Abdul Rahim Kajai
Abdul Rahim Kajai (lahir Abdul Rahim Haji Salim; 1894 – 5 Disember 1943), merupakan seorang wartawan, penulis novel dan penyunting Malaysia.[1][2] Kerjayanya bermula sebagai pengatur huruf dan penulis untuk beberapa akhbar Melayu tempatan. Beliau kemudiannya menjadi koresponden untuk akhbar mingguan Sinar Zaman yang berpangkalan di Pulau Pinang. Pada tahun-tahun kemudiannya, beliau terlibat dalam Warta Malaya dan Utusan Melayu, akhbar Melayu paling berprestij masing-masing pada tahun 1930-an dan 1940-an, dan menulis beberapa risalah politik dan agama mengenai hak Melayu di Tanah Melayu.[3] Antara 1936 dan 1941, beliau menulis 48 cerita pendek, yang kemudiannya disusun dalam beberapa buku yang diterbitkan antara 1949 dan 1961.[4] Untuk hasil karya perintisnya, beliau dipandang tinggi dalam Malaya sebagai antara penyumbang paling terkenal kepada sastera Malaya. Beliau diberi gelaran kehormat "Bapa Kewartawanan dan Cerpen Melayu" oleh Perpustakaan Negara Malaysia (PNM).[5][6]
Abdul Rahim Kajai | |
|---|---|
 Rahim pada awal 1940-an | |
| Kelahiran | Abdul Rahim bin Haji Salim 1894 |
| Meninggal dunia | 5 Disember 1943 (umur 48–49) Selangor, Tanah Melayu |
| Pusat pendidikan | Sekolah Melayu Setapak |
| Pekerjaan | Wartawan, penulis novel, penyunting |
| Tahun aktif | 1925–1943 |
| Pasangan | Khatijah Haji Salam (k. 1913–1943) |
| Anak-anak | 6 |
Kehidupan awal
suntingBeliau dilahirkan sebagai Abdul Rahim bin Haji Salim pada tahun 1894 di Setapak, Selangor, Negeri-Negeri Melayu Bersekutu.[6] Bapanya berasal dari Kampung Kajai, sebuah perkampungan di Sumatera, yang menjadi asas kepada nama penanya, Kajai.[7] Kajai mendapat pendidikan rendah di Sekolah Melayu Setapak dan lulus peperiksaannya pada tahun 1905. Pencapaian akademiknya melayakkannya untuk mendaftar di sekolah Inggeris di Kuala Lumpur, namun ditolak oleh ibu bapanya.[8] Sebaliknya, berhubung perniagaan katering bapanya untuk jemaah Muslim, Abdul Rahim telah dihantar ke Mekah pada tahun 1906 untuk melanjutkan pelajaran dalam Arab dan Islam. Beliau kemudiannya kembali dari Mekah pada tahun 1909, dan bekerja sebagai tukang taip untuk penerbitan di Kuala Lumpur dan Singapura sehingga 1913. Bapanya, Haji Salim, meninggal dunia pada tahun 1913. Ini memaksa Kajai untuk kembali ke Mekah selama tiga tahun sehingga 1917.[3]
Kerjaya kewartawanan
suntingSemasa berada di Mekah, beliau telah diilhamkan oleh peristiwa Pertempuran Jarrab pada tahun 1915, yang menyebabkan Kajai berminat dengan kewartawanan. Selepas kembali ke Tanah Melayu, beliau telah bekerja sebagai penulis pada Januari 1925 di Sinar Zaman, sebuah akhbar mingguan yang berpangkalan di Pulau Pinang. Selama tiga tahun, beliau menulis cerita pendek tentang kehidupannya di Mekah sehingga tahun 1927, ketika beliau kembali ke Tanah Melayu sekali lagi ketika ibunya meninggal dunia.[9]
Selepas kepulangannya, beliau menjadi penulis untuk Saudara, sebuah akhbar mingguan di Kuala Lumpur yang diketuai oleh Syed Sheikh Syed Ahmad Al-Hadi.[6] Pada masa itulah beliau mula menggunakan panggilan "Kajai" sebagai tanda ingatan bapanya. Pada September 1930, beliau secara rasmi dinaikkan pangkat sebagai penyunting untuk Saudara. Beliau meninggalkan akhbar itu tidak lama kemudian dan menyertai Majlis sebagai penyunting pada akhir tahun 1931. Bagaimanapun, beliau mengundurkan diri selepas tidak bersetuju mengenai kekerapan penerbitan akhbar itu.[3]
Pada Januari 1935, beliau menyertai pasukan editorial Warta Malaya. Akhbar yang berpangkalan di Singapura menjadi salah satu akhbar harian Melayu yang terbesar di Asia Tenggara pada tahun 1930-an, dan merupakan hab kewartawanan nasionalistik Melayu pada era itu.[10] Semasa berkhidmat di Warta Malaya, beliau menulis esei politik membincangkan hak Melayu. Warta Malaya, ditulis dalam tulisan Jawi, menjadi akhbar Melayu pertama yang melanggan secara langsung agensi berita global. Kajai kemudian melibatkan dirinya dalam Warta Jenaka, sebuah akhbar mingguan bergambar, dan Warta Ahad, sebuah akhbar mingguan.[3] Pada tahun 1941, Warta Malaya menamatkan penerbitan selepas gagal bersaing dengan Utusan Melayu.[10] Beliau bersama dengan beberapa pasukan editorial Warta Malaya, bekerja sebagai penyunting untuk Utusan Melayu, kemudian untuk Mustika dan Utusan Zaman (kembar Utusan Melayu).
