.003
Sederhana
2   Papua New Guinea 0.516 +0.002
3   Bangladesh 0.524 +0.007
4     Nepal 0.530 +0.009
5   Pakistan 0.562 +0.014
6   Yaman 0.567 +0.006
7   Kemboja 0.575 +0.009
8   Myanmar 0.585 +0.004
9   Kepulauan Solomon 0.591 +0.003
10   Laos 0.608 +0.007

Eropah

sunting

10 IPM teratas

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Tinggi
1   Iceland 0.968 +0.001
2   Norway 0.968 +0.001
3   Republik Ireland 0.960 +0.002
4   Belanda 0.958 +0.002
5   Sweden 0.958 +0.001
6   Luxembourg 0.956 +0.002
7    Switzerland 0.955 +0.002
8   Perancis 0.955 +0.002
9   Finland 0.954 +0.004
10   Denmark 0.952 +0.003

10 IPM terendah

Tempat Negara IPM
Data 2006 Perubahan berbanding dengan data 2005
Sederhana
1   Moldova 0.719 +0.005
2   Ukraine 0.786 +0.006
3   Turki 0.798 +0.007
Tinggi
4   Bosnia dan Herzegovina 0.802 +0.005
5   Rusia 0.806 +0.005
6   Albania 0.807 +0.004
7   Macedonia Utara 0.808 +0.003
8   Belarus 0.817 +0.007
9   Serbia 0.821 +0.004
10   Montenegro 0.822 +0.006

Indeks Pembangunan Manusia mengikut kawasan dan kumpulan

sunting

Tempat Kawasan atau Kumpulan IPM
Tinggi
1 OECD pendapatan tinggi 0.950
2 OECD 0.925
3 Eropah Tengah dan Eropah Timur serta CIS 0.814
4 Amerika Latin dan Caribbean 0.810
Sederhana
5 Asia Timur dan Pasifik 0.762
Dunia 0.747
6 Negara-negara Arab 0.713
7 Negara membangun 0.688
8 Asia Selatan 0.606
Rendah
9 Afrika Sub-Sahara 0.495
10 Negara Paling Kurang Maju 0.480

Kumpulan IPM
Pembangunan Manusia Tinggi 0.901
Pembangunan Manusia Sederhana 0.690
Pembangunan Manusia Rendah 0.444
Pendapatan tinggi 0.942
Pendapatan sederhana 0.774
Pendapatan rendah 0.564

Negara yang tidak terangkum dalam laparon terkini

sunting

Negara anggota PBB (data UNDP terkini)

sunting

Tahun Negara IPM Tempat Sumber
Terbitan Data
1997   Liechtenstein 0.946 [perlu rujukan]
1997   Monaco 0.946 [perlu rujukan]
1997   Andorra 0.944 [perlu rujukan]
1997   San Marino 0.944 [perlu rujukan]
1998   Palau 0.861 [perlu rujukan]
1998 1995   Korea Utara 0.766 75 [3]
1998   Nauru 0.663 [perlu rujukan]
2000 1998   Iraq 0.583 126 [4]

Tahun Negara IPM Tempat Sumber
Terbitan Data
1998   Tuvalu 0.583 [perlu rujukan]
1998   Persekutuan Mikronesia 0.569 [perlu rujukan]
1998   Kepulauan Marshall 0.563 [perlu rujukan]
1998   Kiribati 0.515 [perlu rujukan]
2007 2005   Zimbabwe 0.513 151 [5]
2007   Afghanistan 0.345 174 [6][nb 1]
2001 2001   Somalia 0.284 161 [7][nb 2]

Bukan anggota PBB (bukan dikira oleh UNDP)

sunting

Tahun Negara IPM Tempat Sumber
Terbitan Data
1998   Puerto Rico 0.942 [8][meragukan ]
2007 2005   Republik China (Taiwan) 0.932 23 [nb 3]
2008 2005   Martinique 0.929 24 [10]
1998   Greenland 0.927 [11][meragukan ]
2008 2005   Guadeloupe 0.912 28 [10]

Tahun Negara IPM Tempat Sumber
Terbitan Data
2006 2004   Makau 0.909 28 [12]
2008 2005   New Caledonia 0.878 34 [10]
2007 2004   Réunion 0.870 35 [13]
2008 2005   Polinesia Perancis 0.864 42 [10]
2008 2005   Guiana Perancis 0.862 43 [10]
2004 2002   Kosovo 0.733 [nb 4][14]

