Orang Melayu Minangkabau
Orang Melayu Minangkabau ialah sebuah suku anak Melayu Dagang di Semenanjung Melayu yang asal usul nenek moyangnya berasal dari Minangkabau di tengah Sumatera. Ini termasuk orang yang lahir di Malaysia yang berketurunan Minangkabau dan juga orang Minangkabau yang telah berhijrah ke Malaysia. Kini, Minangkabau terdiri daripada kira-kira 989,000 orang di Malaysia,[1] dan undang-undang Malaysia mengira kebanyakan dari mereka sebagai Melayu. Mereka adalah majoriti di kawasan bandar, yang secara tradisinya mempunyai pendidikan tertinggi dan semangat keusahawanan yang kuat. Sejarah penghijrahan Minangkabau ke semenanjung Melayu telah direkodkan berlangsung sangat lama. Ketika alat pengangkutan masih menggunakan kapal dengan menyusuri sungai dan menyeberangi selat, ramai orang Minang berhijrah ke pelbagai wilayah seperti Negeri Sembilan, Melaka, Pulau Pinang, Kedah, Perak, dan Pahang. Beberapa sarjana menyatakan bahawa kedatangan Minangkabau ke Semenanjung Tanah Melayu berlaku pada abad ke-12.[2] Mereka berpindah ke semenanjung pada kemuncak Kesultanan Melaka, dan mengekalkan Adat Perpatih sistem persaudaraan matrilineal di Negeri Sembilan dan utara Melaka .[3]
Urang Melayu Minangkabau اورڠ ملايو مينڠكاباو | |
|---|---|
 | |
| Jumlah penduduk | |
| 989,000 | |
| Kawasan ramai penduduk | |
| Kebanyakannya di Semenanjung Melayu | |
| Bahasa | |
| Majoriti: Melayu Minoriti: Minangkabau | |
| Agama | |
| Islam | |
| Kumpulan etnik berkaitan | |
| Melayu Malaysia, Melayu Singapura, dan Pribumi Indonesia |
Malaysia mempunyai penduduk Minangkabau Perantauan terbesar di luar Indonesia dan hubungan antara masyarakat Minangkabau di kedua-dua negara kekal rapat. Pada tahun 2014, Pertubuhan Jaringan Masyarakat Minangkabau Malaysia di Kuala Lumpur telah ditubuhkan untuk mewakili masyarakat Minangkabau di negara ini, walaupun kebanyakannya diwakili oleh Minangkabau di Selangor dan Kuala Lumpur manakala orang-orang Negeri Sembilan, Talu dan Rawa mengekalkan persatuan mereka sendiri.[4][5][6]
Wilayah
suntingNegeri Sembilan
sunting
Orang Minangkabau agak dominan di Negeri Sembilan, dari segi penduduk, politik, dan budaya.[7] Pada awal abad ke-14, orang Minangkabau tiba di Negeri Sembilan. Mereka mempunyai tamadun yang lebih maju daripada Orang Asli, sebuah suku kaum asli Negeri Sembilan. Perkahwinan campur antara Minangkabau dan Orang Asli mewujudkan suku baru, Biduanda. Migrasi awal orang Minangkabau kebanyakannya berasal dari Kabupaten Tanah Datar dan Lima Puluh Kota.
Sebelum penubuhan institusi Yang di-Pertuan Besar, Negeri Sembilan berada di bawah naungan Kesultanan Johor. Pada tahun 1773, Negeri Sembilan mengambil Raja Melewar ke Pagaruyung, dan menjadi kerajaan yang berasingan daripada Johor.[8] Present day, Yang di-Pertuan Besar of Negeri Sembilan is the Minangkabau of Pagaruyung descent. Mereka dipilih oleh majlis ketua yang memerintah di negeri itu, yang digelarkan Undang. Disebabkan pelaksanaan Adat Perpatih, orang Minangkabau Negeri Sembilan masih mewarisi suku dan pusaka mereka berdasarkan garis keturunan matrilineal.
