Nitrogliserin (NG), juga dikenali sebagai trinitrogliserin (TNG)nitro, gliseril trinitrat (GTN), atau 1,2,3-trinitroksipropana, ialah sejenis cecair berat tanpa warna, berminyak dan mudah meletup yang paling biasanya dihasilkan melalui penitratan gliserol dengan asid nitrik berwasap putih dalam keadaan yang sesuai untuk menghasilkan sejenis ester asid nitrik. Struktur kimianya lebih kepada sebatian nitrat organik berbanding satu sebatian nitro, namun nama lamanya ("NG" atau "TNG") sering kali digunakan. Bahan ini pertama kalinya dicipta pada 1847 dan ia telah digunakan sebagai bahan aktif dalam pembuatan bahan letupan, terutamanya dinamit yang digunakan dalam industri pembinaan, pemusnahan rumah serta perlombongan. Sejak tahun 1880-an, ia turut digunakan oleh tentera sebagai bahan aktif dan bahan pengelatin untuk nitroselulosa dalam beberapa bahan pendorong pejal seperti kordit dan balistit.

Nitrogliserin
Skeletal formula of zwitterionic nitroglycerin
Ball and stick model of nitroglycerin
Spacefill model of nitroglycerin
Nama
Nama IUPAC pilihan
Propane-1,2,3-triyl trinitrate
Nama lain
1,2,3-Tris(nitrooxy)propane
Pengecam
Imej model 3D Jmol
1802063
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard 100.000.219
Nombor EC
  • 200-240-8
165859
KEGG
MeSH Nitrogliserin
UNII
Nombor PBB 0143, 0144, 1204, 3064, 3319
  • InChI=1S/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2 ☑Y
    Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYSA-N ☑Y
  • InChI=1/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2
    Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYAR
  • C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]
  • o:n(:o)OCC(COn(:o):o)On(:o):o
Sifat
C3H5N3O9
Jisim molar 227.09 g·mol−1
Rupa bentuk Cecair tanpa warna
Ketumpatan 1.6 g cm−3 (at 15 °C)
Takat lebur 14 °C (57 °F; 287 K)
Takat didih 50 °C (122 °F; 323 K) meletup
sedikit[1]
Keterlarutan aseton, eter, benzena, alkohol[1]
log P 2.154
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
Rujukan kotak info

Selama lebih dari 130 tahun, nitrogliserin telah digunakan dalam bidang perubatan sebagai vasodilator (ubat pengembang sistem vaskular) kuat untuk merawat penyakit jantung seperti angina pektoris dan kegagalan jantung kronik. Walaupun hal tersebut diketahui sebagai kesan penukaran nitrogliserin kepada nitrik oksida, sejenis venodilator yang kuat, namun punca tepatnya hanya dapat ditemukan pada tahun 2002 iaitu enzim aldehid dehidrogenase mitokondria.[2] Nitrogliserin didapati dalam bentuk tablet bawah lidah, semburan dan ubat tampalan (patch).[3] Penggunaan lain berpotensi yang disarankan termasuk terapi tambahan dalam barah prostat.[4] Ia juga digunakan dalam dos yang rendah untuk rawatan fisur dubur yang kronik.

Risiko pendedahan

sunting

Pendedahan kepada dos nitrogliserin tinggi yang tidak menentu boleh menyebabkan sakit kepala yang teruk yang dikenali sebagai "NG head" atau "bang head". Sakit kepala ini boleh cukup melumpuhkan sesetengah orang, namun ada juga manusia mengembangkan toleransi dan bergantung pada nitrogliserin selepas pendedahan jangka panjang. Pengeluaran boleh (jarangnya) membawa maut[5] dengan simptom-simptom termasuk sakit dada dan masalah jantung dan jika tidak boleh diterima mungkin boleh dirawat dengan pendedahan semula kepada nitrogliserin atau nitrat organik lain yang sesuai.[6]

Orang-orang boleh terdedah kepada nitrogliserin di tempat kerja melalui bernafasan, penyerapan dalam kulit, penelanan, atau bersentuhan mata. Pentadbiran Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Amerika Syarikat telah menetapkan batas yang diterima (had pendedahan yang dibenarkan) untuk pendedahan nitrogliserin di tempat kerja sebagai 0.2 ppm (2 mg/m3) pada kulit dalam 8 jam bekerja sehari. Itu Institut untuk Keselamatan dan Kesihatan (NIOSH) telah menetapkan had pendedahan yang disarankan sebagai 0.1 mg/m2 pada kulit dalam 8 jam bekerja sehari. Nitrogliserin boleh segera membahayakan nyawa dan kesihatan apabila kandungannya dalan badan mencapai 75 mg/m³.[7]

Rujukan

sunting
  1. ^ a b https://www.osha.gov/SLTC/healthguidelines/nitroglycerin/recognition.html
  2. ^ Chen, Z; Foster, MW; Zhang, J; Mao, L; Rockman, HA; Kawamoto, T; Kitagawa, K; Nakayama, KI; dll. (2005). "An essential role for mitochondrial aldehyde dehydrogenase in nitroglycerin bioactivation". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 102 (34): 12159–12164. Bibcode:2005PNAS..10212159C. doi:10.1073/pnas.0503723102. PMC 1189320. PMID 16103363.
  3. ^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-05-10. Dicapai pada 2017-08-18.
  4. ^ Daily Mail: "How dynamite could help destroy prostate cancer" Retrieved 2010-02-23
  5. ^ Amdur, Mary O.; Doull, John.
  6. ^ John B. Sullivan, Jr.; Gary R. Krieger (2001). Clinical Environmental Health and Toxic Exposures: Latex. Lippincott Williams & Wilkins. m/s. 264–. ISBN 978-0-683-08027-8. Dicapai pada 23 April 2013.
  7. ^ "CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Nitroglycerine". www.cdc.gov. Dicapai pada 2015-11-21.