Kepayang

(Dilencongkan daripada Pokok kepayang)

Pokok kepayang (Jawi: ڤوکوق کڤايڠ) atau pokok keluak (ڤوکوق کلواق) (adalah berasal pokok setinggi kepada kawasan hutan paya laut di Asia Tenggara termasuk Indonesia, Malaysia dan Papua New Guinea.[2]). Ia menghasilkan buah yang besar beracun (yang "buah bola sepak") yang boleh dibuat yang boleh dimakan melalui penapaian. Nama botaninya Pangium edule. [3]

Pokok Kepayang / Keluak
ڤوکوق کڤايڠ ؍ کلواق
Plate from book: Flora de Filipinas
Pengelasan saintifik
Alam:
(tanpa pangkat):
(tanpa pangkat):
(tanpa pangkat):
Order:
Keluarga:
Genus:
Spesies:
P. edule
Nama binomial
Pangium edule
Reinw.[1]
Rowal (Pangium edule), raw
Nilai pemakanan per 100 g (3.5 oz)
Tenaga 462 kJ (110 kcal)
Karbohidrat 23.9 g
- Gula 14.1 g
- Serabut diet 6.2 g
Lemak 2 g
Protein 2.3 g
Vitamin A setara 19 μg (2%)
- beta-karotena 230 μg (2%)
Vitamin C 25.8 mg (31%)
Kalsium 15 mg (2%)
Besi 2.2 mg (17%)
Magnesium 32 mg (9%)
Mangan 0.155 mg (7%)
Fosforus 52 mg (7%)
Kalium 151 mg (3%)
Natrium 4 mg (0%)
Zink 0.43 mg (5%)
Pautan entri Pangkalan Data USDA
Peratusan dianggarkan
menggunakan syor A.S. untuk orang dewasa.
Sumber: USDA Nutrient Database

Taksonomi pokok itu tidak dapat dipastikan dan ia juga boleh dikelaskan dalam Flacourtiaceae [2] atau Violales.

Botani

sunting

Pokok ini mampu tumbuh mencecah setinggi 24 m. Ia berbuah apabila mencecah usia lebih 15 tahun[4]

Buah ia berwarna merah keperangan dalam panjang antara 15 hingga 30 sm dan lebar antara 4.5 sm hingga 7.5 sm lebar. Sebiji buah ini mampu berisi antara 20 hingga 30 biji berbentuk segi tiga dalam sari buah yang berminyak apabila disentuh.[5] Kedua-dua buah dan benih segar mengandungi hidrogen sianida beracun yang boleh membawa maut jika diambil tanpa diproses terlebih dahulu;[6][7][8] biji yang muda lebih kuat tahap keracunan ia.[9]

 
Benih kepayang Pangium edule digunakan sebagai rempah dalam masakan Indonesia bagi (rawon)

Ekologi dan penanaman

sunting

Pokok ini memerlukan masa selama bertahun-tahun untuk matang dan benihnya sering kali dituai dari pokok-pokok liar, kerana ia tidak menguntungkan dari segi ekonomi untuk ditanam.[10] Sungguhpun beracun pada manusia, benih pokok merupakan sebahagian daripada diet semula jadi bagi babirusa (Babyroussa babyrussa).

Kegunaan

sunting

Benihnya pada mulanya direbus dan kemudian kemudian ditanam dalam tanah bersama abu dengan dibungkus dengan daun pisang selama empat puluh hari, [11] spada masa mana, ia berubah dari warna krim putih ke coklat gelap atau hitam. [12] Kaedah ini bergantung kepada fakta bahawa hidrogen sianida yang dibebaskan oleh rebusan dan penapaian adalah larut air dan mudah dicuci keluar.

Dalam masakan

sunting

Biji benihnya boleh dikisar sehingga membentuk kuah pekat hitam yang dipanggil rawon yang lazim dalam masakan popular termasuk nasi Rawon, daging lembu berkuah dalam pes keluwek,[13] dan sambal rawon. Kari yang dibuat dengan daging lembu atau ayam juga terdapat di Jawa Timur.[14] Hidangan Toraja pammarrasan (rempah hitam dengan ikan atau daging, juga kadang-kadang dengan sayur-sayuran) menggunakan serbuk keluak hitam.

Di Singapura dan Malaysia, benihnya yang paling terkenal sebagai ramuan penting masakan Peranakan termasuk ayam atau babi buah keluak.[15][16]

Tujuan lain

sunting

Racun pada biji kepayang dapat digunakan sebagai racun untuk mata panah semasa berburu

Daun-daun ia juga boleh digunakan sebagai bahan pencuci antiseptik.[4]

Lihat juga

sunting

Rujukan

sunting
  1. ^ "Sylloge Plantarum Novarum Itemque Minus Cognitarum a Praestantissimis Botanicis adhuc Viventibus Collecta et a Societate Regia Botanica Ratisbonensi Edita. Ratisbonae (Regensburg)". 2. 1825: 13. Cite journal requires |journal= (bantuan)
  2. ^ a b Conn B, Damas K. "Pangium edule Reinw.". National Herbarium of New South Wales, and Papua New Guinea National Herbarium. Dicapai pada 15 Oct 2009.
  3. ^ DBP
  4. ^ a b "Heritage Trees: Buah Keluak". Garden, Parks & Nature. Badan Taman Kebangsaan Singapura. 11 Mei 2016.
  5. ^ Gimlette, J. D. (1971). Malay poisons and charm cures. Singapore: Oxford University Press. m/s. 226.
  6. ^ Treub M (1896). "Sur la localisation, le transport, et le rôle de l'acide cyanhydrique dans le Pangium edule". Ann Jardin Bot Buitenzorg (dalam bahasa French). xiii: 1.CS1 maint: unrecognized language (link)
  7. ^ Greshoff M (1906). Distribution of prussic acid in the vegetable kingdom. Report Brit Assn. York, England. m/s. 138.
  8. ^ Willaman JJ (1917). "The estimation of hydrocyanic acid and the probable form in which it occurs in Sorghum vulgare". J Biol Chem. 29 (1): 25–36.
  9. ^ Burkill, I. H. (2002). A dictionary of the economic products of the Malay Peninsula. Kuala Lumpur, Malaysia: Kementerian Pertanian Malaysia. m/s. 1681.
  10. ^ Andarwulan N, Fardiaz D, Wattimena GA, Shetty K (1999). "Antioxidant activity associated with lipid and phenolic mobilization during seed germination of Pangium edule Reinw". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 47 (8): 3158–3163. doi:10.1021/jf981287a.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  11. ^ Chia CC. "Buah Keluak". Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-30. Dicapai pada 15 Oct 2009.
  12. ^ Wong WH (11 Jan 2007). "Buah Keluak". National Parks. Dicapai pada 15 Oct 2009.
  13. ^ Nyonya Rumah (24 July 2012). "Nasi Rawon Komplet" (dalam bahasa Indonesian). kompas.com. Dicapai pada 24 July 2013.CS1 maint: unrecognized language (link)
  14. ^ "Tarry, Tarry Night". 22 May 2007. Dicapai pada 15 Oct 2009.
  15. ^ Ng L (29 Oct 2007). "Ayam/Pork Buah Keluak". Dicapai pada 15 Oct 2009.
  16. ^ Chia CC. "Ayam/Babi Buah Keluak". Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-30. Dicapai pada 15 Oct 2009.

Pautan luar

sunting