Shahmukhī
Shahmukhī (شاہ مکھی, Gurmukhi: ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ, "dari mulut Shah") ialah salah sistem tulisan yang lazim digunakan untuk bahasa Punjabi; tulisan ini digunakan secara rasmi di rantau Punjab di Pakistan sementara Gurmukhī paling laris digunakan di rantau Punjab Timur di India.
Shahmukhi | |
---|---|
Jenis tulisan | Abjad
|
Arah tulisan | Right-to-left |
Bahasa-bahasa | bahasa Punjabi |
Tulisan berkaitan | |
Sistem tulisan induk | |
Unikod | |
U+0600 to U+06FF U+0750 to U+077F | |
Abjad
suntingHuruf konsonan
sunting- Jenis tunggal
Nama | Bentuk huruf | Padanan Rumi | Padanan Gurmukhi | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Tunggal | Awal kata | Tengah kata | Akhir kata | |||
alifa | ﺍ | ﺎ | a | ਅ, ਆ (di tengah perkataan) | ||
bē | ﺏ | ﺑ | ـﺒ | ـﺐ | b | ਬ |
pē | پ | ਪ | ||||
tē | ﺕ | ﺗ | ـﺘ | ـﺖ | t | ਤ |
ṭē | ٹ | ਟ | ||||
s̱ē | ﺙ | ﺛ | ـﺜ | ـﺚ | s, (th) | ਸ |
jīma | ﺝ | ﺟ | ـﺠ | ـﺞ | j | ਜ |
cē | ﭺ | ﭼ | ـﭽ | ـﭻ | c | ਚ |
waḍḍi ḥē | ﺡ | ﺣ | ـﺤ | ـﺢ | h, (ḥ) | ਹ |
k͟hē | ﺥ | ﺧ | ـﺨ | ـﺦ | kh | ਖ਼ |
dāla | د | ـد | d | ਦ | ||
zal | ﺫ | ـذ | z, (dh) | ਜ਼ | ||
ṛē | ﺭ | ـر | r | ਰ | ||
zai | ﺯ | ـز | z | ਜ਼ | ||
sīna | ﺱ | ﺳ | ـﺴ | ـﺲ | s | ਸ |
shīna | ﺵ | ﺷ | ـﺸ | ـﺶ | sy | ਸ਼ |
ṣwāda | ﺹ | ﺻ | ـﺼ | ـﺺ | s, (ṣ) | ਸ |
ẓwāda | ﺽ | ﺿ | ـﻀ | ـﺾ | d, (ḍ) | ਜ਼ |
t̤o'ē | ﻁ | ﻃ | ـﻄ | ـﻂ | t, (ṭ) | ਤ |
z̤o'ē | ﻅ | ﻇ | ـﻈ | ـﻆ | z, (ẓ) | ਜ਼ |
ʻaina | ﻉ | ﻋ | ـﻌـ | ـﻊ | ਅ | |
g͟haina | ﻍ | ﻏ | ـﻐـ | ـﻎ | gh | ਗ਼ |
fē | ﻑ | ﻓ | ـﻔ | ـﻒ | f | ਫ਼ |
qāfa | ﻕ | ﻗ | ـﻘ | ـﻖ | k, q, (q) | ਕ਼ |
kāfa | ک | ﻛ | ـﻜ | ـک | k | ਕ |
gāfa | ݢ | ݢـ | ـݢـ | ـݢ | g | ਗ |
lāma | ﻝ | ﻟ | ـﻠ | ـﻞ | l | ਲ |
ḷāma | لؕ | /ɭ/ | ਲ਼ | |||
mīma | ﻡ | ﻣ | ـﻤ | ـﻢ | m | ਮ |
nūna | ﻥ | ﻧ | ـﻨ | ﻦ | n | ਨ |
nūn ġunnah | ں
(ن٘) |
ŋ | ੰ, ਂ | |||
wā'oa | ﻭ | ـو | w, u, o | ੳ, ਵ | ||
choṭī hēgol hē | ﻩ | ﻫ | ـﻬ | ﻪ | h | ਹ |
hamzah | ء | ء | - | |||
ye | ى | ـى | e pepet hujung | ੲ, ਯ |
- Jenis gabungan (digraf)
No. | Digraf[1] | Transkripsi[1] | IPA | Contoh |
1 | بھ | bh | [p], [b] | بھاری |
2 | پھ | ph | [pʰ] | پھول |
3 | تھ | th | [tʰ] | تھم |
4 | ٹھ | ṭh | [ʈʰ] | ٹھیس |
5 | جھ | jh | [t͡ʃ], [d͡ʒ] | جھاڑی |
6 | چھ | ch | [t͡ʃʰ] | چھوکرا |
7 | دھ | dh | [t], [d] | دھوبی |
8 | ڈھ | ḍh | [ʈ], [ɖ] | ڈھول |
9 | رھ | rh | [rʱ] | |
10 | ڑھ | ṛh | [ɽʱ] | کڑھنا |
11 | کھ | kh | [kʰ] | کھولنا |
12 | گھ | gh | [k], [ɡ] | گھبراہٹ |
13 | لھ | lh | [lʱ] | No example? |
14 | مھ | mh | [mʱ] | No example? |
15 | نھ | nh | [nʱ] | ننھا |
16 | وھ | wh | [ʋʱ] | No example? |
17 | یھ | yh | [jʱ] | No example? |
Huruf vokal
suntingPadanan Rumi | Bentuk huruf | Padanan Gurmukhi | ||
---|---|---|---|---|
Akhir kata | Tengah kata | Awal kata | ||
a | Tiada | ـَ | اَ | ਅ |
ā | ـَا، ـَی، ـَہ | ـَا | آ | ਆ |
i | Tiada | ـِ | اِ | ਇ |
ī | ـِى | ـِيـ | اِی | ਈ |
e | ـے | ـيـ | اے | ਏ |
ai | ـَے | ـَيـ | اَے | ਐ |
u | Tiada | ـُ | اُ | ਉ |
ū | ـُو | اُو | ਊ | |
o | ـو | او | ਓ | |
au | ـَو | اَو | ਔ |
Tanda harakat
suntingTanda | Nama | Padanan | IPA | Catatan |
---|---|---|---|---|
◌ٰ | Khari Zabar | a | [ə] | Untuk kata pinjaman tertentu - contoh: ‘عیسیٰ’ (‘Isa’) |
◌َ | Zabar | a | [ə] | |
◌ً | Zabar Tanwīn | -an | [ən] | Untuk kata pinjaman tertentu - contoh: ‘فوراً’ (‘segera’) |
◌ٓ | Maddah | ā | [aː] | Untuk menulis Alif Maddah (ا + ٓ = آ) sahaja |
◌ِ | Zer | i | [ɪ] | |
◌ٍ | Zer Tanwīn | in | [ɪn] | Untuk kata pinjaman tertentu |
◌ُ | Pesh | u | [u] | |
◌ٔ | Hamza | varied | - | Penanda diftong gabungan dua huruf vokal, - contoh: ‘ئ’, ‘ۓ’, ‘ؤ‘, dan أ |
◌ّ | Tashdīd | Pentasydidan | [.] | Menggandakan konson - کّ = kk |
Rujukan
sunting- ^ a b "Urdu romanization" (PDF). The Library of Congress.