Pe̍h-ōe-jī

(Dilencongkan daripada POJ)

Pe̍h-ōe-jī (POJ) (Cina Tradisional: 白話字; pinyin: báihuà zì) ialah ortografi dalam huruf Rumi yang direka dan diperkenalkan di Fujian dan Taiwan oleh mubaligh Presbyterian pada abad ke-19. POJ ialah ortografi yang popular untuk bahasa Taiwan atau Hokkien secara amnya. Satu versi yang dipanggil pha̍k-fa-sṳ wujud untuk bahasa Hakka dan sesuai khususnya untuk dialek Siyen; ortografi seumpamanya untuk Min Dong pula Bàng-uâ-cê.

Sistem terkini

sunting

Ph-ōe-jī mempunyai 17 bunyi awalan, 18 akhiran dan tujuh nada.

Awalan

sunting

b, ch, chh, g, h, j, k, kh, l, m, n, ng, p, ph, s, t, th

Konsonan ph, kh, dan th tidak bersuara dan beraspirasi, iaitu konsonan p, k, dan t disebut lebih kuat.

Akhiran

sunting
  • Vokal: a, i, u, e, o, o·
  • Diftong: ai, au, ia, iu, io, ui, oa, oe
  • Triftong: iau, oai
  • Plosif:h, k, p, t
  • Sengau: m, n, ng

Akhiran sengau m, n, dan ng boleh dilampirkan ke mana-mana vokal dan sesetengah diftong. Tambahan pula, m dan ng boleh berfungsi sebagai suku kata secara bersendiri.

Akhiran plosif h, k, p dan t boleh menjadi huruf terakhir dalam suku kata, disebut sebagai plosif tidak dilepaskan. (Akhiran h dalam POJ melambangkan hentian glotis.)

Nada ditunjukkan oleh tanda diakritik. Jika diakritik tidak boleh dihasilkan atas sebab teknikal, cth. kadang-kadang dalam Internet, nombor ton boleh digunakan.

  1. a (yinping)
  2. á (shangsheng)
  3. à (yinqu)
  4. ah (yinru)
  5. â (yangping)
  6. -
  7. ā (yangqu)
  8. h (yangru)

Contoh-contoh untuk tujuh nada: chhiū 象 (gajah), pà 豹 (barimau bintang), bé 馬 (kuda), ti 豬 (babi), chôa 蛇 (ular), ah 鴨 (itik), lk 鹿 (rusa)

Carta perbandingan

sunting
Vokal
IPA a ap at ak aʔ ã ɔ ɔk ɔ̃ ə o e i ɪɛn
Ph-ōe-jī a ap at ak ah aⁿ ok oⁿ o o e eⁿ i ian eng
Revised TLPA a ap at ak ah aN oo ok ooN o o e eN i ian ing
TLPA a ap at ak ah ann oo ok oonn o o e enn i ian ing
Pumindian (普闽典) a ap at ak ah na oo ok noo o o e ne i ien ing
PSDB (普實台文) a ab/ap ad/at ag/ak aq/ah va o og/ok vo oi oi e ve i ien eng
DT (台語通用拼音) a ap at ak ah ann/aⁿ or ok onn/oⁿ o o e enn/eⁿ i ian/en ing
zhuyin ㆦㆶ ㄧㄢ ㄧㄥ
contoh (tulisan Cina tradisional)













contoh (tulisan Cina ringkas)













Vokal
IPA ɪk ĩ ai au am ɔm ɔŋ ŋ̍ u ua ue uai uan ɨ ũ
Pe̍h-ōe-jī ek iⁿ ai aiⁿ au am om m ong ng u oa oe oai oan i uⁿ
Revised TLPA ik iN ai aiN au am om m ong ng u ua ue uai uan ir uN
TLPA ik inn ai ainn au am om m ong ng u ua ue uai uan ir unn
Pumindian (普闽典) ik ni ai nai au am om m ong ng u ua ue uai uan i nu
PSDB (普實台文) eg/ek vi ai vai au am om m ong ng u ua ue uai uan i nu
DT (台語通用拼音) ik inn/iⁿ ai ainn/aiⁿ au am om m ong ng u ua ue uai uan i unn/uⁿ
zhuyin ㄨㄚ ㄨㄞ ㄨㄢ
contoh (tulisan Cina tradisional)












contoh (tulisan Cina ringkas)












Konsonan
IPA p b pʰ m t tʰ n l k g kʰ h tɕi ʑi tɕʰi ɕi ts ʣ tsʰ s
Pe̍h-ōe-jī p b ph m t th n nng l k g kh h chi ji chhi si ch j chh s
TLPA Semakan p b ph m t th n nng l k g kh h zi ji ci si z j c s
TLPA p b ph m t th n nng l k g kh h zi ji ci si z j c s
Pumindian (普闽典) b bb p bb d t n lng l g gg k h zi li ci si z l c s
PSDB (普實台文) p b ph m d t n nng l k g q h ci ji chi si z j zh s
DT (台語通用拼音) b bh p m d t n ng l g gh k h zi r ci si z r c s
zhuyin
contoh (tulisan Cina tradisional)




















contoh (tulisan Cina ringkas)




















Nada
IPA a˥˧ a˨˩ ap˩
at˩
ak˩
aʔ˩
a˧˥ a˥˧ ap˥
at˥
ak˥
aʔ˥
Pe̍h-ōe-jī a á à ap
at
ak
ah
â á ā p
t
k
h
TLPA
Semakan
TLPA
a1 a2 a3 ap4
at4
ak4
ah4
a5 a2 (6=2) a7 ap8
at8
ak8
ah8
Pumindian
(普闽典)
ā ǎ à āp
āt
āk
āh
á ǎ â áp
át
ák
áh
PSDB
(普實台文)
af ar ax ab
ad
ag
aq
aa aar a ap
at
ak
ah
DT
(台語通用拼音)
a à â āp
āt
āk
āh
ǎ á ā ap
at
ak
ah
zhuyin ㄚˋ ㄚᒻ


ㄚˊ ㄚˋ ㆴ̇
ㆵ̇
ㆶ̇
ㆷ̇
contoh
(tulisan Cina tradisional)






contoh
(tulisan Cina ringkas)