Wikipedia

Pilihan raya presiden Iran 2024

Pilihan raya awal presiden di Iran telah diadakan pada 28 Jun dan 5 Julai 2024,[1] di mana calon reformis Masoud Pezeshkian memenangi pusingan kedua dengan 54.76% undian.

Pilihan raya presiden Iran 2024
← 2021 28 Jun 2024 (pusingan pertama)
5 Julai 2024 (pusingan kedua)
Terdaftar61,452,321
Pengundi hadir39.93% (pusingan pertama) ▼ 8.55pp
49.68% (pusingan kedua)▲ 9.75pp
 
Calon Masoud Pezeshkian Saeed Jalili
Parti Ahli politik bebas Ahli politik bebas
Gabungan Reformis Prinsiplis
Undian popular 16,384,403 13,538,179
Peratusan 54.76% 45.24%
Presiden sebelum pilihan raya

Mohammad Mokhber (pemangku)
Bebas

Terpilih

Masoud Pezeshkian
Bebas

Berikutan kematian presiden ketika itu Ebrahim Raisi dalam nahas helikopter pada 19 Mei,[2] pilihan raya awal diumumkan. Empat calon bertanding pada pusingan pertama pilihan raya, di mana Masoud Pezeshkian memenangi 44%, Saeed Jalili memenangi 40%, Mohammad Bagher Ghalibaf memenangi 14% dan Mostafa Pourmohammadi memenangi <1% undi. Pezeshkian adalah satu-satunya calon reformis dalam undian.[3] Memandangkan tiada calon yang memenangi majoriti dalam pusingan pertama, undian larian telah diadakan pada 5 Julai antara Jalili dan Pezeshkian ,[4] yang menang dengan 55% undian. Pada 6 Julai 2024, Kementerian Dalam Negeri mengisytiharkan Pezeshkian sebagai pemenang pilihan raya,[5] dengan Jalili mengakui kekalahan tidak lama selepas itu.[6]

Dengan peratusan keluar mengundi 39.93%, pusingan pertama pilihan raya menyaksikan penyertaan paling rendah untuk pilihan raya presiden dalam sejarah Republik Islam Iran.[7] Peratusan keluar mengundi meningkat pada pusingan kedua kepada 49.68%. Pezeshkian akan duduk sebagai presiden selepas proses pensijilan undi selesai. Perlantikan beliau sepatutnya berlangsung pada awal Ogos.[8][9]

Latar belakang

sunting

Pada 19 Mei 2024, selepas presiden Iran Ebrahim Raisi merasmikan kompleks hidroelektrik di takungan Giz Galasi berhampiran sempadan Iran-Azerbaijan, bersama-sama dengan Presiden Azerbaijan Ilham Aliyev, Raisi berlepas dari tapak itu dengan sebuah helikopter.[10] Helikopter itu membawa Raisi dan tujuh lagi penumpang serta anak kapal[11] terhempas kira-kira 13:30 IRST (UTC+03:30) berhampiran kampung Uzi di Varzaqan County di wilayah Azerbaijan Timur. Kemudian pada hari itu, serpihan dari helikopter itu ditemui, dengan semua orang berada di dalamnyaas kapal ditemui mati. Ini menyebabkan Naib Presiden Pertama Mohammad Mokhber menjadi pemangku presiden mengikut Perkara 131 Perlembagaan.[12]

Sistem pilihan raya

sunting

Presiden Iran biasanya dipilih setiap empat tahun melalui "undi langsung rakyat", seperti yang ditetapkan oleh Perkara 114 Perlembagaan Iran.[12] Pilihan raya presiden akan datang dijadualkan berlangsung pada atau sebelum 18 Jun 2025, tetapi diadakan lebih awal kerana kematian presiden. Di bawah sistem politik Iran, Presiden adalah pegawai tertinggi yang dipilih secara langsung, ketua cabang eksekutif, dan jawatan kedua terpenting selepas Pemimpin Tertinggi.[13] Umur minimum mengundi ialah 18 tahun.

Menurut perlembagaan Republik Islam Iran, mana-mana warganegara Iran yang menganut agama Syiah, setia kepada Perlembagaan, ideologi Kewalian Ahli Fiqh Islam dan Republik Islam boleh mengambil bahagian dalam pemilihan sebagai calon presiden. Sebuah institusi yang dipanggil Agensi Pemantauan Pilihan Raya (EMA), yang diuruskan oleh Majlis Penjaga, memeriksa calon berdaftar dan memilih segelintir untuk bertanding dalam pilihan raya.[14]

Majlis Penjaga tidak mengumumkan secara terbuka sebab penolakan calon tertentu, walaupun alasan tersebut dijelaskan secara tertutup kepada setiap calon. Wanita tidak disekat mengikut perlembagaan daripada bertanding, tetapi semua yang telah mendaftar sebagai calon telah hilang kelayakan oleh Majlis Penjaga.[15][16] Majlis secara rasmi menafikan menolak pencalonan seorang wanita kerana jantinanya.[17]

Calon yang diluluskan oleh Majlis Penjaga diletakkan pada undian awam. Pemenang ialah calon yang mendapat majoriti (50% tambah satu) undi. Jika tiada calon yang mendapat undi yang mencukupi, pilihan raya larian diadakan antara dua calon dengan undian terbanyak pada hari Jumaat berikutnya.[18] Rakyat Iran yang mengundi semasa pilihan raya menerima setem yang menunjukkan demikian pada sijil kelahiran mereka.[19]

Mengikut perlembagaan, sebaik sahaja keputusan diketahui, Pemimpin Tertinggi mesti menandatangani dekri presiden yang dipilih, dan jika dia enggan menandatangani, presiden yang dipilih tidak akan mengambil alih jawatan presiden. Setakat ini, Pemimpin Tertinggi sentiasa menandatangani dekri presiden yang dipilih.[20][21] Selepas itu, presiden yang dipilih hendaklah melafazkan dan menandatangani sumpah dalam sidang Majlis Permusyawaratan Islam, di hadapan ahli-ahli Majlis Wali dan ketua Mahkamah Agung.[18]

Untuk pilihan raya ini, lebih 61 juta rakyat layak mengundi, dengan kira-kira 18 juta daripada mereka berumur antara 18 dan 30 tahun.[22] Pengundi dikehendaki mengemukakan sijil kelahiran, pasport[23] atau kad pengenalan pintar Iran.[24][25] Kementerian Perisikan memberi amaran bahawa calon presiden sentiasa dipantau.[26]

Pengundian di luar negara

sunting

Pengundian untuk warga Iran di luar negara telah diadakan di 344 lokasi di seluruh dunia.[27][28] Di Australia, pengundian dibatalkan di Brisbane dan Sydney kerana bantahan oleh diaspora Iran.[29] Penentang kerajaan Iran, yang mahukan boikot pilihan raya, mengkritik pentadbiran Biden kerana membenarkan pemasangan pusat mengundi di Amerika Syarikat.[30] Arab Saudi[31] dan Kanada enggan memberikan kebenaran Iran untuk memasang peti undi di luar negara[32], walaupun keputusan itu kemudiannya diterbalikkan di Arab Saudi.[33] Stesen mengundi untuk pengundi Kanada sebaliknya diletakkan di sempadan AS-Kanada.[34]

Tarikh-tarikh

sunting

Berikutan pengumuman kematian Raisi pada 20 Mei, pihak berkuasa mengumumkan pengundian akan diadakan pada 28 Jun.[1] Pendaftaran calon bermula pada 30 Mei dan berlangsung sehingga 3 Jun, manakala kempen berlangsung dari 12 Jun hingga 27 Jun.[1]

Calon-calon

sunting

Pendaftaran untuk bertanding jawatan presiden bermula pada 30 Mei dan berakhir pada 3 Jun. Seramai 80 orang, termasuk empat wanita, memfailkan pencalonan mereka sebagai presiden.[35] Kebanyakan calon dianggap sebagai konservatif atau ultra konservatif.[36] Senarai akhir calon telah dikeluarkan oleh Majlis Penjaga pada 9 Jun.[37] Menurut Perkara 99 Perlembagaan, mereka yang ditolak oleh majlis tidak dibenarkan membantah penolakan itu.[12][38]

Calon-calon yang memohon

sunting
Nama Lahir Pengalaman Kempen Ruj
 

Mahmoud Ahmadinejad

28 Oktober 1956

(umur 68) Aradan, Iran

Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian

(sejak 2013)

Presiden Iran

(2005–2013)

Datuk Bandar Tehran

(2003–2005)

Calon presiden yang hilang kelayakan (2017, 2021)

Parti:

Persatuan Jurutera Islam

Memohon:

2 Jun 2024

[39]
 

Mehrdad Bazrpash

1980

(umur 43–44) Tehran, Iran

Menteri Jalan Raya dan Pembangunan Bandar

(sejak 2022)

Presiden Mahkamah Agung Audit

(2020–2022)

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2012–2016)

Parti:

Barisan Kestabilan Revolusi Islam

Memohon:

3 Jun 2024

[40]
 

Zohreh Elahian

1968

(umur 56) Kermanshah, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2008–2012; 2020–2024)

Parti:

Persatuan Pencari Laluan

Memohon:

2 Jun 2024

[41]
 

Mohammad Mehdi Esmaili

1975

(umur 49) Kabudarahang, Iran

Menteri Kebudayaan dan Bimbingan Islam

(sejak 2021)

Parti:

Bebas

Memohon:

2 Jun 2024

[42]
 

Mohammad Bagher Ghalibaf

23 Ogos 1961

(umur 63) Torqabeh, Iran

Speaker Majlis Perundingan Islam

(sejak 2020)

Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian

(2017–2020)

Datuk Bandar Tehran

(2005–2017)

Calon Presiden (2013, 2017)

Parti:

Kemajuan dan Keadilan Populasi Iran Islam

Memohon:

3 Jun 2024

[43]
 

Vahid Haghanian

6 Februari 1962

(umur 62) Tehran, Iran

Timbalan Hal Ehwal Khas di Pejabat Pemimpin Tertinggi. Parti:

Bebas

Memohon:

1 Jun 2024

[44]
 

Abdonnaser Hemmati

9 Jun 1956

(umur 68) Kabudarahang, Iran

Gabenor Bank Pusat Iran

(2018–2021)

Duta Besar ke China

(2018)

Gabenor Insurans Pusat Iran

(2016–2018, 1994–2006)

Calon Presiden (2021)

