Rhodesia Utara adalah negeri naungan British di Afrika Selatan, kini negara bebas Zambia. Ia telah dibentuk pada tahun 1911 dengan menggabungkan dua protektorat terdahulu iaitu Barotziland-North-Western Rhodesia dan North-Eastern Rhodesia.[2][3][4]Ia pada mulanya ditadbir, seperti juga dua negeri naungan terdahulu, oleh Syarikat Afrika Selatan British (BSAC), sebuah syarikat berkanun, bagi pihak Kerajaan British. Dari tahun 1924, ia telah ditadbir oleh Kerajaan British sebagai negeri naungan, di bawah keadaan yang sama dengan negeri naungan yang ditadbir British yang lain, dan peruntukan khas yang diperlukan apabila ia ditadbir oleh BSAC telah ditamatkan.[4][5]

Rhodesia Utara[1][a]
1911–1964
Bendera Rhodesia Utara
Jata Rhodesia Utara
Bendera Jata
Lagu kebangsaanGod Save the King (1911–1952)
God Save the Queen (1952–1964)
StatusWilayah Syarikat British Afrika Selatan (1911–1924)
Protektorat United Kingdom (1924–1953, 1963–1964)
Bahagian Persekutuan Rhodesia dan Nyasaland (1953–1963)
Ibu negaraLivingstone (sehingga 1935)
Lusaka (dari 1935)
Bahasa yang umum digunakanInggeris (rasmi)
Bemba, Nyanja, Tonga dan Lozi dipertuturkan secara meluas
KerajaanProtektorat
Raja 
• 1911–1936
George V
• 1936
Edward VIII
• 1936–1952
George VI
• 1952–1964
Elizabeth II
Gabenor 
• 1911–1921 (first)
Lawrence Aubrey Wallace
• 1959–1964 (last)
Evelyn Hone
Perdana Menteri 
• 1964
Kenneth Kaunda
Badan perundanganMajlis Legislatif
Era SejarahTempoh antara perang · Perang Dingin
• Pemerintahan Syarikat
1911
• Protektorat British
1 April 1924
• Disekutukan dengan S. Rhodesia dan Nyasaland


1953–1963
• Kemerdekaan
24 Oktober 1964
Keluasan
• Jumlah
751,925 km2 (290,320 bt2)
Mata wangPaun Rhodesia Utara
Didahului oleh
Diganti oleh
1924:
Pemerintahan Syarikat di Rhodesia
1963:
Federation of
Rhodesia and
Nyasaland
1953:
Federation of
Rhodesia and
Nyasaland
1964:
Zambia
Sekarang sebahagian dariZambia

Walaupun di bawah piagam BSAC ia mempunyai ciri-ciri koloni piagam, perjanjian BSAC dengan pemerintah tempatan, dan perundangan British, memberikannya status naungan. Wilayah itu menarik sebilangan kecil peneroka Eropah, tetapi sejak mereka mula-mula memperoleh perwakilan politik, mereka bergolak untuk memerintah minoriti kulit putih, sama ada sebagai entiti yang berasingan atau dikaitkan dengan Rhodesia Selatan dan mungkin Nyasaland. Kekayaan mineral Rhodesia Utara menjadikan penggabungan penuh menarik kepada ahli politik Rhodesia Selatan, tetapi Kerajaan British lebih suka persatuan yang lebih longgar untuk memasukkan Nyasaland. Ini bertujuan untuk melindungi orang Afrika di Rhodesia Utara dan Nyasaland daripada undang-undang Rhodesia Selatan yang diskriminasi. Persekutuan Rhodesia dan Nyasaland yang dibentuk pada tahun 1953 sangat tidak popular di kalangan majoriti besar Afrika dan pembentukannya mempercepatkan seruan untuk pemerintahan majoriti. Akibat tekanan ini, negara merdeka pada tahun 1964 sebagai Zambia.[6]

Istilah geografi, bertentangan dengan politik, "Rhodesia" merujuk kepada wilayah yang umumnya terdiri daripada kawasan yang kini Zambia dan Zimbabwe.[7] Dari 1964, ia hanya merujuk kepada bekas Rhodesia Selatan.

Rujukan

sunting

Nota

  1. ^ Walaupun negeri naungan, nama rasminya hanyalah Rhodesia Utara.

Petikan

  1. ^ Northern Rhodesia Order in Council 1911 (SR&O 1911/438)
  2. ^ Barotziland-North-Western Rhodesia Order in Council, 1899, S.E.O. 1901 No. 567 (as amended, S.R.O. Rev. 1904, V.)
  3. ^ North-Eastern Rhodesia Order in Council 1900 (SR&O 1900/89)
  4. ^ a b Commonwealth and Colonial Law by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. P. 753
  5. ^ Northern Rhodesia Order in Council 1924 (SR&O 1924/324), S.R.O. & S.I. Rev VIII, 154
  6. ^ Zambia Independence Act 1964 (c. 65)
  7. ^ "Merriam-Webster online dictionary". Diarkibkan daripada yang asal pada 21 April 2009. Dicapai pada 25 October 2005.