Qaniujaaqpait
Qaniujaaqpait (Bahasa Inuktitut: ᖃᓂᐅᔮᖅᐸᐃᑦ [qaniujaːqpaˈit,[1] qa.niu.yaq.pa.it] daripada ᖃᓂᖅ qaniq "mulut", bahasa Inggeris: Inuktitut syllabics) ialah suatu sistem tulisan sukuan kata digunakan untuk menulis bahasa Inuktitut tuturan masyarakat Inuit Nunavut dan Quebec, Kanada.
| Qaniujaaqpait ᖃᓂᐅᔮᖅᐸᐃᑦ Inuktitut syllabics | |
|---|---|
 Jadual sistem mewakili setiap suku kata terbuka dan penutup | |
| Jenis tulisan | |
Tempoh masa | 1870-an–kini |
| Arah tulisan | Left-to-right  |
| Bahasa-bahasa | Inuktitut |
| Tulisan berkaitan | |
Sistem tulisan induk | Abjad suku kata Cree
|
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Cans (), Templat:ISO 15924 name |
| Unikod | |
Alias Unikod | Canadian Aboriginal |
| Unified Canadian Aboriginal Syllabics, U+1400–167F (chart) | |
Ia merupakan adaptasi daripada abjad suku kata Kanada yang dikembangkan untuk menulis bahasa Cree pada abad ke-19. Ia menjadi tulisan rasmi bersama abjad Rumi pada tahun 1976.
Jadual
suntingJadual di bawah menunjukkan setiap semua suku kata bunyi konsonan diwakili. Seperti mana abjad-abjad Kanada lainnya, bunyi vokal diwakili bertukar apabila suatu aksara suku kata ini berputar dari kedudukan asal manakala vokal panjang ditandakan dengan suatu titik di atasnya.
| Vokal pendek | Vokal panjang | Padanan Rumi |
|---|---|---|
| ᐊ | ᐋ | a |
| ᐸ | ᐹ | pa |
| ᑕ | ᑖ | ta |
| ᑲ | ᑳ | ka |
| ᕹ | ᕺ | ha |
| ᒐ | ᒑ | ga |
| ᒪ | ᒫ | ma |
| ᓇ | ᓈ | na |
| ᓴ | ᓵ | sa/ha |
| ᓴ̵ | ᓵ̵ | shra |
| ᓴˏ | ᓵˏ | ha |
| ᓚ | ᓛ | la |
| ᔭ | ᔮ | ja (ya) |
| ᑦᔭ | ᑦᔮ | jja (yya) |
| ᖬ | ᖭ | řa |
| ᕙ | ᕚ | va |
| ᕋ | ᕌ | ra |
| ᖃ | ᖄ | qa |
| ᖅᑲ | ᖅᑳ | qqa |
| ᖓ | ᖔ | nga/ŋa |
| ᙵ | ᙶ | nnga/ŋŋa |
| ᖤ | ᖥ | ła |
| Vokal pendek | Vokal panjang | Rumi |
|---|---|---|
| ᐃ | ᐄ | i |
| ᐱ | ᐲ | pi |
| ᑎ | ᑏ | ti |
| ᑭ | ᑮ | ki |
| ᕵ | ᕶ | hi |
| ᒋ | ᒌ | gi |
| ᒥ | ᒦ | mi |
| ᓂ | ᓃ | ni |
| ᓯ | ᓰ | si/hi |
| ᓯ̵ | ᓰ̵ | shri |
| ᓯˋ | ᓰˋ | hi |
| ᓕ | ᓖ | li |
| ᔨ | ᔩ | ji (yi) |
| ᑦᔨ | ᑦᔩ | jji (yyi) |
| ᖨ | ᖩ | ři |
| ᕕ | ᕖ | vi |
| ᕆ | ᕇ | ri |
| ᕿ | ᖀ | qi |
| ᖅᑭ | ᖅᑮ | qqi |
| ᖏ | ᖐ | ngi/ŋi |