Parti:

Eksekutif Parti Pembinaan

Memohon:

31 Mei 2024

[45]
 

Eshaq Jahangiri

21 Januari 1958

(umur 66) Sirjan, Iran

Naib Presiden Pertama Iran

(2013–2021)

Menteri Perusahaan dan Galian

(2001–2005)

Menteri Lombong dan Logam

(1997–2001)

Gabenor Wilayah Isfahan

(1992–1997)

Calon presiden yang hilang kelayakan (2021)

Parti:

Eksekutif Parti Pembinaan

Memohon:

3 Jun 2024

[46]
 

Saeed Jalili

6 September 1965

(umur 59) Mashhad, Iran

Ahli Majlis Pemberitahuan Kesesuaian

(sejak 2013)

Setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi

(2007–2013)

Ketua Perunding Nuklear

(2007–2013)

Calon Presiden (2013, 2021)

Parti:

Bebas

Memohon:

30 Mei 2024

[47]
 

Mostafa Kavakebian

18 Mac 1963

(umur 61) Semnan, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2008–2012; 2016–2020)

Calon presiden yang hilang kelayakan (2005, 2013, 2017)

Parti:

Parti Demokrasi

Memohon:

30 Mei 2024

[46]
 

Sadeq Khalilian

8 Ogos 1959

(umur 65) Ahvaz, Iran

Gabenor Jeneral Khuzestan

(2021–2022)

Menteri Pertanian

(2009–2013)

Parti:

Bebas

Memohon:

2 Jun 2024

[48]
 

Ali Larijani

3 Jun 1958

(umur 66) Najaf, Iraq

Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian

(1997–2008; sejak 2020)

Speaker Majlis Perundingan Islam

(2008–2020)

Ahli Majlis Perundingan Islam (2008–2020)

Calon Presiden (2005)

Calon presiden yang hilang kelayakan (2021)

Parti:

Bebas

Memohon:

31 Mei 2024

[49]
 

Mohammad Reza Mirtajodini

16 Mac 1963

(umur 61) Tabriz, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2004–2009, 2020–2024)

Naib Presiden Iran

(2009–2013)

Parti:

Bebas

Memohon:

2 Jun 2024

[41]
 

Masoud Pezeshkian

29 September 1954

(age 70) Mahabad, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2008–2024)

Kementerian Kesihatan dan Pendidikan Perubatan

(2001–2005)

Parti:

Bebas

Memohon:

2 Jun 2024

[41]
 

Mohammad Reza Pour Ebrahimi

8 Ogos 1970

(umur 54) Rafsanjan, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2012–2024)

Parti:

Parti Gabungan Islam

Memohon:

2 Jun 2024

[50]
 

Mohammadreza Sabaghian

1968

(umur 55) Bafq, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(sejak 2016)

Parti:

Bebas

Memohon:

30 Mei 2024

[46]
 

Mahmoud Sadeghi

22 Mac 1962

(umur 62) Aligudarz, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2016–2020)

Calon Presiden (2021)

Parti:

Persatuan Pengajar Universiti Islam

Memohon:

2 Jun 2024

[51]
 

Mohammatmadari

24 Jun 1960

(umur 64) Tehran, Iran

Menteri Koperasi, Buruh dan Kebajikan Masyarakat

(2018–2021)

Naib Presiden Iran untuk Hal Ehwal Eksekutif

(2013–2017)

Menteri Perdagangan

(1997–2005)

Calon Presiden (2013)

Parti:

Bebas

Memohon:

2 Jun 2024

[52]
 

Alireza Zakani

3 Mac 1966

(umur 58) Ray, Iran

Datuk Bandar Tehran

(sejak 2021)

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2004–2016; 2020–2021)

Calon Presiden (2013, 2017, 2021)

Parti:

Persatuan Pencari Laluan

Memohon:

1 Jun 2024

[53]
Hamideh Zarabadi 1980/1981

(umur 43–44) Qazvin, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2016–2021)

Parti:

Bebas

Memohon:

3 Jun 2024

[54]
 

Masoud Zaribafan

1957

(umur 67) Tehran, Iran

Naib Presiden Iran

(2009–2013)

Setiausaha Kabinet Iran

(2005–2006)

Ahli Majlis Bandaraya Islam Tehran

(2003–2007)

Parti:

Masyarakat Penganut Revolusi Islam

Memohon:

2 Jun 2024

[55]

Sebanyak 74 calon telah ditolak pencalonan oleh Majlis Penjaga.[37] Permohonan sekurang-kurangnya 30 pencalonan telah ditolak pada 30 Mei kerana gagal memenuhi "syarat asas untuk kelayakan".[56] Bekas Presiden Mahmoud Ahmadinejad adalah yang paling terkenal yang dilucutkan kelayakan oleh Majlis Penjaga, setelah dilucutkan kelayakan sebelum ini pada 2021.[57]

Calon-calon yang diluluskan

sunting

Enam calon dibenarkan oleh Majlis Penjaga untuk bertanding jawatan presiden iaitu Mohammad Bagher Ghalibaf, Saeed Jalili, Masoud Pezeshkian, Mostafa Pourmohammadi, Amirhossein Ghazizadeh Hashemi dan Alireza Zakani.[37] Pada 26 Jun, Hashemi menarik balik pencalonannya dan menyeru calon lain untuk mengikuti "supaya barisan hadapan revolusi akan diperkuatkan". Beliau diikuti pada 27 Jun oleh Zakani, yang berbuat demikian dengan alasan keperluan untuk "menyekat pembentukan pentadbiran ketiga" bekas Presiden Hassan Rouhani.[58] Kedua-dua calon, serta Ghalibaf, kemudiannya mengesahkan Jalili pada pusingan kedua.[59]

Nama Lahir Pengalaman Parti Keputusan Ruj
 

Masoud Pezeshkian

29 September 1954

(umur 70) Mahabad, Iran

Ahli Majlis Perundingan Islam

(sejak 2008)

Menteri Kesihatan dan Pendidikan Perubatan

(2001–2005)

Bebas Dipilih pada pusingan run-off
 

Saeed Jalili

6 September 1965

(umur 59) Mashhad, Iran

Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian

(sejak 2013)

Setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi

(2007–2013)

Ketua Perunding Nuklear

(2007–2013)

Calon Presiden (2013, 2021)

Bebas Kalah pada pusingan run-off
 

Mohammad Bagher Ghalibaf

23 Ogos 1961

(umur 63) Torqabeh, Iran

Speaker Majlis Perundingan Islam

(sejak 2020)

Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian

(2017–2020)

Datuk Bandar Tehran

(2005–2017)

Calon Presiden (2005, 2013 dan 2017)

Kemajuan dan Keadilan Populasi Iran Islam Kalah pada pusingan pertama
 

Mostafa Pourmohammadi

9 Mac 1960

(umur 64) Qom, Iran

Menteri Kehakiman

(2013–2017)

Menteri Dalam Negeri

(2005–2008)

Persatuan Pendeta Pejuang Kalah pada pusingan pertama
 

Amir-Hossein Ghazizadeh Hashemi

14 April 1971

(umur 53) Fariman, Iran

Naib Presiden Iran

(sejak 2021)

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2008–2021)

Calon Presiden (2021)

Parti Undang-undang Islam Tarik diri pada pusingan pertama [60]
 

Alireza Zakani

3 Mac 1966

(umur 58) Ray, Iran

Datuk Bandar Tehran

(sejak 2021)

Ahli Majlis Perundingan Islam

(2004–2016; 2020–2021)

Calon Presiden (2021)

Persatuan Pencari Laluan Tarik diri pada pusingan pertama

Platform kempen

sunting

Dalam ucapan pada 3 Jun, Pemimpin Tertinggi Ayatollah Ali Khamenei memberitahu calon untuk tidak menyerang satu sama lain dan menyatakan keutamaannya untuk "presiden revolusioner".[61] Kebanyakan calon memusatkan platform mereka pada kebajikan sosial dan peningkatan keadaan hidup.[62][63][64][65][66][67][68]

Pihak berkuasa memberikan 20GB data internet percuma untuk digunakan pada utusan domestik dan Telewebion selama 30 hari kepada telefon bimbit untuk mempromosikan maklumat mengenai pilihan raya.[69] Radio Farda yang dibiayai oleh AS menjangkakan jumlah kos pilihan raya itu melebihi 357 juta USD.[70]

Saeed Jalili

sunting

Saeed Jalili dari Barisan Kestabilan Revolusi Islam bertanding jawatan presiden buat kali keempat. Bekas Menteri Perhubungan Luar semasa rundingan JCPOA, beliau terlibat dalam aktiviti kerajaan selama sedekad menjelang pilihan raya.[71] Beliau disokong oleh Persatuan Mahasiswa Islam.[72] Jalili menerbitkan sebuah buku, di mana pandangannya tentang dasar luar diilhamkan oleh eskatologi berdasarkan penentangan terhadap dunia barat.[73] Jalili menentang rundingan dengan Barat dan pengesahan Pasukan Petugas Tindakan Kewangan (FATF).[74] Di samping itu, Jalili menyokong penyiapan tambahan satu juta unit rumah.[75] Jalili menentang pengimportan kereta dari luar negara manakala Ghalibaf menyokong import kereta.[76] Jalili menjanjikan tiga hari percutian percuma ke kediaman pelancong kerajaan untuk setiap rakyat setahun.

Masoud Pezeshkian

sunting

Daripada enam calon yang disahkan oleh Majlis Penjaga, Masoud Pezeshkian dianggap sebagai satu-satunya yang mewakili moderat dan reformis.[37] Beliau disokong oleh Nedaye Iranian, Parti Amanah Nasional, Parti Kesederhanaan dan Pembangunan, Gabungan Parti Wanita Reformis,[77][78][79] serta bekas Presiden Mohammad Khatami, bekas menteri luar negeri Mohammad Javad Zarif[80] dan Perhimpunan Pasukan Barisan Imam.[81] Slogan kempen Pezeshkian ialah "Hidup Tanpa Malu".[82][83] Dia berkempen menentang program Nour 2024 peronda Panduan dan mengkritik undang-undang Iran mengenai pemakaian tudung.[84]

Dalam ucapan kempennya, Pezeshkian berkata bahawa dia tidak boleh berbuat apa-apa untuk tahanan politik kerana kuasa untuk membebaskan mereka adalah milik badan kehakiman, bukan presiden.[85] Dia memberitahu pelajar supaya tidak menghina Khamenei dan bahawa dia telah "berasimilasi dengan pemimpin Tertinggi".[86][87] Kakitangan kempennya menggunakan lagu Baraye yang ditulis oleh penyanyi Shervin Hajipour yang dipenjarakan.[88]

Massoud Pezeshkian menyokong pengharaman pendatang Afghanistan.[89] Dia berkata bahawa dia terbuka untuk mengeratkan hubungan dengan Amerika Syarikat dan merundingkan perjanjian nuklear baharu untuk mengurangkan masalah ekonomi Iran.