Pulau Pinang
suntingMinangkabau telah menetap di Pulau Pinang sejak awal abad ke-18. Peneroka Minangkabau pertama yang dikenali ialah Nakhoda Bayan, Nakhoda Intan, dan Nakhoda Kecil.[9] Mereka menerima kebenaran yang sesuai oleh Ahmad Tajuddin, sultan Kedah, dan kemudian membuka penempatan di Bayan Lepas, Balik Pulau, Gelugor, dan Tanjung (kini George Town). Pedagang Minang lain, Datuk Jannaton dan Datuk Maharaja Setia yang datang pada tahun 1749, membuka kawasan Batu Uban. Pada abad ke-20, ramai peniaga Minang menjalankan perniagaan percetakan, seperti Yusof Rawa dan Hussamuddin Yaacob. Salah seorang Minang yang paling terkenal di Pulau Pinang ialah Hamdan Sheikh Tahir. Beliau ialah Yang di-Pertua Negeri (harfiah "ketua negara") Pulau Pinang dari 1989 hingga 2001.[10][11]
Selangor
suntingKetibaan Minangkabau di Selangor agak baru berbanding Negeri Sembilan atau Pulau Pinang. Mereka tiba di Selangor sekitar pertengahan abad ke-19 akibat Perang Padri. Pada masa itu, berhijrah ke Klang (pai ka Kolang) popular di kalangan anak muda Minang.[12] Kumpulan pertama orang Minang datang ke Selangor yang kebanyakannya adalah ahli perniagaan perlombongan, seperti Haji Mohamed Taib, Khatib Koyan, dan Bagindo Samah.[13] Penghijrahan Minangkabau ke Selangor meningkat secara mendadak pada akhir 1940-an akibat perang kemerdekaan Indonesia. Mereka terutamanya menjadi peniaga dan pengusaha kedai. Di Metropolitan Lembah Klang ramai dari mereka memiliki kedai pakaian dan restoran.[14] Pada masa ini, restoran Minangkabau, yang dikenali sebagai Restoran Nasi Padang, merupakan salah satu gerai makanan yang paling popular di Selangor.
Kumpulan Kecil Rakyat Malaysia Minangkabau
suntingWalaupun orang Minangkabau di Malaysia berkongsi asal-usul budaya dan bahasa yang sama tetapi kerana beratus-ratus tahun pengasingan daripada rakan sejawatannya dari Sumatera, beberapa populasi orang Minangkabau di Semenanjung Tanah Melayu telah mengembangkan identiti budaya dan etnik mereka sendiri kerana hubungan dan perkahwinan campur dengan Melayu tempatan. Kebanyakan kumpulan ini tidak lagi mengenal pasti diri mereka sebagai etnik Minangkabau.
Melayu Negeri Sembilan
suntingOrang Melayu Negeri Sembilan (Ughang Nogoghi) ialah kumpulan matrilineal terbesar di Malaysia dan merupakan campuran keturunan Melayu Semenanjung, Minangkabau dan Orang Asli. Kawasan tradisional mereka adalah berdasarkan 9 kawasan bersejarah (Luak Inas) yang merangkumi bukan sahaja di Negeri Sembilan tetapi juga di utara Melaka, barat laut Johor, barat daya Pahang dan tenggara Selangor. Walaupun sudah ada masyarakat Melayu dan Orang Asli yang bersejarah di Negeri Sembilan sebelum penghijrahan Minangkabau pada abad ke-16, Minangkabau telah memberi impak yang mendalam terhadap budaya, tradisi, dan landskap sosio-politik Negeri Sembilan. Negara moden Negeri Sembilan telah diasaskan pada 1773 selepas ia mengisytiharkan kemerdekaannya daripada Empayar Johor dan melantik seorang putera raja Pagaruyung sebagai Yamtuan Besar Negeri Sembilan yang pertama.
