Bahasa Jepun Pertengahan Akhir
Bahasa Jepun Pertengahan Akhir (中世日本語, chūsei nihongo) merupakan suatu peringkat perkembangan bahasa Jepun yang mengikuti bahasa Jepun Pertengahan Awal dan mendahului bahasa Jepun Moden Awal.[1] Ia merupakan sebuah tempoh peralihan yang melibatkan pengguguran pelbagai ciri-ciri arkaik pada bahasa tersebut dan menjadi lebih dekat dengan bentuk modennya.
| Bahasa Jepun Pertengahan Akhir | |
|---|---|
| 中世日本語 | |
| Kawasan | Jepun |
| Era | Berevolusi menjadi bahasa Jepun Moden Awal pada abad ke-17 |
Bahasa-bahasa Jepun
| |
Bentuk awal | |
| Hiragana, Katakana, dan Kanji | |
| Kod bahasa | |
| ISO 639-3 | – |
| Glottolog | Tiada |
Tempoh ini menjangkau kira-kira 500 tahun dari abad ke-12 hingga abad ke-16 dan lazimnya terbahagi kepada tempoh Awal dan Akhir.[2] Dari segi politik, peringkat awal bahasa Jepun Pertengahan Akhir adalah pada penghujung zaman Heian, yang dikenali sebagai zaman Insei dan Kamakura. Peringkat akhir perkembangan bahasa Jepun Pertengahan Akhir melibatkan zaman Muromachi.
Latar belakang
suntingAkhir abad ke-12 merupakan zaman peralihan daripada masyarakat aristokrasi pada zaman Heian kepada masyarakat feudal kelas pahlawan. Seiring dengan perubahan itu, pusat politik negara beralih sementara daripada bandar bersejarah Kyoto ke Kanto bersama penubuhan Kesyogunan Kamakura. Langkah ini menghasilkan gabungan yang ketara antara dialek Kyoto dan dialek Kanto, membentuk bahasa pada masa itu.
Dalam tempoh ini, pelbagai pergerakan Buddha bertapak, membawa kepada peningkatan celik huruf secara keseluruhan.[3]
Pada pertengahan abad ke-16, mubaligh Kristian Portugis tiba di Jepun. Di samping teknologi dan falsafah Barat, Portugis membawa pelbagai kata pinjaman kepada bahasa Jepun.[4]
Dalam usaha menyebarkan agama Kristian di kalangan penduduk tempatan, ramai mubaligh Portugis mempelajari bahasa Jepun, menghasilkan beberapa kamus dan tatabahasa linguistik seperti Arte da Lingoa de Iapam dan Nippo Jisho, selain menghasilkan terjemahan karya sastera Jepun. Pada masa kini, bahan-bahan ini memainkan peranan penting dalam kajian bahasa Jepun zaman pertengahan.
Fonologi
suntingBunyi vokal
suntingTerdapat lima bunyi vokal : /i, e, a, o, u/.
- /i/: [i]
- /e/: [je], [e]?
- /a/: [a]
- /o/: [wo], [o]?
- /u/: [u]
Pada mulanya, /e/ dan /o/ masing-masing direalisasikan dengan bunyi semi vokal [j] dan [w], hasil peleburan bunyi terdahulu yang diwarisi daripada bahasa Jepun Pertengahan Awal. Walau bagaimanapun, tidak jelas bagaimana bunyi-bunyi vokal tersebut direalisasikan apabila mereka didahulukan dengan bunyi-bunyi konsonan.[5]
Selain itu, terdapat dua jenis o panjang: [ɔː] dan [oː]. Urutan vokal /au/ melebur menjadi [ɔː], dan /ou/ dan /eu/ masing-masing melebur menjadi [oː] dan [joː]:[6]
- /ɸayaku/ "cepat" > /ɸayau/: [ɸajaku] > [ɸajau] > [ɸajɔː]
- /omou/ "berfikir": [womou] > [womoː]
Bunyi-bunyi konsonan
suntingBahasa Jepun Pertengahan Akhir mempunyai bunyi-bunyi konsonan seperti berikut:
| Dwibibir | Gusi | Lelangit gusi | Lelangit | Velar | Uvular | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Letupan | p b | t d | k ɡ | |||
| Letusan | t͡s d͡z | t͡ɕ d͡ʑ | ||||
| Sengauan | m | n | ɴ | |||
| Geseran | ɸ | s z | ɕ ʑ | |||
| Likuida | r | |||||
| Hampiran | j | ɰ |
Selain itu terdapat dua fonem: /N/ dan /Q/. "Sebelum berlakunya jeda, /N/ ialah bunyi uvular [ɴ]; ia berasimilasi dengan daerah artikulasi bunyi-bunyi letupan, letusan atau sengauan yang berikutnya." "/Q/ menjadi salinan fonetik bagi obstruen berikut." [7]
- /s, z/, /t, d/, /n/, /h, b/, /p/, /m/ dan /r/ boleh dilelangitkan.