Mohammad Ghalibaf

sunting

Ghalibaf berjanji untuk mengurangkan jumlah pendatang Afghanistan[90] dan membina tembok di sepanjang sempadan Iran dengan Afghanistan dan Pakistan.[91] Beliau menyatakan sokongannya untuk mengukuhkan Paksi Penentangan.[92] Ghalibaf menjanjikan gaji yang lebih baik kepada pekerja kesihatan untuk menghentikan penghijrahan.[93] Masoud Pezeshkian menyokong pengharaman pendatang Afghanistan.[89] Dia berkata bahawa dia terbuka untuk mengeratkan hubungan dengan Amerika Syarikat dan merundingkan perjanjian nuklear baharu untuk mengurangkan masalah ekonomi Iran.[94]

Mostafa Pourmohammadi

sunting

Mostafa Pourmohammadi berjanji untuk menamatkan penapisan internet.[95] dan menyokong rundingan nuklear tetapi dari kedudukan berkuasa.[96] Dia mengkritik sokongan ketenteraan Iran untuk pencerobohan Rusia ke atas Ukraine kerana apa yang disebutnya kekurangan faedah daripada Rusia.[97][98]

Alireza Zakani

sunting

Bagi meraih undi, Alireza Zakani mendakwa akan memberikan 120 tan daging percuma setiap hari.[99] Dia menjanjikan penjagaan kesihatan percuma untuk wanita dan warga emas serta bayaran tunai kepada golongan miskin.[97]

Bahas

sunting

Pusingan pertama

sunting

IRIB mengadakan dan menyiarkan debat presiden secara eksklusif.[100][101] Soalan yang akan dikemukakan dalam perbahasan telah dikongsikan dengan semua calon terlebih dahulu.[102] IRIB dan Pejabat Pilihan Raya memberi amaran kepada calon agar tidak merosakkan imej awam negara.[103][104] Dokumentari juga akan dihasilkan oleh IRIB untuk calon.[105] Calon-calon ditanya semasa perbahasan pertama mengenai isu-isu seperti inflasi, defisit bajet kerajaan, perumahan dan rasuah. Semua calon berikrar untuk menarik balik sekatan terhadap Iran, mengukuhkan rial dan memperkenalkan pembaharuan.[106]

Calon-calon ditanya semasa perbahasan pertama mengenai isu-isu seperti inflasi, defisit bajet kerajaan, perumahan dan rasuah. Semua calon berikrar untuk menarik balik sekatan terhadap Iran, mengukuhkan rial dan memperkenalkan pembaharuan.[80] Dalam perbahasan itu, Ghalibaf membuat beberapa tuntutan palsu mengenai ekonomi, mengenai pembaziran tenaga dalam negara, KDNK negara dan kadar produktiviti.[107] Wartawan Vahid Ashtari mendakwa Ghalibaf secara palsu mendakwa tidak pernah menyaman mana-mana wartawan.[108] Ashtari telah ditangkap pada 20 Jun selepas menyiarkan rekod bagasi anak perempuan Ghalibaf, yang pergi ke Turki.[109] Zakani secara palsu mengatakan bahawa tidak ada polis hijab yang ditempatkan di Tehran Metro dan bahawa dia tidak menentang vaksin COVID-19 yang diimport.[110][111] Pourmohammedi mendakwa bahawa program berita IRIB TV2 20:30 menapis dan memanipulasi video yang dihantarnya kepada mereka.[112]

Semasa perbahasan 20 Jun, semasa membincangkan budaya, penasihat Pezeshkian Mohammed Fazeli melemparkan mikrofonnya dan meninggalkan perdebatan selepas bertengkar dengan salah seorang hos.[113] Isu ekonomi sekali lagi dibincangkan semasa perbahasan, serta subsidi bahan api dan pendidikan.[114] Dalam perbahasan ketiga Hashemi berjanji untuk membuat kawasan di pantai untuk wanita menaiki jet ski dan melakukan sukan air,[115] manakala Pourmohammedi berjanji untuk menghapuskan jenayah tidak memakai tudung dan menghentikan tindak balas ganas oleh polis dan Basij.[116] Jalili mengkritik perhatian media terhadap kematian Mahsa Amini dan bukannya kematian beribu-ribu wanita di Gaza.[117] Ghalibaf mendakwa Rangkaian Maklumat Nasional Iran telah berkembang 75%, yang Factnameh [fa]berkata "tidak boleh disahkan".[118]

Dalam perbahasan keempat Pourmohammadi menggelar Jalili sebagai pengkhianat kerana mensabotaj ratifikasi FATF dan perjanjian petroleum 'Bulan Sabit Ahmadinejad' (Inggeris: 'Ahmadinejad's Crescent'),[119] yang dinafikan Jalili dan mengatakan perjanjian Bulan Sabit itu cacat.[120] Bekas Kementerian Petroleum Bijan Namdar Zangeneh berkata "Jalili dan bidaknya Zakani bercakap tentang Bulan Sabit di setiap tempat yang sunyi" dan bahawa Jalili tidak akan datang untuk berdebat dengannya kerana dia akan "mendedahkan betapa banyak kerosakan ekonomi yang tidak dapat diperbaiki oleh Jalili."[121] Hashemi mengkritik Hassan Rouhani dan para reformis kerana bertelagah di Afghanistan dan memuji Ebrahim Raisi kerana berdamai dan tidak membiarkan Israel maju.[122] Pourmohammadi menggelar hukuman mati terhadap tahanan politik Iran pada 1988 sebagai "projek masa sukar kerajaan" dan bahawa "hanya ahli Pertubuhan Mojahedin Rakyat Iran yang memerangi rakyat telah dihukum bunuh."[123]

Dalam perbahasan kelima Hashemi berjanji untuk menghapuskan wajib militer selama dua belas bulan untuk lelaki.[124] Hashemi menafikan bahawa penapisan Internet di Iran wujud, manakala Pezeshkian mempertahankan pemadaman Internet 2019 di Iran.[125] Pourmohammadi berjanji untuk membawa ketelusan kepada Bursa Saham Tehran.[126] Ghalibaf menyalahkan rasuah kerajaan Debsh atas ketidaksamaan.[127] Semasa perbahasan mengenai wanita, seorang wakil Jalili menyalahkan wanita kerana diserang kerana tidak memakai tudung.[128] Jalili sendiri memberitahu seorang penemuduga bahawa mereka tidak memahami "kedalaman strategik" hukum hijab.[91] IRIB menapis ceramah Pezeshkian di mana beliau menyokong Mahsa Amini.[129]

Senarai debat
No Tarikh dan masa Penonton
1 17 June[130] 26-27%[131]
2 20 June
3 21 June
4 24 June
5 25 June

Pusingan kedua

sunting

Semasa perbahasan dua jam di televisyen mengenai IRIB pada 1 Julai, Pezeshkian mengkritik Jalili kerana kekurangan pengalaman pengurusannya, pendiriannya terhadap rundingan nuklear dan ikrarnya untuk mencapai kadar pertumbuhan ekonomi sebanyak 8% semasa memegang jawatan, sambil menambah bahawa pihak berkuasa harus dibenarkan. untuk "melaksanakan" Jalili jika sasarannya tidak tercapai. Jalili menuduh Pezeshkian tidak mempunyai rancangan untuk menguruskan negara dan sebaliknya membawanya ke "kedudukan mundur". Kedua-dua calon berjanji untuk menangani isu melibatkan golongan miskin, pekerja, wanita, kumpulan etnik dan agama minoriti, serta menambah baik perkhidmatan internet. Mereka juga menggesa siasatan terhadap peratusan keluar mengundi yang rendah pada pusingan pertama.[132] Pezeshkian menggelar situasi di Iran sebagai jalan buntu dan berkata bahawa tiada kerajaan akan berkembang dalam sangkar. Dia sekali lagi mengecam Jalili kerana keadaan bayangannya.[133]

Semasa perbahasan terakhir pada 2 Julai, Pezeshkian berjanji untuk menghidupkan semula perjanjian nuklear dengan kuasa asing, manakala Jalili menyeru AS untuk menghormati komitmennya setanding "dengan komitmen yang kami penuhi." Kedua-dua calon berjanji untuk meningkatkan ekonomi, memberikan subsidi tenaga kepada golongan miskin dan memudahkan pengimportan kereta sambil menyokong pembuat kereta domestik.[134] Jalili membuat beberapa dakwaan mengelirukan mengenai ekonomi yang cuba mengkritik pentadbiran Rouhani dan memuji pentadbiran Raisi.[135]

Kritikan

sunting

United Against Nuclear Iran, kumpulan pelobi anti-Iran di Amerika Syarikat, melaporkan bahawa Ibu Pejabat IRGC Baqiatallah sedang merancang pilihan raya.[136] Majlis Penjaga menafikan dakwaan bahawa mereka telah menipu pilihan raya.[137] Abdolhamid Ismaeelzahi, Imam Jumaat Sunni Sistan dan Baluchistan, mengkritik sistem kerana tidak membenarkan wanita dan calon minoriti agama dan menutup masjid Sunni dan mempersoalkan kuasa presiden.[138][139][140] Empat ulama Sunni telah ditangkap di Urmia kerana mengkritik pilihan raya.[141] Tokoh dan kumpulan pembangkang monarki luar negara seperti Reza Pahlavi, bekas putera mahkota Iran, dan Parti Iran-Novin yang dibentuk semula menggelar pilihan raya itu sebagai sarkas.[142][143] Barisan Nasional memboikot pilihan raya.[144]

