Oktana
Oktana ialah hidrokarbon dan alkana dengan formula kimia C
8H
18, dan formula struktur pekat. Oktana mempunyai banyak isomer struktur yang berbeza mengikut jumlah dan lokasi percabangan dalam rantai karbon. Salah satu daripada isomer ini, 2,2,4-trimetilpentana (biasa dipanggil iso-oktane), digunakan sebagai salah satu nilai piawai dalam skala penarafan oktana.
| |
| |
| |
| |
| Nama | |
|---|---|
| Nama IUPAC sistematik
Oktana[1] | |
| Nama lain
n-Oktana
Oktakarbana | |
| Pengecam | |
Imej model 3D Jmol
|
|
| 3DMet | |
| 1696875 | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| ChemSpider | |
| DrugBank | |
| ECHA InfoCard | 100.003.539 |
| Nombor EC |
|
| 82412 | |
| KEGG | |
| MeSH | octane |
PubChem CID
|
|
| Nombor RTECS |
|
| UNII | |
| Nombor PBB | 1262 |
CompTox Dashboard (EPA)
|
|
| |
| |
| Sifat | |
| CH 3(CH 2) 6CH 3 | |
| Jisim molar | 114.23 g·mol−1 |
| Rupa bentuk | Cecair tak berwarna |
| Bau | Seperti petrol[2] |
| Ketumpatan | 0.703 g/cm3 |
| Takat lebur | [convert: unknown unit] |
| Takat didih | [convert: unknown unit] |
| 0.007 mg/dm3 (20 °C) | |
| log P | 4.783 |
| Tekanan wap | 1.47 kPa (20.0 °C) |
Pemalar hukum Henry (kH)
|
29 nmol/(Pa·kg) |
| Asid konjugat | Oktonium |
| −96.63·10−6 cm3/mol | |
Indeks biasan (nD)
|
1.398 |
| Kelikatan | |
| Termokimia | |
| Muatan haba tentu, C | 255.68 J/(K·mol) |
| Entropi molar piawai S |
361.20 J/(K·mol) |
Entalpi pembentukan
piawai (ΔfH⦵298) |
−252.1 hingga −248.5 kJ/mol |
Entalpi pembakaran
piawai (ΔcH⦵298) |
−5.53 hingga −5.33 MJ/mol |
| Bahaya | |
| Piktogram GHS |    
|
| Perkataan isyarat GHS | Danger |
| H225, H304, H315, H336, H410 | |
| P210, P261, P273, P301+310, P331 | |
| NFPA 704 (berlian api) | |
| Takat kilat | 13.0 °C (55.4 °F; 286.1 K) |
| 220.0 °C (428.0 °F; 493.1 K) | |
| Had letupan | 0.96 – 6.5% |
| Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC) | |
LDLo (paling rendah diketahui)
|
428 mg/kg (tikus, intravena)[3] |
| NIOSH (Had pendedahan kesihatan AS): | |
PEL (Dibenarkan)
|
TWA 500 ppm (2350 mg/m3)[2] |
REL (Disyorkan)
|
TWA 75 ppm (350 mg/m3) C 385 ppm (1800 mg/m3) [15 minit][2] |
IDLH (Bahaya serta-merta)
|
1000 ppm[2] |
| Sebatian berkaitan | |
Alkana berkaitan
|
|
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
 pengesahan (apa yang perlu:  / ?)
| |
| Rujukan kotak info | |
Oktana ialah komponen petrol. Seperti semua hidrokarbon berjisim molekul rendah, oktana mudah meruap dan sangat mudah terbakar.
Dalam petrol
sunting"Oktana" digunakan dalam bahasa sehari-hari sebagai bentuk pendek "penarafan oktana", terutamanya dalam ungkapan "oktana tinggi". Penarafan oktana ialah indeks keupayaan bahan api untuk menahan ketukan enjin dalam enjin yang mempunyai nisbah mampatan yang berbeza, yang merupakan ciri isomer rantai bercabang oktana, terutamanya iso-oktana. Penarafan oktana petrol tidak berkaitan secara langsung dengan output kuasa enjin. Menggunakan petrol dengan oktana yang lebih tinggi daripada rekaan enjin tidak boleh meningkatkan output kuasa.
Kadar oktana pada asalnya ditentukan dengan mencampurkan bahan api daripada hanya heptana biasa dan iso-oktana (2,2,4-trimetilpentana, oktana yang sangat bercabang), dan menetapkan penarafan antiketukan sifar bagi heptana tulen, dan 100 untuk iso-oktana tulen. Penarafan antiketukan campuran ini adalah setara dengan peratusan iso-oktana dalam campuran. Isomer oktana yang berbeza boleh menyumbang kepada penarafan oktana yang lebih rendah atau lebih tinggi. Sebagai contoh, n-oktana (rantai lurus 8 atom karbon tanpa cabang) mempunyai nilai Penilaian Oktana Penyelidikan -20 (negatif), manakala iso-oktana tulen mempunyai penarafan RON 100. Sesetengah bahan api mempunyai kadaran oktana lebih tinggi daripada 100, terutamanya yang mengandungi metanol atau etanol.
Penggunaan metafora
suntingOktane menjadi terkenal dalam budaya popular Amerika pada pertengahan dan akhir 1960-an apabila syarikat petrol mempromosikan tahap "oktana tinggi" dalam iklan petrol mereka.
Kata sifat majmuk "oktan tinggi", yang bermaksud berkuasa atau dinamik, direkodkan dalam erti kata kiasan dari 1944 oleh Karter J. Bokulich.[4] Menjelang pertengahan 1990-an, frasa itu lazimnya digunakan sebagai kata penguat, dan mendapat tempat dalam bahasa vernakular Inggeris moden.
Isomer
suntingOctane mempunyai 18 isomer struktur (24 termasuk stereoisomer):
- Oktana (n-oktana)
- 2-Metilheptana
- 3-Metilheptana (2 enantiomer)
- 4-Metilheptana
- 3-Etilheksana
- 2,2-Dimetilheksana
- 2,3-Dimetilheksana (2 enantiomer)
- 2,4-Dimetilheksana (2 enantiomer)
- 2,5-Dimetilheksana
- 3,3-Dimetilheksana
- 3,4-Dimetilheksana (2 enantiomer + 1 sebatian meso)
- 3-Etil-2-metilpentana
- 3-Etil-3-metilpentana
- 2,2,3-Trimetilpentana (2 enantiomer)
- 2,2,4-Trimetilpentana (iso-oktana)
- 2,3,3-Trimetilpentana
- 2,3,4-Trimetilpentana
- 2,2,3,3-Tetrametilbutana
Rujukan
sunting- ^ "octane - Compound Summary". PubChem Compound. USA: National Center for Biotechnology Information. 16 September 2004. Identification and Related Records. Dicapai pada 6 January 2012.
- ^ a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0470" (dalam bahasa Inggeris). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ^ "Octane". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Institut Kebangsaan untuk Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (NIOSH).
- ^ Oxford English Dictionary.
Pautan luar
sunting- Kad Keselamatan Kimia Antarabangsa 0933
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0470" (dalam bahasa Inggeris). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases, Octane, [1]