Pilihan raya umum Malaysia 1964

← anggota terdahulu ahli terpilih →
104 daripada 159 kerusi dalam Dewan Rakyat; 53 kerusi diperlukan untuk majoriti
Terdaftar	2,681,895
Pengundi hadir	80.03%
Perdana Menteri sebelum pilihan raya; Tunku Abdul Rahman; Perikatan	Perdana Menteri dilantik ; Tunku Abdul Rahman; Perikatan

Pilihan raya umum Malaysia 1964 merupakan pilihan raya umum yang pertama selepas penubuhan Malaysia pada 16 September 1963, serta pilihan raya umum yang kedua selepas kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957. Pilihan raya ini telah diadakan pada hari Sabtu, 25 April 1964. Pilihan raya ini juga tidak melibatkan negeri Sarawak, Sabah dan Singapura, dan hanya diadakan di 104 daripada 159 kawasan persekutuan.

Parti Perikatan memperoleh lebih 58 peratus daripada jumlah undi dan telah berjaya memenangi 89 daripada 104 kerusi yang dipertandingkan dalam pilihan raya ini. Parti pembangkang hanya memenangi 15 kerusi, terdiri daripada Parti Islam Se-Malaysia yang memenangi sembilan kerusi, Barisan Sosialis dan Parti Progresif Penduduk yang memenangi dua kerusi, serta Parti Demokratik Bersatu dan Parti Tindakan Rakyat yang memenangi satu kerusi.

Memandangkan pilihan raya ini merupakan yang pertama selepas pembentukan Malaysia, pilihan raya tidak diadakan di Sabah, Sarawak dan Singapura. Sebaliknya, Dewan Undangan Negeri-negeri tersebut telah diberikan kebenaran untuk melantik wakil Parlimen mereka hingga pilihan raya akan datang. Tiga negeri tersebut telah diperuntukkan sebanyak 55 kerusi dalam Dewan Rakyat, iaitu 15 kerusi bagi Singapura, 16 bagi Sabah dan 24 bagi Sarawak.

Pilihan raya negeri juga telah diadakan pada hari yang sama di setiap 282 kawasan negeri di 11 daripada 14 negeri Malaysia (kecuali Sabah, Sarawak dan Singapura), bagi memilih seorang ahli majlis bagi Dewan Undangan Negeri. Parti Perikatan telah berjaya membentuk kerajaan di kesemua negeri, kecuali Kelantan yang dimenangi PAS.

Proses pilihan raya

Pengerusi Suruhanjaya Pilihan Raya ketika itu, Tuan Haji Mustapha Al-Bakri telah membuat pengumuman rasmi berkenaan tarikh pilihan raya, di mana hari penamaan calon telah diadakan pada hari Sabtu, 21 Mac 1964, dan hari pengundian pula diadakan pada hari Sabtu, 25 April 1964. Pilihan raya ini diadakan serentak bagi Parlimen dan Dewan Undangan Negeri di Semenanjung Malaysia.^[1]

Rukun pilihan raya dan amanat

Suruhanjaya Pilihan Raya telah menganjurkan sebuah sidang pada hari Sabtu, 4 April 1964 dengan semua pemimpin parti politik yang bertanding, bertujuan untuk mengesahkan ‘Rukun Kempen Pilihan Raya". Antara kandungan rukun ini ialah^[1]:

Serangan peribadi mestilah dihindarkan
Debat atas pentas di hadapan orang ramai hendaklah dielakkan. Cabaran-cabaran tidak boleh dibuat untuknya. Parti-parti lawan hanya boleh menjawab pada pentasnya sendiri.
Taktik membawa beramai-ramai penyokong dari luar kawasan pilihan raya hendaklah juga dihindarkan
Jangan menggunakan kongsi-kongsi gelap untuk berkempen.

Yang di-Pertuan Agong, Tuanku Syed Putra Jamalullail turut menyeru seluruh rakyat supaya memilih dengan bijak pada hari mengundi agar kerajaan yang berkuasa kelak dapat memberi kemakmuran yang lebih besar kepada negara. Baginda menyampaikan seruan tersebut dalam titah selepas sembahyang sunat Hari Raya Haji bertempat di halaman Istana Negara pada Khamis, 23 April 1964. Baginda juga telah menyatakan rasa bangga dengan kemajuan-kemajuan yang telah dicapai oleh kerajaan sejak empat tahun sebelumnya.^[1]

Hebahan keputusan pilihan raya

Radio Malaysia di Kuala Lumpur dan Singapura bertugas untuk menyiarkan keputusan pilihan raya mulai jam 12 tengah malam, 25 April 1964. Siaran tersebut diteruskan sehingga pukul tiga atau empat pagi sehingga sebuah parti berjaya membentuk majoriti. Perkara tersebut dinyatakan oleh Pengarah Jabatan Radio, Encik Dol Ramli. Keputusan pilihan raya disiarkan dalam Bahasa Melayu, Inggeris, Cina dan Tamil melalui saluran siaran masing-masing. Siaran ini dipancarkan melalui stesen radio di Kota Bharu, Kuala Terengganu, Kuantan, Pulau Pinang, Ipoh, Melaka, Johor Bharu, Kuala Lumpur dan Singapura.