Walaupun ia adalah suatu jenayah,[145] pertubuhan Ibu-Ibu Pengadu Iran,[146] anak perempuan bekas presiden Akbar Rafsanjani, Faezeh Hashemi Rafsanjani,[147] Pemenang Hadiah Keamanan Nobel Narges Mohammadi,[148]aktivis yang dipenjarakan Abolfazl Ghadyani,[149] bekas perdana menteri Mir-Hossein Mousavi dan isterinya yang ditahan di rumah Zahra Rahnavard[150] dan Gabungan untuk Republik Demokratik Sekular di Iran[151] telah menyeru supaya pilihan raya diboikot. Pelbagai tahanan politik reformis seperti Mostafa Tajzadeh enggan menyokong penyertaan. Hashtag #ElectionCircus menjadi topik utama di kalangan rakyat Iran di media sosial,[152] serta hashteg "minoriti pengkhianat", merujuk kepada gesaan terhadap pengundian sama ada Pezeshkian atau Jalili pada pusingan kedua dan memanggil sesiapa yang berbuat demikian sebagai "pengkhianat".[153]

Pada pusingan pertama, majoriti pengundi tidak mengundi, menyebabkan peratusan keluar mengundi sebanyak 39.93%, terendah dalam sejarah Republik Islam.[7] Peratus keluar mengundi meningkat kepada 49.68% undi pada peringkat larian, mungkin untuk menghalang pemilihan Jalili.[154]

Undian pendapat dan ramalan

sunting
Tarikh Peninjau pendapat Saiz sampel Margin kesilapan Jalili Ghalibaf Pezeshkian Hashemi (Menarik diri memihak kepada Jalili, Ghalibaf dan Zakani)[155] Zakani (Menarik diri memihak kepada Jalili dan Ghalibaf)[156] Pourmohammadi Belum buat keputusan Mendahului
4 Julai Majlis Perundingan Islam[157] 44.2% 53.7% 9.5%
3 Julai Agensi Berita Pelajar Iran[158] ±2% 43.9% 49.5% 5.6%
26 Jun Universiti Tehran 3.5% 26.8% 23.3% 32.9% 3.6% 1.7% 1.6% 7.7% 6.1%
26 Jun Agensi Mengundi Pelajar Iran[159] 3589 28.8% 19.1% 33.1% 2.8% 2.1% 1.4% 10.5% 4.3%
22–24 Jun Institut Tinjauan Pendapat Mellat (Majlis Perundingan Islam)[160] 1100 16.3% 16.9% 23.5% 3.2% 1.2% 0.5% 38.4% 6.6%
22–23 Jun Shenaakht[161] 1000 20% 19% 28% 3% 1% 1% 28% 8%
22–23 Jun Universiti Imam Sadeq[162] 1500 21.5% 23.4% 24.4% 4.5% 2.4% 2% 21.8% 1%
22–23 Jun Iranian Students Polling Agency[163] 4057 24% 14.7% 24.4% 2% 1.7% 0.7% 30.6% 0.4%
18–20 Jun IRIB 22.5% 19.5% 19.4% 2.7% 2.2% 0.9% 28.4% 3%
18–20 Jun Institut Tinjauan Pendapat Mellat (Majlis Perundingan Islam) [164] 850 18.2% 20.7% 18.9% 4.6% 2% 1.8% 33.8% 1.8%
18–19 Jun Agensi Mengundi Pelajar Iran[165] 4545 26.2% 19% 19.8% 2.6% 2% 0.9% 27.4% 6.4%
18–19 Jun Universiti Imam Sadeq [166] 23.5% 29.3% 30% 2.7% 1.2% 1.1% 12.4% 0.7%
11–13 Jun Pusat Penyelidikan Budaya, Seni dan Komunikasi[167] 36.7% 30.4% 28.3% 1.4% 1.7% 1.4% 62%[a] 6.3%
30 Mei Permulaan pendaftaran

Agensi Pengundian Pelajar Iran meramalkan peratusan keluar mengundi sebanyak 44.4%.[168][169] Menurut tinjauan pendapat yang dijalankan antara 26 dan 29 Mei 2024 oleh Pusat Penyelidikan Majlis, peratusan keluar mengundi diramalkan melebihi 53%.[170] Di hujung spektrum yang lain, pengundian yang dijalankan oleh Kementerian Kebudayaan dan Bimbingan Islam meramalkan hanya 30% penyertaan di Tehran.[171] Perintah Penguatkuasaan Undang-undang Republik Islam Iran memberi amaran kepada orang ramai agar tidak berkongsi siaran dengan tinjauan pendapat palsu, mengisytiharkannya sebagai jenayah.[172]

Pada 25 Jun, Pemimpin Tertinggi Ayatollah Ali Khamenei menyeru "penyertaan yang tinggi" dalam pilihan raya, menyebutnya "kebanggaan republik Islam".[173]Beliau juga memberi amaran terhadap menyokong calon yang percaya bahawa "semua cara untuk maju" datang dari Amerika Syarikat.[174] Abbas Abdi, salah seorang tokoh reformis Iran yang paling berpengaruh, meramalkan peratusan keluar mengundi maksimum 60%, dan sekurang-kurangnya 55%.[175][176] Saluran Telegram IRGC memulakan tinjauan di mana Pezeshkian memenangi 60% undian.[177]

Pengendalian

sunting
 
Pezeshkian mengundi dalam pilihan raya

Pengundian diadakan di hampir 60,000 pusat mengundi dan 90,000 "tempat mengundi" di seluruh negara, manakala lebih 300 pusat mengundi ditubuhkan di luar negara. Undian pada pusingan pertama pada mulanya dijangka berlangsung dari 08:00 hingga 18:00,[178] tetapi telah dilanjutkan pada saat akhir oleh Kementerian Dalam Negeri kepada 20:00.[179] Pengundian juga dilanjutkan sehingga tengah malam pada pusingan kedua pengundian.[180]

Insiden

sunting

Sebuah video telah disiarkan semasa kempen seorang peguam pro-Pezeshkian di Tabriz dipukul di padang pasir oleh pasukan keselamatan. Kementerian Kehakiman membuka siasatan.[181] Dua anggota pasukan keselamatan maut dalam serangan senjata api ke atas kenderaan yang membawa peti pilihan raya di Sistan dan Baluchistan.[182]

Menteri Internet Iran mendakwa rangkaian gentian optik negara itu telah disabotaj pada 28 Jun.[183] Kementerian dalam negeri berkata ia telah menahan ahli "Projek 1000 Dataran" yang merancang untuk meraikan kemenangan pilihan raya calon yang tidak didedahkan.[184]

Keputusan

sunting

Keputusan rasmi menunjukkan Pezeshkian dan Jalili menuju ke pusingan kedua yang dijadualkan pada 5 Julai. Peratusan keluar mengundi pada pusingan pertama ialah 40 peratus, terendah untuk pilihan raya presiden di Iran sejak 1979,[185] manakala sejumlah 1,056,159 undi disifatkan sebagai rosak. Pilihan raya itu juga menyaksikan undian larian presiden pertama di Iran sejak 2005.[186]

Data wilayah (pusingan pertama)

sunting
Komposisi undi wilayah Iran bersama dengan kadar penyertaan[187]
Wilayah Masoud Pezeshkian (Undi) Saeed Jalili (Undi) Mohammad Bagher Ghalibaf (Undi) Mostafa Pourmohammadi (Undi) Undi Total Kadar Penyertaan (%)
Azarbaijan, East 1,067,088 244,076 57,432 7,276 1,402,108 44.11
Azarbaijan, West 806,620 145,619 58,011 4,960 1,010,210 40
Ardabil 382,647 72,878 36,377 2,676 504,602 48.5
Isfahan 428,098 868,431 139,979 16,524 1,454,032 41
Alborz 298,664 271,695 97,182 741 674,148 40.13
Ilam 119,843 44,706 30,852 1,704 208,187 47
Bushehr 144,138 167,217 40,850 2,618 374,345 46.5
Tehran 1,492,164 1,165,518 673,000 35,582 3,366,264 33
Chaharmahal and Bakhtiari 123,046 118,523 28,231 2,464 282,264 40
Khorasan, South 102,354 225,825 48,776 2,319 391,329 64
Khorasan, Razavi 661,493 1,212,033 429,458 19,330 2,415,696 49.39
Khorasan, North 115,697 115,672 57,638 1,026 320,407 45
Khuzestan 433,699 524,084 175,732 12,529 1,146,044 29.6
Zanjan 195,165 132,409 48,479 1,026 392,000 46.2
Semnan 73,287 137,081 34,759 2,302 262,284 49.2
Sistan and Baluchestan 443,226 199,976 87,788 4,368 735,358 40
Fars 532,947 634,294 132,848 10,292 1,310,381 36
Qazvin 156,853 166,852 51,811 3,358 395,753 42.8
Qom Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan 57
Kordestan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan Akan ditentukan
Kerman 329,470 477,589 215,892 8,513 1,070,286 46
Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad 123,240 102,112 55,348 1,518 288,937 49.3
Golestan 275,366 205,974 81,095 5,023 591,201 41.16
Gilan 317,248 216,339 90,019 6,759 656,936 32.6
Lorestan 234,721 191,510 100,967 4,395 540,000 36
Mazandaran 406,485 448,308 132,151 9,629 1,043,570 42.3
Markazi 136,282 233,645 61,359 4,355 457,074 39.9
Hormozgan TBD TBD TBD TBD TBD TBD
Hamedan 199,466 266,875 76,583 5,283 572,842 39
Yazd 165,696 213513 35,680 3,829 436,722 58.18

Kesudahan

sunting

Dalam kenyataan pertamanya selepas kemenangannya, Pezeshkian berkata bahawa "jalan sukar di hadapan tidak akan lancar", sambil berjanji untuk berkhidmat kepada semua rakyat Iran. Dalam kenyataan konsesinya, Jalili menggesa agar Pezeshkian dihormati. Pezeshkian dijangka mengambil alih jawatan presiden dalam tempoh 30 hari selepas pilihan raya, selepas beliau meletakkan jawatannya dalam Majlis Perundingan Islam dan mendapat kelulusan rasmi Khamenei.[188] Dalam ucapannya di Makam Ruhollah Khomeini, Pezeshkian mengucapkan terima kasih kepada Khamenei atas sokongannya.[189] Khamenei memuji kehadiran walaupun apa yang disebutnya kempen "oleh musuh negara Iran untuk menimbulkan keputusasaan dan perasaan putus asa" dan menyeru Pezeshkian untuk "menetapkan visinya pada ufuk yang tinggi dan terang."[190]

Penasihat Kanan Khamenei Kamal Kharazi menyatakan bahawa pilihan raya itu tidak akan menjejaskan dasar luar Iran kerana ia dikawal oleh Majlis Strategik untuk Hubungan Luar [fa].[191]

