Mahkamah Perlembagaan Indonesia

Mahkamah Perlembagaan Republik Indonesia (Bahasa Indonesia: Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia, atau MK) adalah salah satu mahkamah tertinggi di Indonesia bersama dengan Mahkamah Agung Indonesia. Peranan utamanya ialah mengkaji semula perlembagaan Akta (undang-undang). Ia juga mempunyai fungsi lain, termasuk menyelesaikan pertikaian mengenai kuasa institusi negara, menyelesaikan pertikaian mengenai keputusan pilihan raya umum, memutuskan pembubaran parti politik, dan menyelia sesi pemecatan.[1] Dua fungsi terakhir tidak pernah dilaksanakan oleh Mahkamah.[2]

Mahkamah Perlembagaa Republik Indonesia
Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia
Bangunan Mahkamah Perlembagaan di Jakarta
Map
Maklumat umum
Ditubuhkan13 Ogos 2003
LokasiJakarta, Indonesia
Koordinat6°10′23.969″S 106°49′20.925″E Sunting ini di Wikidata
Kaedah komposisi3 dicalonkan oleh DPR, 3 oleh Presiden, 3 oleh Mahkamah Agung, dan pelantikan Presiden.
Diberi kuasa olehPerlembagaan Indonesia
Tempoh penggal hakimLima belas tahun
Bil. jawatan9
Tapak webOfficial website
Ketua Hakim Mahkamah Perlembagaan Indonesia
Penyandang terkiniSuhartoyo
Sejak13 November 2023
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Mahkamah Perlembagaan Indonesia ditubuhkan sebagai kesan dari pindaan ketiga Undang-Undang Dasar Indonesia, yang disahkan oleh Majlis Permesyuaratan Rakyat pada 9 November 2001. Antara penerimaan pindaan Perlembagaan ketiga dan pembentukan Mahkamah Perlembagaan, tugas-tugas Mahkamah Konstitusi dijalankan oleh Mahkamah Agung Indonesia.[3]

Mahkamah ini adalah kerusi bagi Sekretariat Tetap bagi Perancangan dan Penyelarasan Persatuan Mahkamah Perlembagaan Asia dan Institusi Setaraf.

Sejarah

sunting

Pada Ogos 2003, Dewan Perundingan Rakyat meluluskan Akta Mahkamah Perlembagaan (Undang-undang No. 24 Tahun 2003) dan sembilan hakim dilantik pada 15 Ogos. Mereka bersumpah pada hari berikutnya. Pada 15 Oktober 2003, Mahkamah Agung menyerahkan kuasa, menandakan permulaan aktiviti Mahkamah Perlembagaan.[4] Sembilan hakim pengasas ialah:

Mahkamah mempunyai kedudukan undang-undang yang sama dengan Mahkamah Agung. Kuasanya, yang dinyatakan dalam artikel 24C Perlembagaan, termasuk kata putus dalam menyemak undang-undang mengenai Perlembagaan, pertikaian mengenai kuasa institusi negara, pembubaran parti politik dan pertikaian mengenai keputusan pilihan raya. Ia juga bertanggungjawab untuk membuat keputusan mengenai sebarang percubaan untuk menjatuhkan presiden.

Bidang kuasanya mengenai pertikaian pilihan raya[12] pertama kali terhad kepada pilihan raya umum lima tahun (seperti pilihan raya umum 2004 dan 2009). Namun sejak 2009 definisi pilihan raya umum telah diperluaskan dan merangkumi pemilihan gabenor dan bupati. Sehingga kini, daripada lima bidang kuasa mahkamah, kebanyakan kes yang dikendalikan tertumpu kepada isu semakan kehakiman, keputusan pilihan raya yang dipertikaikan dan pertikaian antara institusi negeri. Mahkamah Agung terus melaksanakan fungsi semakan kehakiman tidak rasmi

Masalah utama bagi mahkamah, seperti bahagian lain sistem perundangan di Indonesia, ialah penguatkuasaan keputusan. Keupayaan sistem mahkamah di Indonesia untuk membuat keputusan dikuatkuasakan kadangkala agak lemah dan dalam beberapa tahun kebelakangan ini di seluruh Indonesia pegawai tempatan, dalam beberapa kes, enggan mematuhi keputusan penting Mahkamah Perlembagaan.

Organisasi

sunting

Kepimpinan

sunting

Ketua Hakim Negara dan Timbalan Ketua Mahkamah Perlembgaan Indonesia adalah pegawai tertinggi dan kedua tertinggi yang berkhidmat di Mahkamah. Kedua-dua Ketua Hakim Negara dan Timbalan Ketua Hakim Negara dipilih daripada sembilan hakim yang bersidang di Mahkamah.