Konsonan-konsonan terdwibibir /kw, gw/ muncul semasa bahasa Jepun Pertengahan Awal. Konsonan dwibibir sebelum -i dan -e bergabung dengan konsonan padanan yang bukan berdwibibir.[8] Secara khusus:
- /kwi/ > /ki/
- /gwi/ > /gi/
- /kwe/ > /ke/
- /gwe/ > /ge/
Perbezaan antara /ka/ dan /kwa/ kekal.
Konsonan desis /s, z/ dilelangitkan apabila bertemu dengan /i/ dan /e/ dan mempunyai taburan berikut:[9]
- /sa, za/: [sa, za]
- /si, zi/: [ɕi, ʑi]
- /su, zu/: [su, zu]
- /se, ze/: [ɕe, ʑe]
- /so, zo/: [so, zo]
João Rodrigues menyatakan dalam Arte da Lingoa de Iapam bahawa dialek timur dikenali kerana merealisasikan /se/ sebagai [se], bukannya [ɕe].[10] [11] Perhatikan bahawa /se, ze/ telah menjadi [se, ze] dalam bahasa Jepun Moden tetapi dikekalkan [ɕi, ʑi] untuk /si, zi/.
/t/ dan /d/ dibezakan daripada bunyi-bunyi desis dalam semua kedudukan tetapi mengalami peletusan apabila berkedudukan sebelum /i, u/:
- /ti, di/: [t͡ɕi, d͡ʑi]
- /tu, du/: [tsu, dzu]
Prasengauan
suntingBunyi konsonan letupan bersuara dan konsonan geseran telah diprasengaukan:[12]
- /g/: [ᵑɡ]
- /z/: [ⁿz]
- /d/: [ⁿd]
- /b/: [ᵐb]
João Rodrigues membuat pemerhatian itu dalam Arte da Lingoa de Iapam . Selain itu, teks Korea Ch'ŏphae Sinŏ mengeja [...] b, d, z, g dengan urutan huruf Hangul -mp-, -nt-, -nz-, -ngk-"[13] menunjukkan proses prasengauan.
Kesan proses prasengauan juga boleh dilihat dalam transkripsi perkataan seperti muma < /uma/ "kuda" dan mube < /ube/ "sebenar-benarnya".
/h/ dan /p/
suntingBahasa Jepun Purba mengandungi *[p], tetapi apabila beralih ke bahasa Jepun Kuno, ia telah menjadi [ɸ]. Bahasa Jepun Pertengahan Akhir pula memperkenalkan semula [p], yang berbeza dengan [ɸ] dan seterusnya dianggap sebagai fonem baharu. Dalam Bahasa Jepun Moden Awal, [ɸ] menjadi [h] dalam banyak dialek seperti yang ada pada masa kini. [p] ditemui dalam perkataan mimetik, seperti pinpin dan patto, serta dalam kata pinjaman Cina seperti sanpai dan nippon.[14]
/ɸ/ di kedudukan tengah menjadi [w] sebelum bertemu dengan /a/. Sebelum semua bunyi vokal lain, /ɸ/ menjadi senyap:[15][16]
- /-ɸa/: [wa]
- /-ɸi/: [i]
- /-ɸu/: [u]
- /-ɸe/: [je]
- /-ɸo/: [wo]
Geluncuran
sunting/w/ mempunyai taburan berikut:
- /wa/: [wa]
- /wi/: [i]
- /kami/: [je]
- /wo/: [wo]
Peleburan sebelumnya antara /o/ dan /wo/ menjadi [wo] semasa fasa bahasa Jepun Awal Pertengahan diteruskan ke fasa bahasa Jepun Pertengahan Akhir, dengan /e/ dan /we/ bergabung menjadi [je] menjelang abad ke-12.
