Orang Melayu Brunei
Orang Melayu Brunei[nota 1] (Jawi: اورڠ ملايو بروني) adalah sub-etnik atau suku orang Melayu yang menetap di seluruh negara Brunei dan di kawasan pantai barat selatan wilayah Sabah, seluruh Wilayah Persekutuan Labuan dan sebelah utara wilayah Sarawak.[2][3] Orang Melayu Brunei adalah subkumpulan daripada populasi etnik Melayu yang lebih besar yang terdapat di bahagian lain Alam Melayu, iaitu Semenanjung Melayu dan kawasan tengah dan selatan negeri Sarawak termasuk tanah jiran seperti Singapura, Indonesia dan Selatan Thailand, mempunyai perbezaan yang ketara terutamanya dalam bahasa dan budaya, walaupun mereka mempunyai pertalian etnik antara satu sama lain dan menganuti ajaran Islam. Semua orang Melayu Brunei yang lahir atau bermastautin di Malaysia Timur walaupun turun-temurun sebelum atau selepas kemerdekaan negeri Sabah dan Sarawak daripada Empayar British melalui pembentukan Malaysia pada tahun 1963 juga dianggap sebagai Melayu Malaysia dalam bancian negara dan berada dalam status yang sama seperti orang Melayu Malaysia yang bermastautin di negeri-negeri Semenanjung Malaysia dan bahagian tengah dan selatan Sarawak. Mereka juga ditakrifkan sebagai sebahagian daripada klasifikasi kaum Bumiputera bersama-sama sebagai subkumpulan dalam populasi etnik Melayu Malaysia bersama-sama dengan Kadazan-Dusun, Orang Ulu, Iban, Portugis Melaka, Murut, Orang Sungai, Bajau, Suluk dan Siam Malaysia.
 Pengantin Melayu Brunei semasa majlis pra-perkahwinan Malam Bebedak. Tradisi Malam Bebedak adalah unik kepada Daerah Brunei-Muara. | |
| Jumlah penduduk | |
|---|---|
| s. 330,000[1] (anggaran 1999) | |
| Kawasan ramai penduduk | |
 Brunei(Seluruh negara Brunei)  MalaysiaSarawak (Miri, Lawas dan Limbang) Sabah (Sipitang, Beaufort, Kuala Penyu, Papar, Kota Kinabalu) Labuan | |
| Bahasa | |
| Melayu Brunei dan Melayu Baku (dialek Sabah dan dialek Sarawak serta dialek Melayu Riau) | |
| Agama | |
Kebanyakannya Sunni Islam (Mazhab Syafii) dan Salafi | |
| Kumpulan etnik berkaitan | |
| Melayu lain, Lun Bawang/Lundayeh, Kedayan |
Etimologi
sunting
Berdasarkan statistik bancian terdahulu, panggilan "Melayu Brunei" hanya diiktiraf secara rasmi selepas Bancian Kategori Etnik Brunei 1921, yang mana ianya berbeza dari bancian pada tahun 1906 dan 1911 yang hanya menyatakan "Barunays" (Brunei atau Orang Brunei). Pengubahsuaian berkemungkinan dilakukan berikutan kesedaran masyarakat Brunei berkenaan identiti Melayu mereka.[4]
Dokumentasi paling awal yang direkodkan oleh Barat tentang Brunei adalah oleh seorang Itali yang dikenali sebagai Ludovico di Varthema, yang juga berkata "Rakyat Brunei mempunyai warna kulit yang lebih cerah daripada orang yang ditemuinya di Kepulauan Maluku". Pada dokumentasinya kembali ke 1550;
Kami tiba di pulau Bornei (Brunei atau Borneo), yang jauh dari Maluch kira-kira dua ratus batu, dan kami mendapati bahawa ia agak lebih besar daripada yang disebutkan di atas dan jauh lebih rendah. Orang-orangnya adalah orang-orang kafir dan orang-orang yang muhibah. Warna mereka lebih putih daripada jenis yang lain....di pulau ini keadilan ditadbir dengan baik...[5]
Beberapa ahli sejarah telah mencadangkan bahawa Melayu Brunei telah dikaitkan dengan tanah besar China kerana sumber sejarahnya bergantung kepada sokongan orang Cina.
Sejarah
suntingHampir separuh daripada penduduk kaum Melayu di Malaysia Timur (kawasan pantai barat selatan negeri Sabah dan sebelah utara negeri Sarawak) adalah etnik atau berketurunan Melayu Brunei. Hampir seluruh penduduk Melayu di selatan negeri Sabah seperti daerah Sipitang, daerah Kuala Penyu, daerah Beaufort dan daerah Papar serta Wilayah Persekutuan Labuan termasuk penduduk Melayu yang menetap di kawasan sebelah utara negeri Sarawak seperti daerah Limbang, daerah kecil Lawas dan bandar raya Miri adalah berketurunan Brunei.
