Oktana ialah hidrokarbon dan alkana dengan formula kimia C
8
H
18
, dan formula struktur pekat. Oktana mempunyai banyak isomer struktur yang berbeza mengikut jumlah dan lokasi percabangan dalam rantai karbon. Salah satu daripada isomer ini, 2,2,4-trimetilpentana (biasa dipanggil iso-oktane), digunakan sebagai salah satu nilai piawai dalam skala penarafan oktana.

Oktana
Formula rangka oktana
Formula rangka oktana dengan semua atom
Model 3D molekul oktana
Model ruangan isian oktana
Nama
Nama IUPAC sistematik
Oktana[1]
Nama lain
n-Oktana
Oktakarbana
Pengecam
Imej model 3D Jmol
3DMet
1696875
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard 100.003.539
Nombor EC
  • 203-892-1
82412
KEGG
MeSH octane
Nombor RTECS
  • RG8400000
UNII
Nombor PBB 1262
  • InChI=1S/C8H18/c1-3-5-7-8-6-4-2/h3-8H2,1-2H3 ☑Y
    Key: TVMXDCGIABBOFY-UHFFFAOYSA-N ☑Y
  • CCCCCCCC
Sifat
CH
3
(CH
2
)
6
CH
3
Jisim molar 114.23 g·mol−1
Rupa bentuk Cecair tak berwarna
Bau Seperti petrol[2]
Ketumpatan 0.703 g/cm3
Takat lebur [convert: unknown unit]
Takat didih [convert: unknown unit]
0.007 mg/dm3 (20 °C)
log P 4.783
Tekanan wap 1.47 kPa (20.0 °C)
29 nmol/(Pa·kg)
Asid konjugat Oktonium
−96.63·10−6 cm3/mol
1.398
Kelikatan
Termokimia
Muatan haba tentu, C 255.68 J/(K·mol)
Entropi molar
piawai
So298
361.20 J/(K·mol)
−252.1 hingga −248.5 kJ/mol
−5.53 hingga −5.33 MJ/mol
Bahaya
Piktogram GHS GHS02: Flammable GHS07: Harmful GHS08: Health hazard GHS09: Environmental hazard
Perkataan isyarat GHS Danger
H225, H304, H315, H336, H410
P210, P261, P273, P301+310, P331
NFPA 704 (berlian api)
NFPA 704 berlian 4 warnaKemudahbakaran kod 3: Cecair dan pepejal yang boleh dinyalakan di bawah hampir semua keadaan suhu ambien. takat kilat di antara 23 dan 38 ° C (73 dan 100 ° F). Contohnya, petrol)Kesihatan kod 1: Pendedahan akan menyebabkan kerengsaan tetapi hanya kecederaan sisa kecil. Cth, turpentinKereaktifan kod 0: Biasanya stabil, walaupun di bawah keadaan pendedahan api, dan tidak reaktif dengan air. Cth, nitrogen cecairBahaya khas (putih): tiada kod
3
1
0
Takat kilat 13.0 °C (55.4 °F; 286.1 K)
220.0 °C (428.0 °F; 493.1 K)
Had letupan 0.96 – 6.5%
Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC)
428 mg/kg (tikus, intravena)[3]
NIOSH (Had pendedahan kesihatan AS):
TWA 500 ppm (2350 mg/m3)[2]
REL (Disyorkan)
TWA 75 ppm (350 mg/m3) C 385 ppm (1800 mg/m3) [15 minit][2]
1000 ppm[2]
Sebatian berkaitan
Alkana berkaitan
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
 ☑Y pengesahan (apa yang perlu☑Y/N?)
Rujukan kotak info

Oktana ialah komponen petrol. Seperti semua hidrokarbon berjisim molekul rendah, oktana mudah meruap dan sangat mudah terbakar.

Dalam petrol

sunting

"Oktana" digunakan dalam bahasa sehari-hari sebagai bentuk pendek "penarafan oktana", terutamanya dalam ungkapan "oktana tinggi". Penarafan oktana ialah indeks keupayaan bahan api untuk menahan ketukan enjin dalam enjin yang mempunyai nisbah mampatan yang berbeza, yang merupakan ciri isomer rantai bercabang oktana, terutamanya iso-oktana. Penarafan oktana petrol tidak berkaitan secara langsung dengan output kuasa enjin. Menggunakan petrol dengan oktana yang lebih tinggi daripada rekaan enjin tidak boleh meningkatkan output kuasa.

Kadar oktana pada asalnya ditentukan dengan mencampurkan bahan api daripada hanya heptana biasa dan iso-oktana (2,2,4-trimetilpentana, oktana yang sangat bercabang), dan menetapkan penarafan antiketukan sifar bagi heptana tulen, dan 100 untuk iso-oktana tulen. Penarafan antiketukan campuran ini adalah setara dengan peratusan iso-oktana dalam campuran. Isomer oktana yang berbeza boleh menyumbang kepada penarafan oktana yang lebih rendah atau lebih tinggi. Sebagai contoh, n-oktana (rantai lurus 8 atom karbon tanpa cabang) mempunyai nilai Penilaian Oktana Penyelidikan -20 (negatif), manakala iso-oktana tulen mempunyai penarafan RON 100. Sesetengah bahan api mempunyai kadaran oktana lebih tinggi daripada 100, terutamanya yang mengandungi metanol atau etanol.

Penggunaan metafora

sunting

Oktane menjadi terkenal dalam budaya popular Amerika pada pertengahan dan akhir 1960-an apabila syarikat petrol mempromosikan tahap "oktana tinggi" dalam iklan petrol mereka.

Kata sifat majmuk "oktan tinggi", yang bermaksud berkuasa atau dinamik, direkodkan dalam erti kata kiasan dari 1944 oleh Karter J. Bokulich.[4] Menjelang pertengahan 1990-an, frasa itu lazimnya digunakan sebagai kata penguat, dan mendapat tempat dalam bahasa vernakular Inggeris moden.

Isomer

sunting

Octane mempunyai 18 isomer struktur (24 termasuk stereoisomer):

Rujukan

sunting
  1. ^ "octane - Compound Summary". PubChem Compound. USA: National Center for Biotechnology Information. 16 September 2004. Identification and Related Records. Dicapai pada 6 January 2012.
  2. ^ a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0470" (dalam bahasa Inggeris). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  3. ^ "Octane". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Institut Kebangsaan untuk Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (NIOSH).
  4. ^ Oxford English Dictionary.

Pautan luar

sunting