| ᙱ | ᙲ | nngi/ŋŋi |
| ᖠ | ᖡ | łi |
| Vokal pendek | Vokal panjang | Padanan Rumi |
|---|---|---|
| ᐅ | ᐆ | u |
| ᐳ | ᐴ | pu |
| ᑐ | ᑑ | tu |
| ᑯ | ᑰ | ku |
| ᕷ | ᕸ | hu |
| ᒍ | ᒎ | gu |
| ᒧ | ᒨ | mu |
| ᓄ | ᓅ | nu |
| ᓱ | ᓲ | su/hu |
| ᓱ̵ | ᓲ̵ | shru |
| ˎᓱ | ˎᓲ | hu |
| ᓗ | ᓘ | lu |
| ᔪ | ᔫ | ju (yu) |
| ᑦᔪ | ᑦᔫ | jju (yyu) |
| ᖪ | ᖫ | řu |
| ᕗ | ᕘ | vu |
| ᕈ | ᕉ | ru |
| ᖁ | ᖂ | qu |
| ᖅᑯ | ᖅᑰ | qqu |
| ᖑ | ᖒ | ngu/ŋu |
| ᙳ | ᙴ | nngu/ŋŋu |
| ᖢ | ᖣ | łu |
Berikut adalah tanda diletakkan untuk mewakili bentuk hujung berkonsonan:
| Aksara | Padanan Rumi |
|---|---|
| ᑉ | -p |
| ᑦ | -t |
| ᒃ | -k |
| ᕻ | -h 1 |
| ᒡ | -g |
| ᒻ | -m |
| ᓐ | -n |
| ᔅ | -s/ -h 2 |
| ᔅ̵ | -shr 3, 4 |
| ᔅ̷ | -h 3, 4 |
| ᓪ | -l |
| ᔾ | -j (-y) |
| ᑦᔾ | -jj (-yy) |
| ᖮ | -ř 3 |
| ᕝ | -v |
| ᕐ | -r |
| ᖅ | -q |
| ᖅᒃ | -qq 5 |
| ᖕ | -ng/ŋ 6, 8 |
| ᖖ | -nng/ŋŋ 7, 8 |
| ᖦ | -ł 9 |
| ᖯ | -b 10 |
| ᕼ | -h 5 |
| ᑊ | ʼ /ʔ/ |
Nota
- 1 Dijumpai di Nunavik (ᓄᓇᕕᒃ)
- 2 s di Nunavut timur tetapi h di Nunavut barat
- 3 Dijumpai di Natsilingmiutut (ᓇᑦᓯᖕᒥᐅᑐᑦ)
- 4 dan Belum ada di Unicode. Dihampirkan di sini sebagai ᓯ siri dengan batang melalui batang (seperti seri)) untuk shr dan seri with dengan akut, kubur, atau memotong kepala (seperti siri ᖠ) untuk h
- 5 Dijumpai di Nunavut (ᓄᓇᕗᑦ)
- 6 ᖕ adalah ig ligatur di kebanyakan kawasan tetapi ᓐᒃ ligatur (yang mungkin menyerupai ⁸) di Nunavik
- 7 ᖖ adalah ligatur ᓐᓐᒡ di kebanyakan kawasan tetapi sama ada ᓐᓐᒃ ligatur (yang mungkin menyerupai ᓐ⁸) atau ligatur ᓐᒃ (ᓐᒃᓐᒃ) berganda (yang mungkin menyerupai ⁸⁸) di Nunavik
- 8 Ini umumnya ditulis dalam bentuk huruf ng dan nng, tetapi dalam Natsilingmiutut sebagai ŋ dan ŋŋ
- 9 Dijumpai di Qikiqtaaluk Utara, Natsilingmiutut, Aivilingmiutut dan Paallirmiutut ; kadang-kadang ł ditranskripsikan sebagai &
- 10 Dijumpai di Aivilingmiutut
Rujukan
sunting- ^ "Writing the Inuit Language | Inuktut Tusaalanga". tusaalanga.ca. Dicapai pada 2019-07-02.
Patan luar
sunting- Video menerangkan tulisan ini dari saluran Tom Scott di YouTube
- Inuktitut Roman-Syllabics, Syllabics-Roman transliteration