Wikipedia

Pencerobohan Turki ke atas Cyprus

(Dilencongkan daripada Operasi Atilla)

Pencerobohan Turki ke atas Cyprus telah dilancarkan pada 20 Julai 1974. Serangan ini merupakan respon tentera Turki terhadap rampasan kuasa oleh Pengawal Kebangsaan Cyprus untuk menentang Presiden Makarios III dengan berhasrat untuk mengilhak pulau tersebut kepada Greece. Pencerobohan ini juga susulan daripada pertikaian antara kaum lebih daripada sedekad antara komuniti Yunani Cyprus dan Turki Cyprus sejak berlakunya krisis perlembagaan pada 1963. Turki memainkan peranan sebagai penjamin di bawah Perjanjian Jaminan 1960 untuk mengabsahkan keputusannya bagi menduduki Cyprus Utara.

Pencerobohan Turki ke atas Cyprus
Sebahagian daripada Persengketaan Cyprus

Pasukan kereta kebal Yunani mara ke sempadan Turki di Cyprus (1974)
Tarikh20 Julai – 18 Ogos 1974
(4 minggu dan 1 hari)
Lokasi
Cyprus
Keputusan

Kemenangan Turki[1][2][3][4]

Perubahan
wilayah

Turki menawan 36.2% daripada Cyprus[10]

Pihak yang terlibat
 Turki
Turki Pertubuhan Perjuangan Turki		 Cyprus Republik Cyprus
EOKA B
 Greece
Komandan dan pemimpin
Turki Fahri Korutürk
Turki Bülent Ecevit
Turki Necmettin Erbakan
Turki Rauf Denktaş		 Glafcos Clerides
Nikos Sampson
Greece Dimitrios Ioannidis
Greece Phaedon Gizikis
Kekuatan
Turki:
40,000 tentera[11]
160–180 kereta kebal M47 dan M48[12]
Turki Cyprus:
11,000–13,500 tentera, sehingga 20,000 di bawah mobilisasi penuh[13]

Jumlah: 60,000

Cyprus:
12,000 tentera[14]
Bilangan kecil kereta kebal T-34

Greece:
1,800–2,000 [15]

Jumlah: 14,000
Kerugian dan korban
1,500–3,500 kematian (anggaran) (tentera dan orang awam)[16][17] termasuk 568 KIA (498 TAF, 70 Pejuang)
270 orang awam terkorban
803 orang awam hilang (angka rasmi pada tahun 1974)[18]
2,000 tercedera[19]
[16][17][20]

4,500–6,000 kematian (anggaran) (tentera dan orang awam)[16][17] termasuk 309 tentera terkorban (Cyprus) dan 105 (Yunani) [21]
1,000–1,100 hilang(sehingga 2015)[22]
12,000 tercedera[23][24]


Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu UNFICYP:[25]
9 terkorban
65 tercedera

Tentera Turki telah melancarkan dua gelombang serangan dan menduduki kira-kira 37 peratus daripada kawasan Cyprus iaitu di bahagian timur laut. Operasi ketenteraan ini telah menyebabkan berlakunya perpindahan besar-besaran komuniti Cyprus sekali gus membahagikan pulau ini antara komuniti Turki Cyprus di utara dan Yunani Cyprus di selatan. Kesan peristiwa ini telah menyaksikan Turki Cyprus telah mengisytiharkan pemisahan entiti politik sendiri dengan nama Negara Persekutuan Turki Cyprus. Pada tahun 1983, entiti politik itu melakukan pengisytiharan kemerdekaan secara unilateral yang mana ia dikenali sebagai Republik Turki Cyprus Utara, yang hanya diiktiraf oleh Turki. Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu pula mengiktiraf kedaulatan Republik Cyprus berdasarkan syarat-syarat kemerdekaannya pada tahun 1960. Pasukan pengaman PBB masih memelihara dan menjaga zon kawasan penampan antara kedua-dua entiti kuasa yang terdapat di pulau itu.

Latar belakang

sunting
 
Demonstrasi di Cyprus yang mendesak penyatuan dengan Greece (Enosis) pada 1930-an.