Reaksi

sunting

Domestik

sunting

Khamenei memperkecilkan peratusan keluar mengundi yang rendah, mengatakan bahawa ia tidak menunjukkan penentangan terhadap sistem politik,[192] tetapi mengarahkan siasatan terhadap puncanya.[193] Bekas menteri Ata'ollah Mohajerani mengkritik pentadbiran Presiden Mokhber kerana gagal memenuhi mandatnya dan sebaliknya berkempen untuk Jalili.[194] Mokhber telah menafikan perkara ini.[195] Akhbar Kayhan menyiarkan editorial yang mengatakan bahawa kerajaan tidak akan tunduk kepada pemerasan oleh pemboikot pilihan raya.[196] Akhbar reformis Sazandegi dan Hammihan menggesa pengundi untuk mengambil bahagian dalam pilihan raya melalui editorial mereka.[197]

Bekas ahli parlimen Mahmoud Sadeghi berkata bahawa Pertubuhan Kemajuan Islam membayar ulama untuk berkempen untuk Jalili.[198] Komandan jeneral IRGC, Hossein Salami menggelar pilihan raya itu sebagai "jihad hari ini".[199][200] Perikatan untuk Demokrasi dan Kebebasan di Iran Hamed Esmaeilion, Reza Pahlavi dan Masih Alinejad memuji kehadiran yang rendah dalam sejarah sebagai kemenangan menentang rejim.[201]

Antarabangsa

sunting
  •   Armenia: Perdana Menteri Nikol Pashinian mengucapkan tahniah kepada "Republik Islam Iran yang bersaudara" atas pemilihan presiden baharu dan menyatakan harapan bahawa Pezeshkian akan terus melaksanakan perjanjian Armenia-Iran sedia ada..[202]
  •   Azerbaijan: Presiden Ilham Aliyev mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian dan menjemputnya melawat negara itu.[203]
  •   Belarus: Presiden Alexander Lukashenko menyifatkan kemenangan Pezeshkian sebagai "kemenangan tanpa syarat rakyat Iran".[203]
  •   Republik Rakyat China: Pemimpin tertinggi Xi Jinping mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian atas pilihan raya itu.[204]
  •   Cuba: Presiden Miguel Díaz-Canel mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian.[205][206]
  •   Hizbullah: Setiausaha Agung Hassan Nasrallah mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian atas pemilihannya, sambil menambah bahawa kumpulannya akan terus "bergantung kepada Iran sebagai penyokong yang lebih kuat".[207]
  •   India: Perdana Menteri Narendra Modi mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian, berkata beliau "tidak sabar untuk bekerjasama rapat" dengannya dalam mengukuhkan hubungan mereka.[203]
  •   Iraq: Presiden Abdul Latif Rashid mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian dan negara itu dalam catatan Twitter.[203]
    •   Kurdistan Iraq: Presiden Nechirvan Barzani mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian atas kemenangannya, mengatakan bahawa dia berharap untuk memajukan hubungan antara wilayah autonomi dan Iran.[208]
  •   Kuwait:Emir Mishal Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian, dengan berkata beliau mendoakan "lebih kemakmuran dan pembangunan untuk Republik Islam".[203]
  •   Libya: Perdana Menteri Abdul Hamid Dbeibah mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian di Twitter dan mendoakan kejayaannya dalam berkhidmat untuk negaranya, dan berharap untuk mengukuhkan hubungan dua hala antara Iran dan Libya, dan bekerjasama untuk mempromosikan keamanan, kestabilan dan kemakmuran di rantau ini.[209]
  •   Malaysia: Perdana Menteri Anwar Ibrahim mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian di Facebook, mengatakan bahawa pilihan raya itu "mencerminkan semangat demokrasi Iran yang bersemangat dan menandakan masa depan yang menjanjikan untuk Iran".[210]
  •   Pakistan: Perdana Menteri Shehbaz Sharif menyatakan hasratnya untuk bekerjasama dengan Pezeshkian dan memastikan "masa depan yang cerah untuk kedua-dua rakyat kita melalui kerjasama yang saling menguntungkan".[203]
  •   Qatar: Emir Tamim bin Hamad Al Thani mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian dan menyatakan hasratnya untuk "pembangunan selanjutnya dan kemakmuran hubungan bersama".[203]
  •   Rusia: Presiden Vladimir Putin mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian dan menyatakan harapan bahawa tempoh perkhidmatannya akan mengukuhkan hubungan dua hala.[211]
  •   Arab Saudi: Raja Salman dan Putera Mahkota Mohammed bin Salman mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian, dengan Raja berharap pemilihannya membawa kepada "mendalam" hubungan.[212]
  •   Korea Selatan: Kementerian Luar Negeri mengucapkan tahniah kepada Pezeshkian dan berkata ia berharap untuk "meningkatkan lagi hubungan persahabatan kami dengan Iran".[213]
  •   Syria: Presiden Bashar al-Assad berkata beliau berhasrat untuk bekerjasama dengan pentadbiran baharu "untuk meningkatkan hubungan strategik Syria-Iran dan membuka ufuk baharu yang menjanjikan untuk kerjasama dua hala".[203]
  •   Emiriah Arab Bersatu: Presiden Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan berkata beliau mendoakan Pezeshkian "berjaya dalam peranannya" dan berharap "untuk bekerjasama bagi mengukuhkan lagi hubungan" dengan Iran.[203]
  •   Amerika Syarikat: Jabatan Negara menyifatkan pilihan raya itu sebagai "tidak bebas atau adil" dan menyatakan kadar ketidakhadiran pengundi yang ketara, sambil menambah bahawa ia tidak menjangkakan keputusan itu akan menghasilkan perubahan dalam dasar Iran dan situasi hak asasi manusia.[190]
  •   Venezuela: Menteri Luar Negeri Yván Gil memuji pengundi atas "komitmen mereka yang ditunjukkan kepada demokrasi", sambil menambah bahawa Pezeshkian akan mendapat "sokongan mutlak" Presiden Nicolás Maduro.[203]

Nota

sunting
  1. ^ Tinjauan ini mengambil peratusan calon dalam kalangan mereka yang sudah mempunyai pilihan. Oleh itu, peratusan ini hanya mewakili anggaran.