/j/ mempunyai taburan berikut:
- /ja/: [ja]
- /ju/: [ju]
- /je/: [je]
- /jo/: [jo]
Pelbagai peleburan /e/, /we/ dan /je/ menjadikan kesemuanya direalisasikan sebagai [je] dan dengan itu tidak dapat dibezakan.
Nota
sunting- ^ Shibatani (1990:119)
- ^ Nakata (1972:175)
- ^ Kondō, Tsukimoto & Sugiura (2005:97)
- ^ Shibatani (1990:121)
- ^ Nakata (1972:181)
- ^ Yamaguchi et al. (1997:86–87)
- ^ Miyake (2003:76–77)
- ^ Kondō, Tsukimoto & Sugiura (2005:103)
- ^ Miyake (2003:75)
- ^ Yamaguchi et al. (1997:87–88)
- ^ Doi (1955:613)
- ^ Ōno (2000:53–54)
- ^ Miyake (2003:75)
- ^ Nakata (1972:197–198)
- ^ Kondō, Tsukimoto & Sugiura (2005:71)
- ^ Miyake (2003:74–75)
Rujukan
sunting- Doi, Tadao (1985). Jidaibetsu Kokugo Daijiten: Muromachi Jidaihen I (dalam bahasa Jepun). Tōkyō: Sanseidō. ISBN 4-385-13296-8.
- Doi, Tadao (1955) [1604-1608]. Nihon Daibunten (dalam bahasa Jepun). Sanseidō. ISBN 978-4-8301-0297-4.
- Doi, Tadao (1980) [1603]. Hōyaku Nippo Jisho (dalam bahasa Jepun). Tōkyō: Iwanami Shoten. ISBN 4-00-080021-3.
- Frellesvig, Bjarke (1995). A Case Study in Diachronic Phonology: The Japanese Onbin Sound Changes. Aarhus University Press. ISBN 87-7288-489-4.
- Frellesvig, Bjarke (2010). A history of the Japanese language. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-65320-6.
- Ikegami, Mineo (1993) [1620]. Nihongo Shōbunten (dalam bahasa Jepun). Iwanami Shoten. ISBN 4-00-336811-8.
- Irwin, Mark; Narrog, Heiko (2012). "Late Middle Japanese". Dalam Tranter, Nicholas (penyunting). The Languages of Japan and Korea (PDF). Routledge. doi:10.4324/9780203124741. ISBN 9781136446597.
- Kondō, Yasuhiro; Tsukimoto, Masayuki; Sugiura, Katsumi (2005). Nihongo no Rekishi (dalam bahasa Jepun). Hōsō Daigaku Kyōiku Shinkōkai. ISBN 4-595-30547-8.
- Martin, Samuel E. (1987). The Japanese Language Through Time. Yale University Press. ISBN 0-300-03729-5.
- Matsumura, Akira (1971). Nihon Bunpō Daijiten (dalam bahasa Jepun). Meiji Shoin. ISBN 4-625-40055-4.
- Miyake, Marc Hideo (2003). Old Japanese : a phonetic reconstruction. London; New York: RoutledgeCurzon. ISBN 0-415-30575-6.
- Nakata, Norio (1972). Kōza Kokugoshi: Dai 2 kan: On'inshi, Mojishi (dalam bahasa Jepun). Taishūkan Shoten.
- Ōno, Susumu (2000). Nihongo no Keisei (dalam bahasa Jepun). Iwanami Shoten. ISBN 4-00-001758-6.
- Shibatani, Masayoshi (1990). The Languages of Japan. Cambridge University Press. ISBN 0-521-36918-5.
- Tsuboi, Yoshiki (2007). Nihongo Katsuyō Taikei no Hensen: Zōteiban (dalam bahasa Jepun). Kasama Shoin. ISBN 978-4-305-70353-8.
- Yamaguchi, Akiho; Suzuki, Hideo; Sakanashi, Ryūzō; Tsukimoto, Masayuki (1997). Nihongo no Rekishi (dalam bahasa Jepun). Tōkyō Daigaku Shuppankai. ISBN 4-13-082004-4.