Hari pengundian

Rakyat telah mula keluar membuang undi mulai pukul 8 pagi hingga pukul 8 malam. Seramai 276 orang calon bertanding merebut 102 kerusi Parlimen, manakala sejumlah 765 orang calon lagi merebut kerusi Dewan Undangan Negeri.

Perdana Menteri Malaysia ketika itu, Tunku Abdul Rahman bersama isterinya Sharifah Rodziah mengundi di sekolah Cina Kampung Perak, Alor Setar, Kedah. Tunku memakai baju hawai, iaitu baju yang sama dipakai oleh beliau sewaktu mengundi dalam pilihan raya umum 1959. Kemeja hawai yang digelar beliau ‘kemeja bertuah' itu menampilkan gambar kapal layar iaitu logo Perikatan.^[1]

Keputusan

Dalam pilihan raya umum ini, Parti Perikatan telah memenangi 89 kerusi dalam Dewan Rakyat, membentuk satu majoriti sebanyak 85.6% dalam Dewan Rakyat, walaupun parti campuran ini hanya memperoleh 58.5% daripada jumlah undi. Bagaimanapun, prestasi ini merupakan satu penambahbaikan yang amat besar, iaitu satu peningkatan sebanyak 20.3% dalam bilangan kerusi berbanding pilihan raya umum yang dahulu. Pencapaian 85.6% ini juga adalah jauh melebihi majoriti dua pertiga yang diperlukan untuk membentuk kerajaan.

Seramai enam orang calon wanita telah bertanding dalam pilihan raya ini. Daripada jumlah tersebut, hanya dua orang calon sahaja yang berjaya iaitu Fatimah Hashim dan Fatimah Abdul Majid, kedua-duanya merupakan calon Parti Perikatan. Fatimah Hashim bertanding di kawasan Jitra-Padang Terap mendapat 15,835 undi mengalahkan Lebai Isa Haji Mohd dari PAS dengan kelebihan sebanyak 9,730 undi. Manakala Fatimah Abdul Majid yang bertanding bagi kawasan Johor Bahru Timur memperolehi 12,606 undi mengalahkan lawannya Tan Ag Ngoh dari Barisan Sosialis yang mendapat 5,343 undi dan Mohd Noor Jetty dari Parti Tindakan Rakyat yang hanya mendapat undi sebanyak 733.

Walaupun parti-parti pembangkang pada keseluruhannya memperoleh 41.5% daripada jumlah undi, mereka hanya memenangi 15 kerusi yang tinggal, berbanding 30 kerusi yang dimenangi dalam pilihan raya umum yang dahulu. PAS menjadi parti pembangkang terbesar dalam Dewan Rakyat, dengan memenangi hanya sembilan kerusi.

Jadual keputusan



Parti politik atau gabungan				Undi	%	Kerusi	+/–
	Parti Perikatan		Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu	794,578	38.62	59	+7
			Persatuan Cina Malaysia	377,969	18.37	27	+8
			Kongres India Malaysia	31,793	1.55	3	0
		Jumlah		1,204,340	58.53	89	+15
	Barisan Sosialis		Parti Buruh Malaya	212,546	10.33	2	0
			Parti Ra'ayat	103,045	5.01	0	–2
			Parti Perhimpunan Kebangsaan	15,307	0.74	0	Baharu
		Jumlah		330,898	16.08	2	–6
	Parti Islam Se-Tanah Melayu			301,187	14.64	9	–4
	Parti Demokratik Bersatu			88,223	4.29	1	Baharu
	Parti Progresif Penduduk			69,898	3.40	2	–2
	Parti Tindakan Rakyat			42,130	2.05	1	Baharu
	Parti Negara			7,319	0.36	0	–1
	Bebas			13,509	0.66	–	–
Jumlah				2,057,504	100.00	104	0

Undi sah				2,057,504	95.85
Undi rosak/kosong				89,104	4.15
Jumlah undi				2,146,608	100.00
Pengundi berdaftar/Keluar mengundi				2,763,077	77.69
Sumber: Nohlen et al., Singapore Elections Singapore Elections^[2]

Lihat juga

Rujukan

Arah Aliran Malaysia: Penilaian Pilihan Raya (PDF) – satu himpunan kerta kertas 62-halaman daripada Institut Penyelidikan Asia Tenggara.

^ ^a ^b ^c ^d Arkib Negara Malaysia: Pilihan Raya Umum Kedua tahun 1964
^ "Parliament: The results in full". The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). 1964-04-27. m/s. 8. Dicapai pada 2025-03-05.

Didahului oleh:
1959

Pilihan Raya Umum Malaysia

Diikuti oleh:
1969

[:0-1] Arkib Negara Malaysia: Pilihan Raya Umum Kedua tahun 1964

[2] "Parliament: The results in full". The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). 1964-04-27. m/s. 8. Dicapai pada 2025-03-05.

[1]

[2]