Kedudukan Cyprus yang strategik telah memperlihatkan banyak serangan dilancarkan sepanjang sejarahnya di mana Yunani, Rom, Arab, Frank serta Turki semua berebut ingin menguasainya. Cyprus merupakan sebuah pulau strategik yang terletak di Laut Mediterranean didiami oleh kaum majoriti Yunani dan terdapat juga minoriti penduduk Turki. Cyprus telah diperintah oleh Empayar Uthmaniyah sejak tahun 1571 sehingga tahun 1878 apabila Britain mengambil alih pulau tersebut sebelum mengilhaknya secara rasmi pada tahun 1914. Cyprus berada di bawah pemerintahan British sehingga mencapai kemerdekaan pada tahun 1960. Walau bagaimanapun, proses kemerdekaan Cyprus dilihat bukan satu proses yang mudah.

Komuniti Yunani dan Turki di Cyprus mempunyai perbezaan pendapat dan rancangan terhadap pulau itu di mana British terpaksa mencari jalan penyelesaian yang boleh memuaskan kedua-dua belah pihak. Penduduk Yunani Cyprus meminta penyatuan dengan Greece, atau dikenali sebagai Enosis. Komuniti ini dinaungi oleh EOKA, sebuah pertubuhan yang berjuang mendapatkan kemerdekaan daripada Britain dan kemudiannya berhasrat untuk bergabung dengan Greece. Penduduk Turki Cyprus pula meminta untuk pembahagian Cyprus antara Greece dan Turki, yang disebut sebagai Taksim.[26][perlu rujukan] Pertubuhan komuniti Turki Cyprus yang paling terkemuka ialah TMT.

Pertikaian rusuhan Yunani dan Turki di Cyprus sering terjadi pada tempoh antara 1950-an dan 1970-an. Perlembagaan Cyprus yang disahkan oleh Persetujuan London dan Zürich antara Turki, Greece dan United Kingdom tidak berjaya membawa keamanan kepada Cyprus. Berdasarkan perlembagaan tersebut, Presiden Cyprus harus orang Yunani yang dipilih oleh komuniti Yunani dan naib presiden pula ialah orang Turki yang dipilih oleh komuniti Turki. Kedua-dua jawatan tersebut mempunyai kuasa veto. Sebanyak 30 peratus daripada kabinet menteri dan pegawai rasmi merupakan orang Turki dan kedua-dua komuniti tersebut mempunyai kuasa autonomi tinggi dari satu sama lain.[27] Tentera Turki, Greece dan British mempunyai markas tentera masing-masing di pulau itu dan menjadi penjamin kemerdekaan Cyprus.

Komuniti Yunani Cyprus tidak berpuas hati dengan kelebihan yang diperoleh penduduk Turki Cyprus sehingga menyebabkan beberapa siri rusuhan meletus pada 1960-an. Pada tahun 1963, rusuhan yang berlaku menyebabkan kematian 364 penduduk Turki dan 174 orang Yunani Cyprus,[28] kemusnahan 109 perkampungan Turki Cyprus atau perkampungan lain serta perpindahan 25,000-30,000 orang Turki Cyprus.[29] Pada masa yang sama, Cyprus berada di ambang serangan Turki untuk melindungi penduduk Turki di sana tetapi campur tangan diplomatik Amerika Syarikat serta rundingan secara langsung antara Turki dan Greece sedikit sebanyak meredakan ketegangan yang berlaku.[30]

 
Peta taburan etnik di Cyprus hasil bancian pada tahun 1960.

Pada tahun 1974, kepimpinan Yunani Cyprus di bawah Makarios telah mengurangkan keperluan dasar Enosis. Namun, Greece yang diperintah junta tentera telah menyemarakkan Enosis dan bekerjasama dengan EOKA yang pro-Enosis. Pada tahun 1974, kerajaan Makarios telah digulingkan oleh Pengawal Kebangsaan Cyprus yang diketuai oleh pegawai Yunani.[31] Nikos Sampson yang merupakan seorang penyokong kuat Enosis dan anggota EOKA anti-Turki, telah diisytiharkan sebagai presiden.[32] Turki kemudiannya membentangkan desakan mereka kepada Greece melalui perunding AS. Desakan tersebut termasuklah perletakan jawatan segera Nikos Sampson, pemecatan 650 pegawai Yunani daripada Pengawal Kebangsaan Cyprus, kebenaran kepada tentera Turki untuk melindungi populasinya, hak kesamarataan kepada kedua-dua komuniti serta akses ke laut di perairan utara bagi komuniti Turki Cyprus.[33] Mereka juga mendesak Britain untuk menjamin dasar neutral Cyprus sebagai salah satu penjamin. Namun, Britain menolaknya sekali gus Turki memulakan rancangannya untuk menyerang Cyprus.[34]