Pada 20 Disember 1941, beliau meninggalkan Singapura ke Kuala Lumpur selepas pencerobohan Jepun ke atas Tanah Melayu bermula. Dengan kelulusan kerajaan Tanah Melayu yang diduduki Jepun, beliau mula bekerja pada akhbar Melayu yang disokong Jepun yang dikenali sebagai Perubahan Baru. Beliau kembali ke Singapura pada tahun 1943 dan melancarkan karya beliau dalam akhbar terakhirnya, Berita Malai (atau dikenali sebagai Malay Sinpo), penggabungan antara Utusan Melayu dan Warta Malaya. Berita Malai melibatkan beberapa ahli politik dan penulis Melayu penting pada awal abad ke-20, seperti Ishak Haji Muhammad (Pak Saho), Yusof Ishak dan Abdul Samad Ismail (Pak Samad).[11]
Kehidupan peribadi
suntingKajai berkahwin dengan Khatijah Haji Salim pada 1913 dan dikurniakan 6 anak.[3][12] Beliau mengalami masalah kesihatan pada 1942 dan meninggal dunia pada 5 Disember 1943 pada usia 48 tahun.[6][13][14] Pada masa kematiannya, beliau telah menulis 48 cerpen, yang kemudiannya disusun menjadi penerbitan pada tahun 1949 dan 1961.[10]
Isterinya, Khatijah meninggal dunia pada 5 September 1964.[12]
Legasi
suntingKajai sering dikenali sebagai perintis utama kewartawanan Melayu. Beliau kemudiannya diberi gelaran kehormat "Bapa Kewartawanan Melayu" untuk hasil karyanya di enam akhbar berbeza antara 1925 dan 1943.[4][15]
Pada tahun 1982, Institut Akhbar Malaysia (MPI) menganjurkan Anugerah Kajai, yang menjadi anugerah kewartawanan paling berprestij di Malaysia. Pemenang pertama Anugerah Kajai telah diberikan kepada Rosmah Majid dari Utusan Malaysia pada tahun 1982.[3][16]
Karya terpilih
sunting- Saduran Cerita Dzul-Ruhain (1930-1931)
- Panduan Wartawan (1941)
- Pusaka Kajai (koleksi cerita pendek, diterbitkan 1949)
- Telatah Kajai (1950)
- Lain Padang Lain Belalang (koleksi cerita pendek, diterbitkan 1961)
- Banyak Udang Banyak Garam (koleksi cerita pendek, diterbitkan 1961)
- Satira Kajai (1985)
- Rahsia dalam Rahsia (2005)
Rujukan
sunting- ^ Sulaiman Jeem (1 April 1982). "Bapa kewartawanan Melayu moden". The Straits Times. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ Sulaiman Jeem (1 April 1982). "The father of Malay journalism". The Straits Times. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ a b c d e f "Father of Malay Journalism". New Straits Times. 19 Januari 2019. Dicapai pada 29 Disember 2020.
- ^ a b "1.7- Abdul Rahim Kajai". Wattpad. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ "Abdul Rahim Kajai". Portal Rasmi Perpustakaan Negara Malaysia. 2001. Dicapai pada 29 December 2021.
- ^ a b c d Anuar Othman (25 Januari 1988). "Rahim Kajai: Bapa Wartawan Melayu". Berita Harian Singapura. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ "Talk with KajaiTV : Siapa Itu Rahim Kajai?". Kolej Rahim Kajai. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ "Abdul Rahim Kajai: Bapa Kewartawanan Melayu". The Patriots Asia. 30 Januari 2019. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ "Abdul Rahim Kajai". Tokoh Negara Malaysia. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ a b c "Warta Malaya". Singapore Infopedia. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ "Berita Malai". Tuan Blog. 20 Oktober 2011. Dicapai pada 29 Disember 2021.
- ^ a b "Isteri bapa wartawan meninggal". Berita Harian. 5 September 1964. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ "Late Abdul Rahim Kajai". Syonan Shimbun. 19 September 1944. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ "Berita Malai Chief Editor Passes Away". Syonan Shimbun. 5 Disember 1943. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ "Rahim Kajai pelopor cerpen Melayu". Berita Harian Singapura. 26 Julai 2002. Dicapai pada 31 Disember 2013.
- ^ "Jasa bapa kewartawanan Melayu kepada dunia wartawan negara". Kata Malaysia. 26 Oktober 2020. Dicapai pada 31 Disember 2020.
Bacaan lanjut
sunting- Abdul Latiff Abu Bakar (1984). Abdul Rahim Kajai: Wartawan Dan Sasterawan Melayu. Dewan Bahasa dan Pustaka.