Pascal Lissouba
Pascal Lissouba (15 November 1931 – 24 Ogos 2020)[1][2] ialah seorang ahli politik Congo yang merupakan Presiden Republik Congo pertama yang dipilih secara demokrasi dan berkhidmat dari 31 Ogos 1992 hingga 25 Oktober 1997. Beliau telah digulingkan oleh pendahulunya dan presiden semasa Denis Sassou Nguesso dalam perang saudara 1997.
Pascal Lissouba | |
|---|---|
.jpg) Lissouba pada tahun 1995 | |
| Presiden Republik Congo ke-6 | |
| Dalam jawatan 31 Ogos 1992 – 25 Oktober 1997 | |
| Perdana Menteri | André Milongo Stéphane Maurice Bongho-Nouarra Claude Antoine Dacosta Joachim Yhombi-Opango Charles David Ganao |
| Didahului oleh | Denis Sassou Nguesso |
| Digantikan oleh | Sassou Nguesso |
| Perdana Menteri Republik Congo | |
| Dalam jawatan 24 Disember 1963 – 15 April 1966 | |
| Didahului oleh | Alphonse Massamba-Débat |
| Digantikan oleh | Ambroise Noumazalaye |
| Butiran peribadi | |
| Lahir | 15 November 1931 Tsinguidi, Congo Perancis, Afrika Khatulistiwa Perancis |
| Meninggal dunia | 24 Ogos 2020 (umur 88) Perpignan, Perancis |
| Parti politik | Pan-African Union for Social Democracy (dari 1991) |
| Sekutu gabungan politik lain | National Movement of the Revolution (1964–1969) |
| Pasangan | Annette Chantegreil Jocelyne Rosdam |
| Alma mater | Universiti Paris |
Kehidupan awal dan pendidikan
suntingLissouba dilahirkan di Tsinguidi, barat daya Congo, kepada ibu bapa Bandjabi. Dia bersekolah rendah di Mossendjo dan Boko.[3] Beliau memulakan pengajian menengah di Brazzaville dan mendapat pendidikan di Lycée Félix Faure di Nice (1948–52), di mana beliau memperoleh ijazah sarjana muda.[3] Beliau kemudiannya belajar Agronomi di École Supérieure d'Agriculture di Tunis dan memperoleh diploma dalam bidang kejuruteraan pertanian pada tahun 1956. Di Universiti Paris (1958–61) beliau menerima ijazah kedoktoran dalam bidang biologi.[4] Beliau juga merupakan rakan pelatih di Pusat Penyelidikan Saintifik Kebangsaan (CNRS) di Paris dan di ORSTOM. Pada Jun 1961, beliau bekerja sebagai penyelidik di ORSTOM. Beliau telah dilantik sebagai pensyarah dalam biologi tumbuhan melalui dekri Kementerian Pendidikan Kebangsaan Perancis pada 3 November 1961.[3]
Kerjaya politik
suntingPada mulanya beliau adalah seorang penjawat awam, bekerja sebagai pengarah urusan di Jabatan Pertanian (1962–63), setelah kembali pada tahun 1962.[3] Tetapi kebolehannya memajukan beliau menjadi Menteri Pertanian, Ternakan, Air, dan Perhutanan pada 16 Ogos 1963[3] sehingga 1966 dan kemudian Perdana Menteri (1963–66) di bawah Presiden Alphonse Massamba-Débat.[5] Beliau dilantik sebagai Menteri Negara bagi Perancangan, kemudian untuk Pertanian (1968–1969), sebelum dipecat oleh kerajaan.[5] Selepas itu, beliau menjadi profesor genetik di Universiti Brazzaville (1966–1971) dan kemudiannya pengarah Ecole Supérieure des Sciences pada tahun 1970.[5] Apabila Massamba-Débat digulingkan pada tahun 1968 Lissouba kekal dalam kerajaan di bawah Marien Ngouabi dan walaupun beliau digantung daripada aktiviti politik dari 1969 hingga 1971 beliau berada dalam Jawatankuasa Pusat Parti Pekerja Congo pada tahun 1973.
Pada tahun 1977, dia telah terlibat dengan penglibatan dalam pembunuhan Ngouabi dan telah ditangkap. Dia dijatuhi hukuman penjara seumur hidup dan kerja keras pada tahun 1977.[5] Dia dibebaskan pada tahun 1979 tetapi terpaksa tinggal dalam buangan di Perancis dari tahun 1979 hingga 1990. Di Perancis, dia adalah seorang profesor genetik[5] di Universiti Paris dan kemudian bekerja untuk UNESCO di Paris dan Nairobi. Apabila Presiden Denis Sassou Nguesso terpaksa memindahkan Congo ke arah demokrasi pada 1991, Lissouba kembali pada Februari 1992[5] dan telah dipilih sebagai presiden dalam pilihan raya Ogos 1992. Beliau memperoleh 36% undi sebagai ketua Kesatuan Pan-Afrika untuk Demokrasi Sosial (UPADS) sayap kiri. Dalam pusingan kedua dengan Bernard Kolelas di tempat kedua, Lissouba mendapat 61% undian.