Pada masa itu, seramai 117,000 orang Turki tinggal di pulau itu terutamanya di enklaf Nicosia, Famagusta, Larnaka dan Limassol. Komuniti Turki Cyprus memiliki 10,000 hingga 13,000 orang yang berkhidmat sebagai tentera dan mampu memobilisasi sehingga 20,000 orang tentera. Mereka berjaya menguasai lebuhraya Nicosia - Kyrenia yang strategik untuk menyukarkan komunikasi Yunani Cyprus yang menghuni bahagian utara pulau. Tentera Yunani Cyprus yang utama ialah Pengawal Kebangsaan yang dipimpin oleh pegawai Yunani serta mempunyai 12,000 orang tentera dan 32 buah kereta kebal. Tentera mereka berpotensi untuk dimobilisasi sehingga 40,000 tentera. EOKA pula memiliki 5,000 tentera dan rejimen elit Yunani, ELDYK mempunyai 1,200 tentera.

Konflik

sunting

Serangan pertama

sunting

Rancangan tentera Turki, Atilla 1 ialah untuk mendarat di Kyrenia dan menguasai wilayah-wilayah seperti enklaf Turki berhampiran Nicosia, Gönyeli. Rancangan ini adalah sebagai satu demonstrasi kekuatan dan Turki berharap ia akan dapat mencapai rundingan diplomatik berikutnya. Jika gagal, Turki akan terus memberi tekanan untuk mengawal bahagian utara Cyprus sehingga Famagusta. Tentera Turki mempunyai keyakinan tinggi untuk meraih kejayaan dalam peperangan ini apabila mereka menganggap bahawa mereka lebih dominan di ruang udara dan air di Mediterranean. Armada tentera laut yang terdiri daripada 5 buah kapal pemusnah dan 31 buah kapal pendarat akan membawa tentera-tentera[35] manakala tentera udara pula akan menerjunkan pasukan payung terjun serta bekal-bekalan selain menyediakan sokongan udara kepada keseluruhan operasi mereka. Turki mengerahkan 40,000 tentera dan 180 buah kereta kebal ketika konfrontasi di Cyprus.

 
Situasi pertempuran pada 21 Julai.

Yunani Cyprus pula melancarkan rancangan Aphrodite, yang menyasarkan serangan berterusan ke atas enklaf Turki di Cyprus sebaik sahaja berita permulaan serangan Turki sampai ke pihak mereka. Serangan tersebut dibuat untuk memutuskan rangkaian antara penceroboh Turki dengan enklaf tersebut. Pada 20 Julai 1974, Pasukan Khas "Cakmak", satu batalion daripada Rejimen Infantri Amfibia, Rejimen Infantri ke-50 dan satu ketumbukan daripada Batalion Kereta Kebal Divisyen ke-39 (Divisyen Infantri ke-39) untuk membentuk keseluruhan tentera sekitar 3,000 perajurit dan 12 buah kereta kebal M47. Kesemua mereka mendarat di Pentemilli tanpa menghadapi tentangan, yang terletak beberapa batu jauh daripada pelabuhan utama Kyrenia. Dua buah bot motor torpedo milik Yunani Cyprus, T-1 dan T-3 cuba menyukarkan usaha pendaratan Turki tetapi ia dimusnahkan pada awal pagi hari pendaratan tersebut.[36]

Serangan darat pertama yang dilancarkan oleh Yunani Cyprus bermula pada jam 10 pagi melalui batalion infantri ke-251 dan disokong oleh 5 buah kereta kebal T-34. Tentera Turki berjaya menangkis serangan tersebut dengan memusnahkan kesemua lima buah kereta kebal musuh sebelum meneruskan usaha kemaraan. Serangan berikutnya daripada batalion ke-281, 316 dan 286 yang diketuai oleh pegawai Pengawal Kebangsaan, Leftenan Kolonel Boufas pada mulanya memaksa Turki untuk berundur tetapi akhirnya Rejimen Infantri Ke-50 Turki berjaya merebut kembali penguasaan dan memaksa Yunani untuk menggali parit.