Perlembagaan Indonesia menetapkan bahawa Mahkamah mesti mempunyai sembilan hakim. Dewan Perwakilan Rakyat, Presiden, dan Mahkamah Agung masing-masing berhak melantik tiga hakim.[5] Di bawah semakan Undang-undang Mahkamah Perlembagaan pada 2020, hakim perlu memegang jawatan mereka selama 15 tahun sehingga mereka mencapai umur 70 tahun. Dari segi hakim semasa, undang-undang memperuntukkan bahawa mereka akan bersara apabila mereka telah menamatkan tempoh 15 tahun mereka atau mereka telah mencapai umur 70 tahun.[6] Pada masa ini, hakim Mahkamah yang bersidang adalah seperti berikut.[7][8]

Hakim Mahkamah Perlembagaan Indonesia terkini
# Hakim Kedudukan Pencalon
Portret Nama
1   Suhartoyo Chief Justice[9]

sejak 9 November 2023

Mahkamah Agung
2   Saldi Isra Timbalan Ketua Hakim

sejak 15 Mac 2023

Presiden
3
 
Arief Hidayat MK
Arief Hidayat Hakim Dewan Perwakilan Rakyat
4   Anwar Usman Hakim Mahkamah Agung
5   Enny Nurbaningsih Hakim Presiden
6   Arsul Sani Hakim Dewan Perwakilan Rakyat
7 Ridwan Mansyur Hakim Mahkamah Agung
8 Daniel Yusmic Pancastaki Foekh Hakim Presiden
9   Guntur Hamzah Hakim Dewan Perwakilan Rakyat

Pejabat kerani

sunting

Pejabat Kerani Mahkamah Perlembagaan (Bahasa Indonesia: Kepaniteraan Mahkamah Konstitusi) bertanggungjawab terhadap pentadbiran kehakiman Mahkamah, dan diketuai oleh seorang Ketua Kerani. Ketua Kerani dibantu oleh dua Timbalan Kerani, dengan Timbalan Kerani I bertanggungjawab untuk semakan perlembagaan, pertikaian antara institusi negeri, dan pertikaian perundangan dan pilihan raya presiden. Kerani Mahkamah Muda II bertanggungjawab untuk adjudikasi ke atas pendakwaan, adjudikasi ke atas pembubaran parti politik dan pertikaian pilihan raya tempatan.

Lihat juga

sunting

Rujukan

sunting
  • Denny Indrayana (2008) Indonesian Constitutional Reform 1999-2002: An Evaluation of Constitution-Making in Transition, Kompas Book Publishing, Jakarta ISBN 978-979-709-394-5.
  • Jimly Asshiddiqie (2009), The Constitutional Law of Indonesia: A Comprehensive Overview, Thompson Sweet & Maxwell Asia, Singapore.
  • Simon Butt (2015), The Constitutional Court and Democracy in Indonesia, Brill Nijhoff, the Netherlands.
  • Stefanus Hendrianto (2018), Law and Politics of Constitutional Courts: Indonesia and the Search for Judicial Heroes, Routledge, London and New York.
  1. ^ Hendrianto, Stefanus (2020). Law and Politics of Constitutional Courts: Indonesia and the Search for Judicial Heroes (dalam bahasa Inggeris). [S.l.]: Routledge. m/s. 52. ISBN 9780367591748. Dicapai pada 1 April 2022.
  2. ^ Butt, Simon (2015). The Constitutional Court and Democracy in Indonesia (dalam bahasa Inggeris). Leiden: BRILL. m/s. 5. ISBN 978-90-04-25059-8. Dicapai pada 2 April 2022.
  3. ^ Denny Indrayana (2008), pp. 241, 266
  4. ^ Constitutional Court Website: History of The Constitution Court dicapai pada 17 Mei 2009
  5. ^ Butt, Simon (19 Mei 2015). The Constitutional Court and Democracy in Indonesia (dalam bahasa Inggeris). Leiden: Brill Nijhoff. ISBN 978-90-04-25059-8. Dicapai pada 1 April 2022.
  6. ^ Ghaliya, Ghina. "House passes Constitutional Court Law revision amid public outcry". The Jakarta Post (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 1 April 2022.
  7. ^ Biographical details of the judges are at the official website of the Court.
  8. ^ "Saldi Isra hopes to bring change as youngest constitutional court justice". The Jakarta Post. 11 Mac 2017.
  9. ^ "MK putuskan Suhartoyo gantikan Anwar Usman sebagai ketua Mahkamah Konstitusi". BBC News Indonesia (dalam bahasa Indonesia). 7 November 2023. Dicapai pada 15 Disember 2023.

Pautan luar

sunting