  1. ^ Kemasukan Afghanistan yang terakhir dalam senarai pemeringkatan IPM adalah dalam laporan 1996 (data 1993).
  2. ^ Kemasukan Somalia yang terakhir dalam senarai pemeringkatan IPM adalah dalam laporan 1996 (data 1993).
  3. ^ Oleh sebab PBB tidak mengiktiraf Republik China (ROC) sebagai negara, laporan IPM tidak memasukkan data untuk "Taiwan, Provinsi China" (istilah yang digunakan oleh PBB untuk merujuk kepada domain Republik China; lihat Status politik Taiwan). Bagaimanapun, pemerintahan Republik China (ROC) pada dirinya menghitung IPM-nya pada 2005 sebagai 0.932, berdasarkan data yang berikut: jangka hayat 77.4 tahun; kadar kenal huruf dewasa 97.3%; kadar kemasukan sekolah kasar tergabung 100%; dan KDNK per kapita (PPP) sebanyak AS$28,552.[9]
  4. ^ Kedua-dua PBB dan Kesatuan Eropah tidak mengiktiraf wilayah ini sebagai negara.

Lihat juga

sunting

Rujukan

sunting
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag "The 2013 Human Development Report – "The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World"". Human Development Report United Nations Development Programme (Inggeris). m/s. 127–130. Dicapai pada 19 Mac 2013.
  2. ^ "History of the Human Development Report (Inggeris)". United Nations Development Programme. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-04-03. Dicapai pada 26 March 2009.
  3. ^ "The State of Human Development" (PDF). United Nations Development Programme. 1998. Dicapai pada 26 March 2009.
  4. ^ "Human Development Report 2000" (PDF). United Nations Development Programme. 2000. m/s. 163. Dicapai pada 26 March 2009.
  5. ^ "Human Development Report 2007/2008" (PDF). United Nations Development Programme. 2008. m/s. 231. Dicapai pada 26 March 2009.
  6. ^ "Afghanistan Human Development Report 2007" (PDF). Centre for Policy and Human Development, Kabul University & United Nations Development Programme. 2007. m/s. 20. Dicapai pada 26 March 2009.
  7. ^ "Human Development Report: Somalia 2001" (PDF). 2001. m/s. 198. Dicapai pada 26 March 2009.
  8. ^ "Puerto Rico (United States)". United Nations Environment Programme. 2 March 1998. Dicapai pada 26 Mac 2009.. Nota: Kelihatan hanya merupakan IPM Amerika Syarikat yang diterbitkan dalam laporan 1997.
  9. ^ "National Statistics, R.O.C. (Taiwan)" (PDF) (dalam bahasa Chinese). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C. 2006. Dicapai pada 2008-02-24.CS1 maint: unrecognized language (link)
  10. ^ a b c d e "Les défis de la croissance calédonienne, on page 13" (PDF) (dalam bahasa French). CEROM - INSEE. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2008-12-18. Dicapai pada 2008-12-10.CS1 maint: unrecognized language (link)
  11. ^ "Greenland (Denmark)". United Nations Environment Programme. 2 March 1998. Dicapai pada 26 March 2009.. Note: Appears to be simply Denmark's HDI published on the 1997 report.
  12. ^ The UN did not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI as of 2004 as 0.909. If it were included in the UN's HDI figures as of 2004, Macau would rank 28th (behind Slovenia and in front of Portugal). "2006 Macao in Figures". Statistics and Census Service, Macau SAR. 2006. Dicapai pada 2006-11-02.
  13. ^ "L'Indice de Développement Humain : Une Évaluation pour la réunion" (PDF) (dalam bahasa French). Laboratoire d’Economie Appliquée au Développement (LEAD) Université du Sud Toulon-Var. Dicapai pada 2008-12-10.CS1 maint: unrecognized language (link)
  14. ^ "Human Development Report - Kosovo 2004" (dalam bahasa English dan Albanian and Serbian). UNDP. 2004. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-06-12. Dicapai pada 2009-01-11.CS1 maint: unrecognized language (link)

Pautan luar

sunting