Asal-usul
suntingSecara meluas dipercayai bahawa Kerajaan Brunei diasaskan pada abad ke-14 oleh Sultan pertama, Alak Batatar.[6] Walau bagaimanapun, daripada rekod Cina, sebuah Brunei yang lebih tua telah wujud sejak 800 tahun sebelum penubuhan Brunei oleh Sultan Muhammad Shah, Sultan Brunei yang pertama.[7] Walaupun beberapa sumber menyatakan bahawa orang Melayu Brunei berasal dari Yunnan dan Pulau Formosa (kini Taiwan) melalui Filipina dan menetap di pesisiran pantai Borneo sebelum berkembang ke negara-negara Sumatera dan Indochina seperti Semenanjung Tanah Melayu, Thailand, Kemboja dan Vietnam sebagai hasilnya. mengenai perdagangan dan cara hidup pelayaran mereka, para penyelidik masih tidak dapat mengesan asal usul Brunei lama.[7]
Budaya
sunting
Masakan
suntingSebagai hidangan kebangsaan negara Brunei, Ambuyat adalah hidangan utama orang Melayu Brunei bersama-sama dengan beberapa jenis makanan snek seperti lamban, punjung dan banyak lagi.[8][9]
Muzik
suntingLagu dan tarian utama yang dipersembahkan oleh etnik ini di Brunei dan Malaysia ialah Adai-adai,[10][11] yang secara tradisinya dinyanyikan oleh nelayan Brunei.[12][13]
Hubungan dengan Kedayan
suntingHubungan Orang Melayu Brunei dan orang Kedayan sentiasa erat. Kedua-dua kumpulan etnik tersebut seperti adik beradik. Ini diperkukuhkan lagi dengan perkahwinan campur di antara Orang Melayu Brunei dan etnik Kedayan.
Lihat juga
suntingRujukan
sunting- ^ Adrian Clynes. "Occasional Papers in Language Studies, Department of English Language and Applied Linguistics, Universiti Brunei Darussalam, Volume 7 (2001), pp. 11-43. (Brunei Malay: An Overview1)" (PDF). Universiti Brunei Darussalam. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 16 Oktober 2013. Dicapai pada 21 Ogos 2013.
- ^ "The Malay of Malaysia". Bethany World Prayer Center. 1997. Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Oktober 2012. Dicapai pada 23 Ogos 2013.
- ^ "The Diaspora Malay". Bethany World Prayer Center. 1997. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 July 2012. Dicapai pada 23 August 2013.
- ^ B. A. Hussainmiya (2010). "The Malay Identity in Brunei Darussalam and Sri Lanka" (PDF). Universiti Brunei Darussalam. m/s. 67, 68 dan 69/3, 4 dan 5. Dicapai pada 29 Oktober 2014.
- ^ Bilcher Bala (2005). Thalassocracy: a history of the medieval Sultanate of Brunei Darussalam. School of Social Sciences, Universiti Malaysia Sabah. ISBN 978-983-2643-74-6.
- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamabrunays - ^ a b Rozan Yunos (25 October 2010). "The Malay origin: Tracing back the lineage of the old Brunei". The Brunei Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 October 2014. Dicapai pada 29 October 2014.
- ^ Jessica Tiah (8 Januari 2011). "Ambuyat - Our iconic heritage". The Brunei Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 April 2014. Dicapai pada 5 April 2014.
- ^ Zaimah Dinin (4 April 2014). "Ambuyat, kelupis pelik tapi sedap". Sinar Harian. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 October 2014. Dicapai pada 29 October 2014.
- ^ Culture Grams. CultureGrams. 2010. ISBN 9780977809165.
- ^ "Papar Culture (Brunei)". Papar District Office. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 Oktober 2014. Dicapai pada 29 Oktober 2014.
- ^ Marshall Cavendish Corporation (2007). World and Its Peoples: Malaysia, Philippines, Singapore, and Brunei. Marshall Cavendish. m/s. 1202–. ISBN 978-0-7614-7642-9.
- ^ Lonely Planet (2010). The Travel Book: A Journey Through Every Country in the World. Lonely Planet. m/s. 63–. ISBN 978-1-74179-211-9.
Nota
sunting- ^ Melayu Brunei melalui kata lain boleh dikenalpasti dengan negara, kumpulan etnik dan wilayah.
Buku
sunting- Melayu: Laporan banchi pendudok Brunei, 1971 (Melayu: Bahagian Ekonomi dan Perangkaan, Jabatan Setia Usaha Kerajaan), 1971.
- Mohd. Nor bin Long; Melayu: Perkembangan pelajaran di Sabah (Melayu: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pelajaran Malaysia), 1978.
- Sabihah Osman, Muhamad Hadi Abdullah, Sabullah Hj. Hakip; Melayu: Sejarah Brunei menjelang kemerdekaan (Melayu: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia), 1955.