Di tempat lain berhampiran Nicosia, di enklaf Turki iaitu Gönyeli, pendaratan pasukan payung terjun Turki mengundang padah apabila seramai 90 daripada 120 perajurit kehilangan nyawa mereka. Sebanyak 550 orang tentera dan 20 buah kereta kebal milik ELDYK memulakan pengepungan Gönyeli, yang merupakan titik strategik penting bagi lebuhraya Kyrenia-Nicosia sekali gus memintas laluan antara utara dan pusat pulau. Turki Cyprus bersiap sedia menghadapi pengepungan dan membuat pertahanan dengan berkubu dan memasang struktur anti-kereta kebal. Pada awalnya, mereka berjaya menghadapi serangan Yunani dan kemudiannya melancarkan serangan balas pimpinan batalion ke-399 sekali gus mengenakan kerugian yang besar ke atas Yunani Cyprus serta menyaksikan sekurang-kurangnya empat buah kereta kebal musuh telah musnah.

Pada 20 Julai, Yunani Cyprus menyerang enklaf Turki Cyprus di Limassol, Paphos dan Agyrta-Nicosia dengan meraih berbagai-bagai kejayaan yang berbeza. Di Limassol dan Paphos, Turki telah dikalahkan dan ramai antara mereka dibawa sebagai tawanan perang. Pada hari yang sama, Majlis Keselamatan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu menerima pakai resolusi 354, yang mendesak kesemua unit tentera asing untuk meninggalkan Cyprus dan memanggil Britain, Turki dan Greece untuk memulakan rundingan bagi mengembalikan keamanan semula di pulau itu.

Pada 21 Julai, kapal pemusnah Turki iaitu Kocatepe ditembak pasukan sendiri selepas taktik tipu helah yang direncanakan oleh Yunani Cyprus sekali gus menenggelamkan kesemua 53 kru.[37] Yunani juga mengalami perkara yang sama apabila kira-kira 30 orang komando terkorban apabila pesawat Noratlas mengangkut mereka dari Crete ke Cyprus ditembak jatuh oleh tembakan anti-pesawat milik Yunani Cyprus. Pemerintahan junta di Greece sedia maklum bahawa penduduk tempatan Yunani Cyprus tidak mampu mengalahkan Turki. Dengan itu, batalion Infantri ke-537, sebuah batalion kereta kebal dan seramai 500 sukarelawan Cyprus telah dikirim sebagai bantuan ketenteraan. Pada pagi 21 Julai, kesemua enklaf Turki di Limassol dan Larnaka telah dirampas oleh Yunani. Ribuan orang Turki ditahan sebagai tawanan perang. Enklaf Turki lain di Lefka, Denizli, Famagusta dan Limnitis juga diserang.

Kejatuhan rejim junta Greece

sunting

Pada 22 Julai, gelombang kedua serangan Turki termasuk sebuah ketumbukan kereta kebal dan sebuah infantri mekanis tiba di Cyprus. Tentera Turki melancarkan serangan ke atas Kyrenia yang dipertahankan oleh 33MK Komando dan batalion infantri ke-306, 251 dan 241. Mereka akhirnya berjaya menguasai kota tersebut selepas kerugian lima buah kereta kebal. Turki yang dapat menguasai Kyrenia berupaya membina talian perhubungan antara Kyrenia dan Gönyeli. Perkembangan ini merupakan pencapaian yang penting kerana buat pertama kali, enklaf Turki di Gönyeli dapat dilindungi. Kejayaan ini juga membolehkan Turki dapat menghantar lebih ramai tentera ke Cyprus.