Rujukan

sunting
  1. ^ a b c "Iran to hold presidential elections on June 28 after Raisi's death". Al Arabiya. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 May 2024. Dicapai pada 20 May 2024.
  2. ^ "Iran helicopter crash: President Ebrahim Raisi killed in helicopter crash". BBC News (dalam bahasa Inggeris). 20 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 May 2024. Dicapai pada 20 May 2024.
  3. ^ "Profile: Masoud Pezeshkian, new reformist president of Islamic Republic of Iran". www.aa.com.tr. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-07.
  4. ^ Gambrell, Jon; Karimi, Nasser (29 June 2024). "Iran to hold runoff election with reformist Pezeshkian and hard-liner Jalili after low-turnout vote". Associated Press. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  5. ^ Cassini, Farnaz; Vinograd, Cassandra (5 July 2024). "Reformist Candidate Wins Iran's Presidential Election". The New York Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 5 July 2024.
  6. ^ "Centrist Masoud Pezeshkian will be Iran's next president". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). Al Jazeera Media Network. 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  7. ^ a b "Iran heads to presidential run-off amid record low turnout". Al Jazeera. 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  8. ^ Reformist lawmaker Masoud Pezeshkian wins Iran’s presidential vote Diarkibkan 6 Julai 2024 di Wayback Machine By Nadeen Ebrahim and Michael Rios. 6 July 2024. Retrieved 8 July 2024.
  9. ^ Pezeshkian To Be Sworn In As Iran's President Early Next Month Radio Free Europe.By RFE et al. 7 July 2024. Retrieved 8 july 2024.
  10. ^ Hafezi, Parisa (20 May 2024). "Helicopter carrying Iranian President Raisi crashes, search under way". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 May 2024. Dicapai pada 20 May 2024.
  11. ^ "Thousands at Iran president's funeral procession". BBC. 21 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 May 2024. Dicapai pada 21 May 2024.
  12. ^ a b c "Constitution". en.mfa.ir. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 January 2024. Dicapai pada 20 May 2024.
  13. ^ "Ebrahim Raisi, ultra-conservative judiciary chief, wins Iran's presidential vote amid historically low turnout". CNN. 19 June 2021. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2021. Dicapai pada 19 June 2021.
  14. ^ Iranian provisional government of Mehdi Bazargan. "Constitution of the Islamic Republic of Iran". Diarkibkan daripada yang asal pada 5 March 2021. Dicapai pada 20 June 2021 – melalui Wikisource.
  15. ^ "ثبت نام زنان در انتخابات ریاست جمهوری بلامانع است/ نظر فقها هیچ تغییری نکرده است". ایسنا (dalam bahasa Parsi). 10 October 2020. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 May 2021. Dicapai pada 14 May 2021.
  16. ^ Karimov, F (8 May 2013). "First female candidate registered for Iranian presidential elections". Trend. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 June 2013. Dicapai pada 18 June 2013.
  17. ^ "Iran's ban on female presidential candidates contradicts Constitution". Amnesty International. 17 May 2013. Dicapai pada 18 June 2013.
  18. ^ a b "Constitution of the Islamic Republic of Iran, 1979 (amended 1989)" (PDF). Constitute Project. 28 July 1989. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 22 December 2019. Dicapai pada 18 June 2021.
  19. ^ Gambrell, Jon (19 June 2021). "Hard-line judiciary head wins Iran presidency as turnout low". Dubai, United Arab Emirates. AP. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2021. Dicapai pada 19 June 2021.
  20. ^ "بازخوانی تنفیذ احکام روسای جمهور+عکس و متن احکام". ایسنا (dalam bahasa Parsi). 3 August 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 May 2021. Dicapai pada 14 May 2021.
  21. ^ "مراسم تنفیذ حکم حسن روحانی برگزار شد". BBC News فارسی (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 14 May 2021. Dicapai pada 14 May 2021.
  22. ^ "Iranians head to the polls to replace president killed in helicopter crash". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 28 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  23. ^ "اطلاعیه دفتر حفاظت منافع ایران در واشنگتن درباره دور دوم انتخابات ریاست جمهوری - ایرنا". Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  24. ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.CS1 maint: archived copy as title (link)
  25. ^ "تأیید احراز هویت رای‌دهندگان با کارت ملی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳". Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  26. ^ "هشدار وزیر اطلاعات نسبت به نامزدهای انتخاباتی: مستمر نظارت می‌شوند". اعتمادآنلاین. 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 June 2024. Dicapai pada 6 June 2024.
  27. ^ "علیرضا محمودی مسوول برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در خارج از کشور شد". Diarkibkan daripada yang asal pada 12 June 2024. Dicapai pada 12 June 2024.
  28. ^ "Over 340 polling stations receive ballots from Iranians outside the country". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  29. ^ "لغو برنامه برگزاری انتخابات در شهرهای سیدنی و بریزبن با اعتراض ایرانیان استرالیا". ایران اینترنشنال. 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  30. ^ "Exclusive: US confirms Iran will run absentee ballot stations in US". 22 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 June 2024. Dicapai pada 23 June 2024.
  31. ^ "ممانعت کانادا و عربستان از رأی گیری انتخابات ریاست جمهوری ایران در این دو کشور - خبرآنلاین". Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  32. ^ "Tehran Accuses Canada of Violating Iranians' Right to Cast Absentee Votes". Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  33. ^ "Iran Sets Up Voting Boxes on U.S.-Canada Border". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  34. ^ "Iran to Place Voting Stations at US Border After Canada Denies Election Permission". Tasnim News Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  35. ^ "Iran parliament speaker Mohammad Bagher Ghalibaf announces presidential bid". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  36. ^ "En Iran, 80 candidats pour une élection présidentielle jouée d'avance". Courrier international (dalam bahasa Perancis). 4 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 June 2024. Dicapai pada 6 June 2024.
  37. ^ a b c d "Ghalibaf among six approved to run in Iran's presidential election". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). 9 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 June 2024. Dicapai pada 9 June 2024.
  38. ^ "ببینید کاندیداها بعد از اعلام اسامی توسط شورای نگهبان حق اعتراض ندارند!". etemadonline.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 June 2024. Dicapai pada 9 June 2024.
  39. ^ Gambrell, Jon (2 June 2024). "Iran's hard-line former President Mahmoud Ahmadinejad registers for June 28 presidential election". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  40. ^ "Bazrpash joins Iran's snap election race". Mehrnews. 3 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  41. ^ a b c "Ahmadinejad enters Iran's June 28 presidential election race". Mehrnews. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  42. ^ "Culture min. Esmaili joins Iran's presidential election race". Mehrnews. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  43. ^ "Iran Parliament Speaker Ghalibaf Launches Presidential Bid". Barrons. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  44. ^ "Iran election: U.S.-sanctioned ex-officer among candidates to replace Raisi". Reuters. Dicapai pada 9 June 2024.
  45. ^ "Former Iranian parliament speaker Ali Larijani registers as a possible presidential candidate". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 31 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 31 May 2024. Dicapai pada 31 May 2024.
  46. ^ a b c "Iran opens registration for presidential race to replace late Raisi". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). 30 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 30 May 2024. Dicapai pada 30 May 2024.
  47. ^ "Iran opens registration for the June presidential election after Raisi died in a helicopter crash". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 30 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 30 May 2024. Dicapai pada 30 May 2024.
  48. ^ "ثبت نام صادق خلیلیان در انتخابات ریاست جمهوری". مشرق نیوز. Mashregnews. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  49. ^ "Ali Larijani registered in the presidential election" (dalam bahasa Persian). Khabar Online. 31 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 31 May 2024. Dicapai pada 31 May 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  50. ^ "پورابراهیمی داوطلب کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری شد". Isna. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  51. ^ "'Reformist' Politician Registers to Run for Iran's Presidency". Iranintl. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  52. ^ "محمد شریعتمداری داوطلب کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری شد". ISNA. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  53. ^ "Tehran Mayor Zakani Enters Presidential Race Amid Criticisms". Iranitl.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  54. ^ "Top Shots: Compelling Images From Around Our Region". Radio Free Europe. 3 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  55. ^ "Masoud Zaribafan registers for June 28 presidential election". Mehrnews. 2 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 2 June 2024.
  56. ^ "Iran registers presidential candidates for snap elections after Raisi's death". France 24. 30 May 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 30 May 2024. Dicapai pada 30 May 2024.
  57. ^ "Iran OKs 6 candidates for presidential race, but again blocks Ahmadinejad". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 3 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 14 June 2024.
  58. ^ "Two candidates drop out of Iran presidential election, due to take place Friday amid voter apathy". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 28 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  59. ^ "Reformist to face ultraconservative in Iran presidency runoff". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  60. ^ "قاضی زاده هاشمی پوششی از آب درآمد". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 27 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  61. ^ "خط و نشان خامنه‌ای برای انتخابات: لجن‌پراکنی نکنید، رییس‌ جمهور انقلابی می‌خواهیم". Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  62. ^ "فیلم/ جهانگیری: اولویت من معیشت مردم است". 3 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  63. ^ "Magiran | روزنامه اعتماد (1403/03/13): برای رفاه و معیشت مردم". Diarkibkan daripada yang asal pada 3 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  64. ^ "میرتاج الدینی: برای ساماندهی معیشت مردمی که پای وطن ایستاده‌اند آمدم". Diarkibkan daripada yang asal pada 11 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  65. ^ "لاریجانی با وعده معیشت ثبت نام کرد / شوخی با توییت شبانه لاریجانی + ویدیو / قطعیت کاندیداتوری این شش نفر / بنر حاشیه ساز طرفداران جلیلی: علیه پدرخوانده‌ها! / چرا خبری از کاندیداهای عجیب نیست؟". Diarkibkan daripada yang asal pada 4 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  66. ^ "همتی: معیشت مردم مهم تر از هر چیزی است". Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  67. ^ "گزارش اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری: تحریم، اولین نقطه اختلاف نامزدها". اکوایران (dalam bahasa Parsi). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  68. ^ "مناظره داغ کاندیداها در حوزه‌ی اقتصاد/نظر حاضران در انتخابات ؛ از تحریم تا نفت". خبرآنلاین (dalam bahasa Parsi). 17 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  69. ^ "جزییات دریافت ۲۰ گیگ اینترنت رایگان ۳۰ روزه هدیه دولت - ایرنا". Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 12 June 2024.
  70. ^ "برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران چقدر هزینه دارد؟". رادیو فردا. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  71. ^ وند, معارف (30 May 2024). "سعید جلیلی: در 10 سال گذشته به اسم «دولت سایه» فعال بودیم". خبرگزاری بین المللی شفقنا. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 June 2024. Dicapai pada 11 June 2024.
  72. ^ "اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان از «سعیدجلیلی» حمایت کرد - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان". www.mehrnews.com. Dicapai pada 17 June 2024.
