Bahasa Amori
Bahasa Amori merupakan satu bahasa Semitik lama yang telah pupus, yang dahulu ditutur oleh suku Amori di Timur Dekat purba. Ia diketahui menerusi bahasa Ugaritik,[1][2] dialeknya yang paling barat,[3] dan daripada nama-nama khas bukan Akkadia yang direkodkan oleh jurutulis-jurutulis Akkadia pada zaman pemerintahan orang Amori di Babylonia (akhir alaf ke-3 dan awal alaf ke-2 SM), sebilangan banyaknya di Mari dan sedikit di Alalakh, Tell Harmal dan Khafajah. Kadangkala, nama-nama tersebut juga terdapat dalam teks-teks lama Mesir; dan satu nama tempat, "Sənīr" (שְׂנִיר) untuk Gunung Hermon, datang daripada Alkitab (Ulangan 3:9).[4]
| Amori | |
|---|---|
| Asli kepada | Masyrik |
| Pupus | Alaf ke-2 SM |
Afro-Asia
| |
| Kod bahasa | |
| ISO 639-3 | tiada |
| Glottolog | amor1239 |
Bahasa Amori adalah bahasa Semitik Barat Laut yang arkaik, tetapi ada juga sesetengah bukti yang ia tergolong dalam perkumpulan lain.
Ciri-ciri bahasa ini antaranya:
- Ia membezakan antara aspek tidak sempurna/sempurna dalam semua bahasa Semitik Barat Laut: Yantin-Dagan, 'Dagon memberikan' (ntn); Raṣa-Dagan, 'Dagon telah puas' (rṣy). Ia mempunyai imbuhan akhiran orang ketiga -a (tidak seperti bahasa Akkadia atau Ibrani) dan vokal yang tidak sempurna, a-, seperti dalam bahasa Arab dan tidak seperti -i- bahasa Ibrani dan Aramia.
- Terdapat satu bentuk kata kerja dengan geminasi konsonan kedua iaitu — Yabanni-Il, 'Tuhan menciptakan' (akar bny).
- Dalam beberapa kes Akkadia menggunakan š, Amori seperti Ibrani dan Arab mempunyai h, seperti hu 'dia (lelaki)', - haa 'dia (perempuan)', h- atau ʼ- kausatif (I. Gelb 1958).
- Kata ganti nama diri pertama sempurna ialah -ti (tunggal), -nu (jamak), seperti dalam bahasa-bahasa Kanaan.
Pada tahun 2022, dua batu bersurat besar yang berusia 3800 tahun dan mempunyai tulisan dalam kedua-dua bahasa Amori dan bahasa Akkadia telah diterbitkan. Batu bersurat ini mengandungi banyak tulisan dalam bahasa Semitik Barat Laut.[5] Teksnya sangat menyerupai bahasa Ibrani Klasik, menunjukkan bahawa seawal alaf kedua SM, orang ramai bercakap dalam bahasa yang hampir sama dengan Ibrani. Ini penting kerana bahasa Ibrani sebelum ini disangka hanya wujud sejak abad ke-10 SM.
Nota
sunting- ^ Woodard, R. D. (Ed.). (2008). The ancient languages of Syria-Palestine and Arabia. Cambridge University Press. m/s 5. ISBN 9781139469340.
- ^ Goetze, Albrecht (1941). "Is Ugaritic a Canaanite Dialect?". Language. 17 (2): 127–138. doi:10.2307/409619. ISSN 0097-8507. JSTOR 409619.
- ^ Kaye, Alan S. (2007). Morphologies of Asia and Africa. Eisenbrauns. m/s 49. ISBN 9781575061092.
- ^ Woodard, Roger D. (2008-04-10). The Ancient Languages of Syria-Palestine and Arabia (dalam bahasa Inggeris). Cambridge University Press. m/s. 5. ISBN 9781139469340.
- ^ George, Andrew; Krebernik, Manfred (12 Disember 2022). "Two Remarkable Vocabularies: Amorite-Akkadian Bilinguals!". Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale. 116 (1): 113–166. doi:10.3917/assy.116.0113.
Rujukan
sunting- A. Andrason and J.-P. Vita, "Amorite: A Northwest Semitic Language?", Journal of Semitic Studies 63/1 ( 2018): 18-58.
- D. Cohen. Les langues chamito-semitiques. Paris: CNRS, 1985.
- I. Gelb. La lingua degli amoriti, Academia Nazionale dei Lincei. Rendiconti 8, no. 13 (1958): 143–163.
- H. B. Huffmon. Amorite Personal Names in the Mari Texts: A Structural and Lexical Study. Baltimore, 1965.
- Remo Mugnaioni. “Notes pour servir d’approche à l’amorrite” Travaux 16 – La sémitologie aujourd’hui. Aix-en-Provence: Cercle de Linguistique d’Aix-en-Provence, Centre des sciences du language, 2000, p. 57–65.
- M. P. Streck. Das amurritische Onomastikon der altbabylonischen Zeit, vol. 1: Die Amurriter, Die onomastische Forschung, Orthographie und Phonologie, Nominalmorphologie. Alter Orient und Altes Testament Band 271/1. Münster, 2000.