Kekalahan Yunani pada hari-hari awal peperangan mendorong kepada kejatuhan rejim junta di Greece pada 23 Julai. Britain pula cuba berperanan memulihkan keamanan dengan mengadakan rundingan antara Greece dan Turki pada 25 Julai. Perbincangan berlangsung sehingga 14 Ogos dan tidak dapat mencapai kata sepakat. Turki mendesak pembentukan persekutuan Cyprus dan membenarkan perpindahan penduduk. Presiden baru Cyprus, Clerides meminta tempoh selama dua hari untuk membuat keputusan tetapi Turki mendesak keputusan segera dan memulakan gelombang kedua serangan mereka pada 14 Ogos yang dikenali sebagai Atilla 2.[38]

Gelombang kedua

sunting
 
Peta pembahagian Cyprus.

Dua buah divisyen infantri Turki telah dihantar ke Cyprus. Yunani Cyprus pula menyusun pertahanan mereka di sepanjang garisan Troodos, di mana tinggal 40 peratus daripada kawasan pulau dapat diakses oleh tentera Turki. Bahagian "Barat" garisan pertahanan itu bermula daripada kawasan laut sehingga ke Lapangan Terbang Antarabangsa Nicosia dan ia dipertahankan oleh Kumpulan Taktikal ke-11. Bahagian "Pusat" pula bermula daripada Lapangan Terbang Nicosia dan berakhir di kawasan subbandar Nicosia, Mia Milia. Pertahanan Yunani ini terdiri daripada batalion simpanan ke-212, kem detasmen ELDYK (3 ketumbukan), batalion simpanan ke-336 (dikuatkan dengan pelbagai ketumbukan, jumlahnya mencecah 1,300 orang tentera), batalion ke-211 dan batalion artileri ke-187. Bahagian sayap "Timur" terdiri daripada Kumpulan Taktikal ke-12 dan ke-9, di mana mereka menjangkakan serangan hebat daripada Turki. Jumlah keseluruhan tentera Yunani kira-kira 20,000 tentera dan 21 buah kereta kebal T-34.

Sementara itu, angkatan tentera Turki pula terdiri daripada 40,000 orang tentera di mana kebanyakannya menganggotai divisyen infantri ke-28 dan ke-39, terdapat satu rejimen berperisai (disokong satu batalion kereta kebal dan satu batalion infantri mekanis daripada briged ke-5), Rejimen Turki di Cyprus (disokong satu batalion payung terjun, dan satu batalion daripada rejimen ke-50), satu briged Komando, satu briged payung terjun, 160 hingga 200 buah kereta kebal, 200 APC dan 120 buah meriam sasar. Tambahan lagi, terdapat juga sisa 5 rejimen Turki Cyprus (bersama 19 batalion). Sasaran Turki adalah untuk menyambungkan perhubungan dengan enklaf Turki di Famagusta dan Limnitis.

 
Garisan Hijau di Nicosia.

Operasi Atilla-2 bermula apabila divisyen ke-39 Turki menyerang garisan pertahanan Mia Milia yang dipertahankan oleh batalion ke-399. Tentera Turki berjaya memberi tentangan hebat dan mengheret Yunani Cyprus bersama batalion ke-241 untuk berundur ke Famagusta. Di Bahagian "Pusat", Turki menghadapi penentangan hebat yang sedikit sebanyak menjejaskan kemaraan mereka. Pada 15 Ogos, hanya batalion ke-341 bersama tiga buah kereta kebal t-34 menentang kemaraan Turki manakala saki baki Kumpulan Taktikal ke-12 berundur ke Larnaca. Pada petangnya, tentera Turki berjaya memasuki kota Famagusta. Divisyen ke-27 Turki berjaya melangsungkan kemaraan sejauh 6 kilometer di Bahagian "Barat" garisan pertahanan musuh pada hari yang sama. Pada 16 Ogos, Turki dapat mengawal kota Morfou dan Limnitis. Dengan itu, matlamat operasi Atilla-2 dapat dicapai. Kempen Turki di Cyprus menjurus kepada pendudukan 40 peratus pulau tersebut.

Pulau tersebut juga dibahagikan oleh garis pemisah yang dikenali sebagai Garisan Hijau. Pelarian Yunani yang berjumlah sehingga 160,000 orang terpaksa berpindah ke bahagian Cyprus yang dikawal oleh Yunani manakala pelarian Turki pula berpindah ke bahagian yang diduduki oleh Turki.[39] Semasa peperangan, Turki kerugian 3,500 orang tentera manakala tentera Yunani pula mencatatkan 6,000 orang angka korban. Turki seterusnya mnegisytiharkan penubuhan Republik Turki Cyprus Utara yang mana ia tidak diiktiraf oleh komuniti antarabangsa. Sehingga ke saat ini, Cyprus masih lagi terpisah walaupun beberapa usaha untuk melakukan rundingan cuba dibuat bersama.