  73. ^ فردا, رادیو. "سایه‌نشینی و جنجال میرباقری؛ چهار نکته درباره سعید جلیلی". رادیو فردا. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 July 2024. Dicapai pada 5 July 2024.
  74. ^ فردا, رادیو. "شش نامزد انتخابات درباره سیاست خارجی ایران چه می‌گویند و چه در سر دارند؟". رادیو فردا. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 June 2024. Dicapai pada 13 June 2024.
  75. ^ "اظهارات «مسکنی» نامزدهای ریاست جمهوری در گفتگوهای انتخاباتی". Mehr News Agency (dalam bahasa Parsi). 16 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  76. ^ "دیدگاه نامزدهای ریاست جمهوری چهاردهم در بخش صنعت خودرو - ایسنا". www.isna.ir. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  77. ^ "حمایت ائتلاف احزاب زنان اصلاح طلب از پزشکیان - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency". www.mehrnews.com.
  78. ^ "حمایت حزب ندای ایرانیان از پزشکیان - خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency". www.mehrnews.com.
  79. ^ "جهانگیری و حزب اعتدال و توسعه از «مسعود پزشکیان» حمایت کردند". ایرنا. 10 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 June 2024. Dicapai pada 13 June 2024.
  80. ^ a b "Iran's presidential candidates debate economic policies ahead of the June 28 vote". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  81. ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.CS1 maint: archived copy as title (link)
  82. ^ "کلیدواژه مسعود پزشکیان برای حل معضلات اقتصاد ایران؛ زندگی بدون شرمساری". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 15 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 June 2024. Dicapai pada 15 June 2024.
  83. ^ "راهکارهای مسعود پزشکیان برای تحقق شعار «زندگی بدون شرمساری»". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 15 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 June 2024. Dicapai pada 15 June 2024.
  84. ^ "As Iran's presidential vote looms, tensions boil over renewed headscarf crackdown". Associated Press. 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  85. ^ "مسعود پزشکیان: زندانیان سیاسی در محدوده من نیست و اگر بخواهم کاری کنم هم اختیار ندارم". ایران اینترنشنال (dalam bahasa Parsi). 16 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.
  86. ^ "پزشکیان: رهبری را قبول دارم؛ اصلا ذوب او هستم، حق توهین و بی‌احترامی ندارید - ایسنا". www.isna.ir. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  87. ^ "پزشکیان: هرچه با سیاست‌های کلی رهبری تطابق نداشته باشد، خط قرمز است - ایسنا".
  88. ^ "انتقادها از ستاد مسعود پزشکیان برای پخش ترانه «برای...»" (dalam bahasa Parsi). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  89. ^ a b "۳ تصمیم کلیدی پزشکیان برای مهاجران افغان در ایران - خبرآنلاین". www.khabaronline.ir. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 June 2024. Dicapai pada 13 June 2024.
  90. ^ "خط و نشان قالیباف برای مهاجران افغانستانی غیرمجاز؛ در دولت بعدی نگرانی مردم را رفع می‌کنیم". اعتمادآنلاین. 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 June 2024. Dicapai pada 6 June 2024.
  91. ^ a b Motamedi, Maziar (27 June 2024). "Iran presidency still up for grabs as conservatives negotiate pre-election". Al Jazeera. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  92. ^ "قالیباف: راهبرد ما در سیاست خارجی اقتدار و انتفاع اقتصادی است/ بدیل شدن به هاب منطقه در حوزه ترانزیتی را دنبال خواهیم کرد/ موضوع ما ایران و جانمایی ایران در روابط بین المللی است". دیدبان ایران (dalam bahasa Parsi). 17 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  93. ^ "Iran's presidential candidates focus on economy in 2nd debate". 20 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  94. ^ Wintour, Patrick. "Iran's reformist presidential candidate eyes improved relations with US". The Guardian. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  95. ^ "پورمحمدی: بساط بازی VPNها و فیلترینگ را جمع خواهم کرد". شهر خبر. 13 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 13 June 2024.
  96. ^ فردا, رادیو. "رحیم صفوی: کسی را انتخاب کنید که با خامنه‌ای در تعارض نباشد". رادیو فردا. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 June 2024. Dicapai pada 13 June 2024.
  97. ^ a b "Parliament speaker. The Tehran mayor. A heart surgeon. The race is on for Iran's next president". Associated Press. 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  98. ^ "وعده ۳ روز سفر رایگان برای هر ایرانی توسط این کاندید ریاست جمهوری". donya-e-eqtesad.com (dalam bahasa Persian). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  99. ^ "پس لرزه وعده زاکانی برای توزیع گوشت /قبلا در ایام انتخابات کباب می دادند /رأی گرفتن به قیمت تحقیر ملت؟" (dalam bahasa Persian). 14 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  100. ^ "چه کسی مجری مناظرات انتخاباتی می‌شود؟ - خبرآنلاین". Diarkibkan daripada yang asal pada 1 June 2024. Dicapai pada 1 June 2024.
  101. ^ "هشدار معاون حقوقی رسانه ملی به خبرگزاری‌ها و سکو‌های صوت و تصویر فراگیر". Diarkibkan daripada yang asal pada 1 June 2024. Dicapai pada 1 June 2024.
  102. ^ "صداوسیما: سوالات مناظره را از قبل به نامزدها داده‌ایم | ایران اینترنشنال". Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  103. ^ "ستاد انتخابات صداوسیما به نامزدها هشدار داد دربارهٔ وضعیت کشور «سیاه‌نمایی» نکنند". www.radiofarda.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 June 2024. Dicapai pada 7 June 2024.
  104. ^ "صدا و سیما: سیاه‌نمایی از وضع کشور توسط نامزدهای انتخابات ممنوع است". ایران اینترنشنال. 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 June 2024. Dicapai pada 7 June 2024.
  105. ^ "اطلاعیه عجیب ستاد انتخابات ریاست‌جمهوری صدا و سیما درباره ضبط برنامه‌های نامزدهای انتخابات". خبرآنلاین. 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 June 2024. Dicapai pada 7 June 2024.
  106. ^ "اطلاعیه شماره 2 ستاد انتخابات رسانه ملی؛ ممنوعیت استفاده از تصاویر مشترک با امام و رهبری + متن اطلاعیه". اعتمادآنلاین. 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 June 2024. Dicapai pada 7 June 2024.
  107. ^ "Iranwire". Diarkibkan daripada yang asal pada 14 June 2024. Dicapai pada 14 June 2024.
  108. ^ "افشاگری وحید اشتری درباره محمدباقر قالیباف/ بارها از من و سایر خبرنگاران شخصا شکایت کرده است". اقتصادنیوز (dalam bahasa Parsi). 14 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 June 2024. Dicapai pada 14 June 2024.
  109. ^ "سومین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران". BBC News فارسی (dalam bahasa Parsi). 21 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  110. ^ "انتظامی خطاب به زاکانی: در زمان شما حجاب‌بان در مترو مستقر شد پس احتمالا در سطح کشور هم همین رفتار را خواهید کرد / زاکانی: حجاب بان نداریم | سایت انتخاب". 16 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  111. ^ "آقای زاکانی به این زودی فراموش کردید؟ اسمتان نفر دوم لیست مخالفان واردات واکسن بود! + عکس". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  112. ^ "سانسور دامن‌گیر مصطفی پورمحمدی هم شد!+عکس". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 16 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.
  113. ^ "محمد فاضلی ترند توییتر شد". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 20 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 June 2024. Dicapai pada 20 June 2024.
  114. ^ "Iran's presidential candidates talk economic policies in 2nd live debate ahead of June 28 vote". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 21 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  115. ^ "قاضی زاده هاشمی : چرا نباید زنان جت اسکی و ورزش آبی انجام بدهند؟ / یک میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه می دهم" (dalam bahasa Persian). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  116. ^ "پورمحمدی: لایحه عفاف و حجاب را پس خواهم گرفت". etemadonline.com (dalam bahasa Persian). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  117. ^ "جلیلی: امروز در برابر هزاران زن در غزه سکوت می کنند اما در برابر فوت یک زن در ایران موضع می گیرند". etemadonline.com (dalam bahasa Persian). Etemadonline. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  118. ^ "راستی‌آزمایی ادعاهای کاندیداهای حکومت برای جانشینی رئیسی در «مناظره» سوم؛ دستکم چهار ادعا «شاخ‌دار» ارزیابی شد". voanews.com (dalam bahasa Persian). 22 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  119. ^ "افشاگری جدید پورمحمدی: احمدی‌نژاد 2 بار می‌خواست مشکل کرسنت را حل کند، آقای جلیلی نذاشت" (dalam bahasa Persian). Etemadonline. 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  120. ^ "جلیلی: آقای پورمحمدی درباره ‌FATF، کرسنت و سمن ها فکر کنم خواب نما شدید!" (dalam bahasa Persian). Etemadonline. 24 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  121. ^ "زنگنه خطاب به جلیلی و زاکانی: به مناظره بیایید تا ببینم بعد از آن می توانید در خیابان راحت راه بروید" (dalam bahasa Persian). 24 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal (Video) pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  122. ^ "قاضی‌زاده هاشمی: در دولت روحانی و دوره اصلاحات در آستانه جنگ با طالبان قرار داشتیم" (dalam bahasa Persian). Etemadonline. 24 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  123. ^ "پورمحمدی می‌گوید «۳۰ هیئت» درباره اعدام‌‌های ۶۷ تصمیم می‌گرفتند" (dalam bahasa Persian). 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.CS1 maint: unrecognized language (link)
  124. ^ "لحظه به لحظه با آخرین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری". خبرگزاری ایلنا. 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  125. ^ "آخرین مناظره نامزدهای مورد تایید نظام برای جانشینی رئیسی". Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  126. ^ "کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در آخرین مناظره چه گفتند؟". 25 June 2024.
  127. ^ "طعنه قالیباف به دولت رئیسی؟/ فساد چای دبش ریشه در ناکارآمدی است /با گذشت ۳ ماه از سال هنوز پول بازنشستگان را ندادیم". 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  128. ^ فردا, رادیو. "پایان تبلیغات انتخابات؛ قاضی‌زاده انصراف داد، اصول‌گرایان هنوز به وحدت نرسیدند". رادیو فردا. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  129. ^ "سانسور مستند سوم مسعود پزشکیان در صداوسیما". www.etemadonline.com. 8 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  130. ^ "تاریخ و ساعت مناظره های انتخابات ریاست‌جمهوری". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 16 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.
  131. ^ فردا, رادیو (21 June 2024). "دومین مناظره انتخابات؛ حملات تند نامزدها به یکدیگر و واکنش سرد فضای مجازی". رادیو فردا (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  132. ^ "Iranian presidential candidates accuse each other of having no plan or experience ahead of runoff". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 2 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 July 2024. Dicapai pada 2 July 2024.
  133. ^ "برنامه‌ریزی پشت درهای بسته توسط و در دولت سایه زندگی مردم را بهتر نمی‌کند". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  134. ^ "Iran's presidential candidates discuss economic sanctions and nuclear deal ahead of Friday runoff". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 3 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  135. ^ "رديه‌اي بر 5 ادعاي گمراه‌كننده". روزنامه اعتماد. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-05.
  136. ^ "گزارش سازمان اتحاد علیه ایران هسته‌ای؛ دست نامرئی قرارگاه بقیه‌الله سپاه در «مهندسی آرا و افکار» در ایران". Voanews (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 1 July 2024. Dicapai pada 1 July 2024.
  137. ^ "سخنگوی شورای نگهبان: ما مهندسی انتخابات بلد نیستیم و اصولا مهندس نیستیم". ایران اینترنشنال (dalam bahasa Parsi). 27 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 July 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  138. ^ "انتقاد مولوی عبدالحمید از ساختار حکومت در ایران: رئیس‌جمهوری نمی‌تواند کاری بکند". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  139. ^ "مولوی عبدالحمید: هیچ رئیس‌جمهوری در ایران نمی‌تواند کاری کند". افغانستان اینترنشنال (dalam bahasa Parsi). 17 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  140. ^ "مولوی عبدالحمید: دولت ابراهیم رئیسی در حق «اهل سنت» و ملت ایران ظلم کرد". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 15 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  141. ^ "پس از اعتراض مولوی عبدالحمید به انتخابات؛ بازداشت چهار روحانی دیگر اهل سنت در ارومیه". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 16 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  142. ^ "اطلاعیه شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست علیه سیرک "انتخابات" جنایتکاران! انتخاب جامعه: سرنگونی انقلابی رژیم اسلامی!". اخبار روز - سايت سياسی خبری چپ (dalam bahasa Parsi). 14 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  143. ^ "واکنش چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی به «سیرک انتخابات»: پاسخ ایرانیان یک «نه» قاطع است". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 10 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  144. ^ "جبهه ملی ایران: در نمایش انتخابات ریاست جمهوری شرکت نخواهیم کرد". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 15 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 June 2024. Dicapai pada 17 June 2024.