Pergolakan dan perang saudara
suntingNamun konflik tercetus tidak lama kemudian. Gabungan kumpulan pembangkang dan militia mereka menuduh Lissouba menipu pilihan raya. Perang saudara yang meluas telah diberi amaran apabila Gabon dan Pertubuhan Perpaduan Afrika campur tangan, tetapi pertempuran sporadis berterusan sehingga Januari 1995.
Pertempuran meletus lagi pada Jun 1997 apabila Lissouba melibatkan militia yang setia kepada bekas Presiden Kol. Denis Sassou Nguesso dari Parti Buruh Congo (PCT) di Brazzaville, menuduh bekas presiden itu cubaan rampasan kuasa. Sassou Nguesso, bagaimanapun, dapat melarikan diri dan melakukan serangan balas.[6] Maka bermulalah perang saudara selama 4 bulan yang memusnahkan atau merosakkan sebahagian besar ibu kota. Pada awal Oktober 1997, tentera Angola menyerang Congo di sebelah Sassou. Kebanyakan Brazzaville jatuh kepada pemberontak dan tentera Angola pada 14 Oktober 1997, dan Lissouba melarikan diri; dalam masa dua hari ibu kota berada di bawah kawalan pasukan yang setia kepada Sassou Nguesso, dan Pointe-Noire jatuh dengan sedikit tentangan.[7] Sassou Nguesso mengisytiharkan dirinya sebagai Presiden pada 25 Oktober 1997, tetapi tentera militia yang setia kepada Lissouba meneruskan perang gerila. Kereta Api Congo-Ocean yang penting dari bandar pantai Pointe-Noire telah dipotong, dan Brazzaville telah rosak teruk sebelum gencatan senjata dipersetujui pada Disember 1999.
Pengasingan dan perbicaraan
suntingSelepas penggulingannya, Lissouba tinggal dalam buangan di London. Dia berhasrat untuk kembali ke Congo untuk pilihan raya 2002, tetapi pada Disember 2001 dia dibicarakan in absentia di Brazzaville, dan dijatuhi hukuman kerja paksa 30 tahun kerana pengkhianatan dan rasuah, berkaitan dengan perjanjian minyak $150 juta dengan syarikat Amerika Occidental Petroleum.[8] Sejak 2004, dia telah tinggal di Paris dalam buangan.[3]
Kehidupan peribadi
suntingDia pertama kali berkahwin dengan Annette Chantegreil, kemudian dengan Jocelyne Rosdam, seorang warga Perancis dan merupakan bapa kepada sebelas anak. Anak perempuan sulungnya, Mireille Lissouba, adalah ketua kakitangannya dari 1993 hingga 1996, manakala anak perempuannya yang lebih muda, Danielle Bineka ialah seorang profesor dan penulis universiti, kedua-duanya kini dibuang negeri di Kanada. Ibunya, Marie Bouanga meninggal dunia pada tahun 1996.[3]
Kematian
suntingLissouba meninggal dunia di Perpignan, Perancis, pada 24 Ogos 2020,[9] akibat komplikasi penyakit Alzheimer, berumur 88 tahun.[10]
Rujukan
sunting- ^ "L'Ancien président congolais Pascal Lissouba est mort". Le Monde.fr. 24 August 2020.
- ^ "Congo-Brazzaville : l'ancien président Pascal Lissouba est décédé en France – Jeune Afrique".
- ^ a b c d e f g "Liste des présidents de la République du Congo Brazzaville" (dalam bahasa Perancis). Consulate General of Congo in Tunis. 17 August 2014.
- ^ Encyclopedia of Africa, Volume 2. Oxford University Press. 2010. m/s. 60. ISBN 978-0-195-33770-9.
- ^ a b c d e f "Pascal Lissouba, le président sortant" (dalam bahasa Perancis). Humanité. 9 June 1997.
- ^ Howard W. French (10 June 1997). "Army Fights Rebel Force To Control Brazzaville". The New York Times. Dicapai pada 15 December 2008.
- ^ Howard W. French (16 October 1997). "Rebels, Backed by Angola, Take Brazzaville and Oil Port". The New York Times. Dicapai pada 16 December 2008.
- ^ "Congolese ex-leader guilty of treason". BBC News. 29 December 2001. Dicapai pada 15 December 2008.
- ^ "Ex-Congo President Pascal Lissouba Dies At 88". Sellbeta. 24 August 2020. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 October 2021. Dicapai pada 24 August 2020.
- ^ "Former Congolese President Pascal Lissouba passed away at 88 in France". Diarkibkan daripada yang asal pada 24 August 2020. Dicapai pada 24 August 2020.
| Jawatan politik | ||
|---|---|---|
| Didahului oleh Alphonse Massamba-Débat |
Perdana Menteri Republik Congo 1963–1966 |
Diikuti oleh: Ambroise Noumazalaye |
| Didahului oleh Denis Sassou Nguesso |
Presiden Republik Congo 1992–1997 |
Diikuti oleh: Denis Sassou Nguesso |