Catatan

sunting
  1. ^ Fortna, Virginia Page (2004). Peace Time: Cease-fire Agreements and the Durability of Peace. Princeton University Press. m/s. 89. ISBN 9780691115122.
  2. ^ "Embassy of the Republic of Cyprus in Brussels - General Information". www.mfa.gov.cy.
  3. ^ Juliet Pearse, "Troubled Northern Cyprus fights to keep afloat" in Cyprus. Grapheio Typou kai Plērophoriōn, Cyprus. Grapheion Dēmosiōn Plērophoriōn, Foreign Press on Cyprus,　Public Information Office, 1979, p. 15.
  4. ^ Joseph Weatherby, The other world: Issues and Politics of the Developing World, Longman, 2000, ISBN 978-0-8013-3266-1, p. 285.
  5. ^ Tocci, Nathalie (2007). The EU and Conflict Resolution: Promoting Peace in the Backyard. Routledge. m/s. 32. ISBN 9781134123384.
  6. ^ Borowiec, Andrew (2000). Cyprus: A Troubled Island. Greenwood Publishing Group. m/s. 2. ISBN 9780275965334.
  7. ^ Michael, Michális Stavrou (2011). Resolving the Cyprus Conflict: Negotiating History. Palgrave Macmillan. m/s. 130. ISBN 9781137016270.
  8. ^ Katholieke Universiteit Brussel, 2004 "Euromosaic III: Presence of Regional and Minority Language Groups in the New Member States", p.18
  9. ^ Smit, Anneke (2012). The Property Rights of Refugees and Internally Displaced Persons: Beyond Restitution. Routledge. m/s. 51. ISBN 9780415579605.
  10. ^ Thekla Kyritsi, Nikos Christofis (2018). Cypriot Nationalisms in Context: History, Identity and Politics. m/s. 12.
  11. ^ Keser, Ulvi (2006). Turkish-Greek Hurricane on Cyprus (1940 – 1950 – 1960 – 1970), 528. sayfa, Publisher: Boğaziçi Yayınları, ISBN 975-451-220-5.
  12. ^ Η Μάχη της Κύπρου, Γεώργιος Σέργης, Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, Αθήνα 1999, page 253 (in Greek)
  13. ^ Η Μάχη της Κύπρου, Γεώργιος Σέργης, Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, Αθήνα 1999, page 254 (in Greek)
  14. ^ Η Μάχη της Κύπρου, Γεώργιος Σέργης, Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, Αθήνα 1999, page 260 (dalam bahasa Greek)
  15. ^ Administrator. "ΕΛ.ΔΥ.Κ '74 – Χρονικό Μαχών". eldyk74.gr.
  16. ^ a b c Bruce W. Jentleson; Thomas G. Paterson; Council on Foreign Relations (1997). Encyclopedia of US foreign relations. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511059-3. Dicapai pada 5 December 2012. Greek/Greek Cypriot casualties were estimated at 6,000 and Turkish/Turkish Cypriot casualties at 3,500, including 1,500 dead...
  17. ^ a b c Tony Jaques (2007). Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-First Century. Greenwood Publishing Group. m/s. 556. ISBN 978-0-313-33538-9. Dicapai pada 5 December 2012. The invasion cost about 6,000 Greek Cypriot and 1500-3.500 Turkish casualties (20 July 1974).
  18. ^ Haydar Çakmak: Türk dış politikası, 1919–2008, Platin, 2008, ISBN 9944137251, page 688 (dalam bahasa Turki); excerpt from reference: 415 ground, 65 navy, 10 air, 13 gendarmerie, 70 resistance (= 568 killed)
  19. ^ American University (Washington, D.C.). Foreign Area Studies; Eugene K. Keefe (1980). Cyprus, a country study. Foreign Area Studies, American University : for sale by the Supt. of Docs., U.S. Govt. Print. Off. Dicapai pada 5 December 2012. Authoritative figures for casualties during the two- phased military operation were not published; available estimates listed Greek Cypriot losses at 6,000 dead and Turkish losses at 1,500 dead and 2,000 wounded...