  145. ^ افزایش محدودیتها در آستانه انتخابات زودرس؛ دعوت به تحریم انتخابات جرم‌انگاری شده است (dalam bahasa Parsi). 7 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024 – melalui ir.voanews.com.
  146. ^ "شورای صنفی فرهنگیان در ایران: انتخابات «در این ساختار» موضوعیتی ندارد". صدای آمریکا (dalam bahasa Parsi). 25 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  147. ^ "فائزه هاشمی اعلام کرد در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت نخواهد کرد" (dalam bahasa Parsi). Iran International. 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  148. ^ "هم‌زمان با واکنش‌ها به حکم جدید نرگس محمدی، او انتخابات را تحریم کرد" (dalam bahasa Parsi). Iran International. 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  149. ^ "ابوالفضل قدیانی: تحریم انتخابات نمایشی-فرمایشی، بسترساز کنشگری‌های آینده است" (dalam bahasa Parsi). Iran International. 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024.
  150. ^ "Green Movement Leader Boycotts Iran's Election". Iran Wire. 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  151. ^ "درخواست ائتلاف «همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ایران» از مردم، برای تحریم انتخابات" (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal (Video and text) pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  152. ^ "Voting under way in Iran's snap presidential election". Al Jazeera. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  153. ^ "Hardliner faces reformist in Iran presidential run-off". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 July 2024. Dicapai pada 4 July 2024.
  154. ^ "Reformist Pezeshkian beats hard-liner to win Iran presidential election, promising outreach to West". AP News (dalam bahasa Inggeris). 2024-07-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  155. ^ "Ghazizadeh Hashemi Drops Out of Presidential Race in Favor of Fellow Conservatives". Iran International (dalam bahasa Inggeris). 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  156. ^ "Alireza Zakani pulls out of presidential race". Mehr News Agency (dalam bahasa Inggeris). 27 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 27 June 2024.
  157. ^ "جدیدترین نظرسنجی انتخابات منتشر شد،پزشکیان در صدر". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 2024-07-05. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-05.
  158. ^ "جدیدترین نظرسنجی ایسنا از نتیجه انتخابات ۱۵ تیر؛ مسعود پزشکیان پیشتاز است". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 2024-07-05. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-05.
  159. ^ "آخرین نظرسنجی ایسپا منتشر شد". مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  160. ^ "نتایج موج چهارم نظرسنجی انجام شده درخصوص مشارکت در انتخابات". قدس آنلاین (dalam bahasa Parsi). 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  161. ^ "Shenakht". shenaakht.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  162. ^ "نظرسنجی سبد رأی نامزدهای ریاست جمهوری چهاردهم - تسنیم". خبرگزاری تسنیم | Tasnim (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 24 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  163. ^ "آخرین نظرسنجی ایسپا منتشر شد". مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  164. ^ "Poll: 45.5% of eligible voters will vote in Iran's Friday presidential election". ifpnews.com. 22 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.
  165. ^ "انتشار آخرین یافته‌های نظرسنجی انتخاباتی مرکز افکارسنجی جهاددانشگاهی". ایسنا (dalam bahasa Parsi). 20 June 2024. Dicapai pada 22 June 2024.
  166. ^ آنلاین, اطلاعات (20 June 2024). "ریزش آرای یک کاندیدا؛ رقابت نهایی بین چه کسانی است؟". fa (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 21 June 2024.
  167. ^ آنلاین, اطلاعات. "نتایج شوکه کننده یک نظرسنجی| پدیده انتخابات در سایه پیش می‌رود +عکس". fa (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.
  168. ^ "نتایج یک مرکز افکارسنجی از میزان مشارکت در انتخابات و نظر مردم درباره وضعیت کشور با رئیس جمهوری جدید - خبرآنلاین". Diarkibkan daripada yang asal pada 11 June 2024. Dicapai pada 11 June 2024.
  169. ^ "تازه‌ترین نظرسنجی ایسپا؛ میزان مشارکت در انتخابات افزایشی است". asriran.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 June 2024. Dicapai pada 11 June 2024.
  170. ^ "تسنیم: مشارکت انتخاباتی قطعا بالای ۵۳ درصد است". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 3 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2024. Dicapai pada 3 June 2024.
  171. ^ "تنور سرد انتخابات+جدول شرکت در انتخابات به تفکیک استان‌ها". Diarkibkan daripada yang asal pada 12 June 2024. Dicapai pada 12 June 2024.
  172. ^ نیوز, اخبار روز ایران و جهان | آفتاب. "هشدار انتخاباتی پلیس فتا؛ انتشار نظرسنجی‌های کاذب جرم است". fa (dalam bahasa Parsi). Diarkibkan daripada yang asal pada 21 June 2024. Dicapai pada 16 June 2024.
  173. ^ "Iran's Khamenei urges 'high participation' in presidential vote". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 25 June 2024. Dicapai pada 25 June 2024.
  174. ^ "Iran's supreme leader warns sole reformist in presidential race, while calling for 'maximum' turnout". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 26 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 June 2024. Dicapai pada 26 June 2024.
  175. ^ "پیش‌بینی عباس عبدی از میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری". اعتمادآنلاین (dalam bahasa Parsi). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  176. ^ "کف مشارکت در انتخابات". روزنامه دنیای اقتصاد (dalam bahasa Parsi). 18 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2024. Dicapai pada 18 June 2024.
  177. ^ "کانال سپاه برنده انتخابات را اعلام کرد +نتیجه نظرسنجی". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  178. ^ "Voting under way in Iran's snap presidential election". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). 28 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  179. ^ "Reformist hopes for breakthrough as Iran votes". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 28 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 June 2024. Dicapai pada 28 June 2024.
  180. ^ "Reformist Masoud Pezeshkian leads hard-liner Saeed Jalili in Iran presidential runoff election". Associated Press (dalam bahasa Inggeris). 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  181. ^ "«دستور پیگیری» درباره حمله نیروهای لباس شخصی به یک وکیل در تبریز". Diarkibkan daripada yang asal pada 1 July 2024. Dicapai pada 2 July 2024.
  182. ^ "Candidates neck and neck in Iran's presidential election". BBC (dalam bahasa Inggeris). 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  183. ^ "۲۰ مورد قطعی فیبر نوری در انتخابات شناسایی و خنثی شد". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  184. ^ "روایت معاون امنیتی وزیر کشور از بازداشت تعدادی از عوامل تروریستی قبل از برگزاری انتخابات". اعتمادآنلاین. 1 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 30 June 2024. Dicapai pada 30 June 2024.
  185. ^ "Iran heads to presidential run-off amid record low turnout". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  186. ^ "Iran to hold runoff election between reformist Masoud Pezeshkian and hard-liner Saeed Jalili". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 29 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 29 June 2024.
  187. ^ "آمار مشارکت استان‌ ها در انتخابات ریاست جمهوری 1403". تجارت نیوز (dalam bahasa Parsi). 30 June 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 June 2024. Dicapai pada 30 June 2024.
  188. ^ "Centrist Masoud Pezeshkian will be Iran's next president". Al Jazeera (dalam bahasa Inggeris). 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  189. ^ "پزشکیان: در بحث آراء که به درستی قرائت شد، اول باید از رهبری تشکر کنیم که اگر ایشان نبود، تصور نمی کنیم از این صندوق ها اسم من در می آمد". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  190. ^ a b "Reformist Pezeshkian beats hard-liner to win Iran presidential election, promising outreach to West". Associated Press. 7 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 7 July 2024.
  191. ^ "خرازی: انتخابات بر راهبرد سیاست خارجی ایران بی‌تاثیر است - ایسنا". Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 7 July 2024.
  192. ^ "Iran's supreme leader denies non-voters are 'against' ruling system". Africanews. 4 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 July 2024. Dicapai pada 4 July 2024.
  193. ^ "جدال مخالفان و موافقان؛ خامنه‌ای: کسانی که در دور اول رای ندادند «مخالف نظام» نیستند". Diarkibkan daripada yang asal pada 3 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  194. ^ "عطاءالله مهاجرانی: نهاد ریاست جمهوری تقریباً تعطیل شده و همه مدیران برای تبلیغ جلیلی رفته‌اند". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  195. ^ "واکنش مخبر به اقدامات اخیر محسن منصوری". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 5 July 2024.
  196. ^ "کیهان: قهر با صندوق رای باعث نمی‌شود حاکمیت باج دهد". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  197. ^ "Hardliner faces reformist in Iran presidential run-off". BBC. 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.
  198. ^ "گفته می‌شود تامین‌هزینه‌ها اعزام طلاب به روستاها برای تبلیغ سعید جلیلی با سازمان تبلیغات بوده است". www.etemadonline.com اعتمادآنلاین. 8 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  199. ^ "فرمانده کل سپاه: نباید دشمن شاد شویم/ به پای صندوق‌ها بشتابید، این جهاد امروز ماست". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  200. ^ "برآورد نتایج انتخابات توسط کانال تلگرامی به نام سپاه پاسداران". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 3 July 2024.
  201. ^ "Exiled prince calls on Iranians to put aside 'false hopes', boycott election". Diarkibkan daripada yang asal pada 3 July 2024. Dicapai pada 4 July 2024.
  202. ^ Ռ/Կ, «Ազատություն» (8 July 2024). "Pashinian Congratulates 'Brotherly' Iran's New President". «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան (dalam bahasa Armenia). Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  203. ^ a b c d e f g h i j "World leaders congratulate Iran's Pezeshkian on presidential election win". Al Jazeera. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  204. ^ "Xi congratulates Masoud Pezeshkian on election as Iranian president". Xinhua. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  205. ^ "Cuban president congrats Pezeshkian on election win". Mehr News Agency (dalam bahasa Inggeris). 7 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  206. ^ "Cuba felicita al mandatario electo de Irán, Masud Pezeshkian". SWI swissinfo.ch (dalam bahasa Sepanyol). 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  207. ^ "Hezbollah chief congratulates Pezeshkian on election victory". Islamic Republic News Agency (dalam bahasa Inggeris). 2024-07-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  208. ^ "Kurdish leaders congratulate Pezeshkian on election victory". Rudaw Media Network. 2024-07-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  209. ^ "Archived copy" (dalam bahasa Arab). 2024-07-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 6 July 2024.CS1 maint: archived copy as title (link)
  210. ^ "PM congratulates Pezeshkian on winning Iran's presidential elections" (dalam bahasa Inggeris). New Straits Times. 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.
  211. ^ "Putin Congratulates Iran's New President, Hopes for Closer Ties". The Moscow Times (dalam bahasa Inggeris). 2024-07-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 July 2024. Dicapai pada 2024-07-06.
  212. ^ "Saudi leaders congratulate Iran's new president". Arab News (dalam bahasa Inggeris). 2024-07-06. Dicapai pada 2024-07-06.
  213. ^ "South Korea congratulates Pezeshkian victory in elections". Mehr News Agency (dalam bahasa Inggeris). 6 July 2024. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 July 2024. Dicapai pada 8 July 2024.

Pautan luar

sunting
Ketahui lebih lanjut tentang Pilihan raya presiden Iran 2024 di Wikipedia:
  Takrifan dari Wikikamus
  Imej dan media dari Commons
  Sumber pembelajaran dari Wikiversity
  Berita dari Wikiberita
  Petikan dari Wikipetikan
  Teks sumber dari Wikisumber
  Buku teks dari Wikibuku
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pilihan_raya_presiden_Iran_2024&oldid=6268315"