Haumea (planet kerdil)
Rencana atau bahagian ini sedang melalui proses pengembangan atau penstrukturan semula. Anda dialu-alukan untuk membantu dengan turut serta menyunting. Jika rencana atau bahagian ini belum disunting untuk beberapa hari, sila padam templat ini. Rencana ini kali terakhir disunting oleh 2001:E68:5450:538:E1DA:7C30:67E5:C0E4 (bincang| sumb) 49 hari yang lalu. (Nyahcache) |
Haumea (simbol: .svg){kind=small}
)[18] merupakan sebuah planet kerdil dalam sistem suria. Pengkajian mengenainya diumumkan pada tahun 2005 oleh sekumpulan ahli astronomi iaitu Michael E. Brown, Chad Trujillo dan David Rabinowitz daripada Amerika Syarikat serta J. L. Ortiz daripada Sepanyol. Walau bagaimanapun, kumpulan Ortiz dianggap penemu pertama Huamea oleh Pusat Planet Minor (MPC). Haumea dikelaskan sebagai planet kerdil pada 17 September 2008.
 Haumea dengan bulannya Hiʻiaka dan Namaka. | |
| Penemuan | |
|---|---|
| Ditemui oleh | Brown et al.; Ortiz et al. |
| Tarikh penemuan | 28 Disember 2004 (Brown et al.); Julai 2005 (Ortiz et al.) |
| Designasi | |
| Designasi planet minor | (136108) Haumea |
| Sebutan | /haʊˈmeɪ.ə, ˌhɑːuː-/[nb 1] |
| Dinamakan sempena | Haumea |
| Kategori planet minor | Planet kerdil, plutoid[1][2][3] |
| Ciri-ciri orbit | |
| Epok 09-12-2014 (JD 2457000.5) | |
| Afelion | 51.483 AU (7.702 Tm) |
| Perihelion | 34.952 AU (5.229 Tm) |
| Paksi semimajor | 43.218 AU (6.465 Tm) |
| Argumen perihelion | 240.20° |
| Satelit | 2 |
| Ciri-ciri fizikal | |
| Dimensi | 2,322 × 1,704 × 1,138 km[7] 1,920 × 1,540 × 990 km[8] |
| Min jejari | 816 km[7] 620+34 −29 km (Herschel)[9] 690 km[10] |
| Luas permukaan | ≈9.2×106 km2[11] |
| Isi padu | 2.4×109 km3[12] |
| Jisim | (4.006±0.040)×1021 kg[13] 0.00066 Bumi |
| Min ketumpatan | 2.6 g/cm3[8][14] 1.885–1.757 g/cm3[7] |
| Graviti permukaan khatulistiwa | ≈0.402 m/s2 |
| Halaju lepas | ≈0.809 km/s |
| Tempoh putaran ikut bintang | 0.163146±0.000004 h (3.9155±0.0001 h)[15] |
| Albedo | 0.804+0.062 −0.095 [9] 0.70–0.75 [14] 0.51 ± 0.02[7] |
| Suhu | < 50 K[16] |
| Magnitud mutlak (H) | 0.2 [17] |
sunting  | |
.svg){kind=small}
Planet ini merupakan sebahagian daripada Objek Trans-Neptun kerana ia mengorbit matahari melepasi planet Neptun. Seperti Marikh, planet ini juga mempunyai dua bulan yang dinamakan sebagai Hiʻiaka dan Namaka.
Jasad ini dinamakan sempena dewi keibuan dan kesuburan dipercayai dalam kalangan masyarakat peribumi kepulauan Hawaii dalam serapah Kumulipo:
Hanau o Haumea he wahine, i noho ia Kanaloa-akua [...] Laha Haumea i na mo‘opuna ...[19]
("Lahirnya Haumea yang perempuan, duduknya dia dengan Kanaloa sang Tua [...] / Tersebarnya [darahnya] dalam cucu-cicitnya...)
Rujukan
sunting- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaK10H75 - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaBuie - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamacandidate - ^ New dwarf planet named for Hawaiian goddess Diarkibkan 2015-12-08 di Wayback Machine (HeraldNet, September 19, 2008)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-01-06. Dicapai pada 2009-02-14. Unknown parameter
|deadurl=ignored (bantuan)CS1 maint: archived copy as title (link) - ^ "365 Days of Astronomy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-20. Unknown parameter
|deadurl=ignored (bantuan) - ^ a b c d Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaOrtiz2017 - ^ a b Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaLockwood2014 - ^ a b Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaTNOsCool8 - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaBrown2009 - ^ "Ellipsoid surface area: 9.16736×10^6 km²". wolframalpha.com. 22 July 2018.
- ^ "Ellipsoid volume: 2.35761×10^9 km³". wolframalpha.com. 22 July 2018.
- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaRagozzineBrown2009 - ^ a b Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaLellouch2010 - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamahour - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaTrujillo 2006 - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamajpldata - ^ JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. Dicapai pada 2022-01-19.
- ^ "Kumulipo - A Hawaiian Creation Chant", terjemahan Martha Warren Beckwith & suntingan David Stampe (1951)
Pautan luar
sunting| Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Haumea (planet kerdil) |
- Visualization of Haumea's orbit Diarkibkan 2005-07-30 di Wayback Machine by NASA
- (136108) Haumea, Hiʻiaka, and Namaka at Johnston's Archive.com (updated September 17, 2008)
- Tahun Astronomi Antarabangsa 2009 podcast: Dwarf Planet Haumea (Darin Ragozzine)
Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "nb", tetapi tiada tag <references group="nb"/> yang berpadanan disertakan