Rawa
suntingOrang Rawa atau Rao ialah masyarakat Melayu-Minangkabau yang berbeza yang kebanyakannya boleh ditemui di Perak tetapi juga di beberapa kampung di seluruh Kedah, Pulau Pinang, Pahang dan Selangor. Mereka adalah keturunan migran Minangkabau yang berhijrah ke semenanjung Tanah Melayu pada abad ke-18 dari Rao Mapat Tunggul di Sumatera Barat sekarang. Tumpuan terbesar orang Rawa adalah di Gopeng di mana terdapat sebuah muzium khusus untuk orang Melayu Rawa. Orang Rawa tidak lagi mengamalkan tradisi suku dan adat perpatih dan hanya mengekalkan beberapa tradisi dan dialek Rao Mapat Tunggul. Orang Rawa tidak lagi mengenal diri mereka sebagai Minangkabau tetapi sebagai Melayu Rawa (Melayu Rawa/Rao).
Minangkabau Selangor
suntingTidak seperti kerabat Negeri Sembilan dan Rawa, orang Minangkabau di Selangor masih mengekalkan hubungan karib mereka dengan Sumatera Barat dan masih menggelarkan diri mereka sebagai Minangkabau. Walau bagaimanapun, dialek pertuturan mereka juga telah berkembang dari semasa ke semasa disebabkan oleh pengaruh bahasa Melayu Standard dan bahasa lain yang dituturkan di negara ini tetapi ia kekal lebih dekat dengan Minangkabau Piawai berbanding Bahasa Melayu Rawa dan Negeri Sembilan.
Talu
suntingOrang Melayu Talu adalah kumpulan terkecil orang Minangkabau yang tinggal di Malaysia, mereka berhijrah dari Nagari Talu di Talamau, Sumatera Barat ke semenanjung Tanah Melayu pada abad ke-19 dan awal abad ke-20. Mereka kebanyakannya tinggal di Tronoh iaitu sebuah pekan kecil di Perak. Walaupun bersaiz kecil, mereka masih mengekalkan dialek, budaya dan pertalian persaudaraan dengan saudara mara di Sumatera Barat.
Orang terkenal
sunting
Terdapat ramai orang Minangkabau yang bekerja sebagai peniaga, ulama, pengarang, dan ahli politik yang telah memberikan sumbangan besar di Malaysia. Pada abad ke-19, Muhammad Saleh Al-Minangkabawi menjadi mufti Kesultanan Perak[15] dan Uthman bin Abdullah menjadi qadi pertama di Kuala Lumpur.[16] Selain itu, Haji Mohamed Taib yang mempunyai perniagaan yang agak besar menjadi salah seorang pemaju kawasan Chow Kit di Kuala Lumpur,[17][18] serta Abdul Rahim Kajai, perintis kewartawanan Melayu terkemuka.[19] Pada pertengahan abad ke-20, keturunan Minangkabau merupakan kumpulan yang tersendiri dan berpengaruh dalam politik negara. Tuanku Abdul Rahman dilantik sebagai Yang di-Pertuan Agong pertama Persekutuan Tanah Melayu.[20] Selain itu, ramai tokoh Minang menjadi pemimpin parti Malaysia. Sebahagian daripada mereka ialah Abdullah C.D., Ahmad Boestamam, Burhanuddin al-Hilmi, Shamsiah Fakeh, Khadijah Sidek, dan Mokhtaruddin Lasso.
Selepas kemerdekaan Malaysia, ramai menteri Malaysia berketurunan Minangkabau, seperti Abdul Aziz Shamsuddin, Abdul Samad Idris, Aishah Ghani, Amirsham Abdul Aziz, Aziz Ishak, Ghafar Baba, Ghazali Shafie, Khairy Jamaluddin, Muhammad bin Haji Muhammad Taib, Rais Yatim, dan Shaziman Abu Mansor. Menariknya, menteri wanita paling lama berkhidmat di Malaysia ialah Rafidah Aziz, keturunan Minang kelahiran Perak. Beberapa ahli perniagaan Malaysia yang terkemuka ialah orang Minang, iaitu Nasimuddin Amin, Kamarudin Meranun, dan Tunku Abdullah. Selain ahli politik dan saudagar, orang Minangkabau yang cukup berjasa antaranya Zainal Abidin Ahmad, pengarang dan pakar bahasa; Tahir Jalaluddin, ulama Islam yang berpengaruh; Muszaphar Shukor, angkasawan Malaysia pertama; U-Wei Haji Saari, salah seorang pengarah filem terbaik Malaysia; Ismail Mohamed Ali, gabenor Bank Negara Malaysia; Abdul Aziz Zainal, ketua komander Angkatan Tentera Malaysia, serta Saiful Bahri, komposer terkemuka Malaysia.[21]
Lihat juga
suntingRujukan
sunting- ^ "Minangkabau, Orang Negeri di Malaysia".