  20. ^ Thomas M. Wilson; Hastings Donnan (19 June 2012). A Companion to Border Studies. John Wiley & Sons. m/s. 44. ISBN 978-1-4051-9893-6. Dicapai pada 5 December 2012. The partition of India was accompanied by a death toll variously credibly estimated at between 200,000 and 2 million. ... In the Turkish invasion and partition of Cyprus, 6,000 Greek Cypriots were killed and 2,000 reported missing, and some 1500 Turks and Turkish-Cypriots killed.
  21. ^ Καταλόγοι Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών φονευθέντων κατά το Πραξικόπημα και την Τουρκική Εισβολή (dalam bahasa Greek). Ministry of Foreign Affairs of Cyprus. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 April 2015. Dicapai pada 17 Julai 2015.
  22. ^ "Figures and Statistics of Missing Persons" (PDF). Committee on Missing Persons in Cyprus. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 21 Julai 2015. Dicapai pada 17 Julai 2015.
  23. ^ Artuç, İbrahim; Kıbrıs'ta Savaş ve Barış, Kastas Yayınları, İstanbul 1989, sayfalar 300-304 ve 317-318
  24. ^ Manizade, Derviş (1975). Kıbrıs: dün, bugün, yarın, 511. sayfa, Yaylacik Matbaası.
  25. ^ UNFICYP report, found in Γεώργιος Τσουμής, Ενθυμήματα & Τεκμήρια Πληροφοριών της ΚΥΠ, Δούρειος Ίππος, Athens November 2011, Appendix 19, page 290
  26. ^ "The Poisons of Cyprus". The New York Times. 1964-02-19.
  27. ^ Borowiec, Andrew. Cyprus: A Troubled Island. Westport: Praeger. 2000. 47
  28. ^ Oberling, Pierre. The Road to Bellapais (1982), Social Science Monographs, p.120: "According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963–1964 crisis."
  29. ^ Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. EMartinus Nijhoff Publishers. m/s. 17–20. ISBN 978-90-04-15223-6.
  30. ^ Katsoulas, Spyros (2021). "The “Nixon Letter” to Ecevit: An Untold Story of the Eve of the Turkish Invasion of Cyprus in 1974", The International History Review, https://doi.org/10.1080/07075332.2021.1935293
  31. ^ "Cyprus: A Country Study" U.S Library of Congress. Ed. Eric Solsten. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991. Web. Retrieved 1 October 2010.
  32. ^ Oberling, Pierre. The Road to Bellapais: the Turkish Cypriot exodus to Northern Cyprus. New York: Columbia University Press. 1982.
  33. ^ Dodd, Clement. "The History and Politics of the Cyprus Conflict." New York: Palgrave Macmillan 2010,113.
  34. ^ Kassimeris, Christos. "Greek Response to the Cyprus Invasion" Small Wars and Insurgencies 19.2 (2008): 256–273. EBSCOhost 28 September 2010. 258
  35. ^ Απόφαση - Απόβαση, Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, Εκδόσεις Ιωάννης Φλώρος, Athens 1984, page 97 (Greek translation of the Turkish original: "30 sicak gün", Birand Mehmet Ali, Milliyet, Istanbul 1976)
  36. ^ Hellenic Nationalist Page – Cyprus 1974 Timeline
  37. ^ "Cyprus, 1974", by T. Cooper and N. Tselepidis, published 28 October 2003 for ACIG.org.
  38. ^ "Cyprus: A Country Study" U.S Library of Congress. Ed. Eric Solsten. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991. Web. 1 October 2010.
  39. ^ Borowiec, Andrew (2000). Cyprus: A Troubled Island. Westport, CT: Greenwood Press. m/s. 2. ISBN 978-0-275-96533-4.

Bacaan lanjut

sunting

Sumber dan penerbitan rasmi

sunting

Buku dan artikel

sunting

Sumber lain

sunting

Pautan luar

sunting

  Kategori berkenaan Pencerobohan Turki ke atas Cyprus di Wikimedia Commons

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pencerobohan_Turki_ke_atas_Cyprus&oldid=5628610"