- ^ Newbold, J.T. (1835). Lakaran Empat Negeri Minangkabowe di Pedalaman Semenanjung Tanah Melayu, Jurnal Persatuan Asiatik Bengal 14 (Januari hingga Disember): hlm. 241-252
- ^ Gullick, J. (2003). A History of Negri Sembilan. Kuala Lumpur: Persatuan Diraja Asiatik Cawangan Malaysia
- ^ Cerita Kongsi Perantau Minang di Malaysia
- ^ [https ://www.facebook.com/groups/3050760445147354/?locale=ms_MY/Persatuan Rang Talu Malaysia]
- ^ Persatuan Jalinan Rao Malaysia (JARO)
- ^ P. E. de Josselin de Jong (1951), Minangkabau and Negri Sembilan, Leiden, The Hague.
- ^ de Jong, Patrick Edward de Josselin. Minangkabau dan Negri Sembilan: struktur sosio-politik di Indonesia. Leonard Y. Andaya; A History of Malaysia, Palgrave, 2017
- ^ www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=1012&pub=Utusan_Malaysia&sec=Rencana&pg=re_06.htm "Sejarah dari Timur" Check
|archive-url=value (bantuan). Utusan Melayu (M) Bhd. 12 Oktober 2006. Diarkibkan daripada Utusan_Malaysia&sec=Plan&pg=re_06.htm yang asal Check|url=value (bantuan) pada 16 Januari 2014. Dicapai pada 14 Januari 2014. Unknown parameter|pengarang=ignored (bantuan) - ^ %2C218947 Penghormatan kepada seorang guru yang hebat
- ^ www .ilsf.org/es/node/183 "Presiden Kehormat Malaysia meninggal dunia" Check
|archive-url=value (bantuan). International Life Saving Federation. 16 Februari 2005. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 April 2012. Dicapai pada 20 Oktober 2011. - ^ Dt. B. Nurdin Yakub, Minangkabau Tanah Pusaka: Sejarah Minangkabau, 1987
- ^ Saudagar Minangkabau di Malaya
- ^ Nelmawarni Bungo, Nordin Hussin; Berhijrah ke Kuala Lumpur: Tradisi berhijrah dan berdagang Minangkabau, 2011
- ^ asp?y=2006&dt=0703&pub=Utusan_Malaysia&sec=Bicara_Agama&pg=ba_01.htm "Syeikh Muhammad Zain Simabur Mufti Kerajaan Perak" Error in Webarchive template: Timestamp not a number. Utusan Malaysia, 03-07 -2006. Diakses 11-01-2015.
- ^ Mohd Nizam Sahad, Che Zarrina binti Sa’ari; Sejarah Sistem Pendidikan Islam di Kuala Lumpur, Jurnal Al-Tamaddun Bil. 6, 2011
- ^ https://www.thestar.com -selepas-seorang-peniaga-kaya-jalan-haji-taib-lebih-dikenali/ Kehidupan berwarna-warni di jalan raya yang terkenal
- ^ http://www.malaysiandigest.com .malaysiandigest.com/features/77922-malaysian-road-names-who-is-who.html Nama Jalan Malaysia: Who's Who? http://www.malaysiandigest.com/features/77922-malaysian-road-names-who-is-who.html Diarkibkan 30 Jun 2017 di Wayback Machine
- ^ "1.7- Abdul Rahim Kajai". Wattpad. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ (4 Ogos 1957) Sunday Times, Singapura
- ^ https:/ /news.okezone.com/read/2015/12/07/340/1262271/inilah-urang-awak-yang-digunakan-di-mata-uang. Diakses tanggal 30-10-2017