Kelentong atau Umbuk atau skam ialah cubaan menipu seseorang atau sekumpulan individu selepas mula-mula mendapat kepercayaan mereka. Ia direka untuk memanipulasi individu supaya mangsa menyerahkan wang, maklumat peribadi atau barangan berharga melalui cara-cara yang tidak jujur. Antara jenis pengelentongan yang biasa ditemui ialah skim pelaburan palsu, emel pemancing data, skam pembelian dalam talian, skam perjudian dan skam cinta. Pengelentongan juga termasuk permainan meneka tempurung, silap mata, skim piramid dan sebagainya yang melibatkan mangsa mempertaruhkan wang. Dalam kes begini, ia dipanggil helah keyakinan atau permainan keyakinan.

Kartun politik oleh J. M. Staniforth: Herbert Kitchener cuba mengumpul £100,000 untuk sebuah kolej di Sudan dengan menyebut nama Charles George Gordon

Ia mempergunakan kepercayaan, kenaifan, belas kasihan, kesombongan, keyakinan, kecuaian dan sifat tamak mangsa. Penyelidik mendefinisikannya sebagai "sejenis perbuatan menipu yang khusus [...] yang berniat untuk melanjutkan urus niaga yang hanya menguntungkan sebelah pihak secara suka rela", kerana ia "menguntungkan tukang kelentong dengan memudaratkan mangsa mereka ('sasaran')".[1]

Peringkat

sunting

Dalam Confessions of a Confidence Man (Pengakuan Seorang Tukang Kelentong) oleh Edward H. Smith, beliau menyenaraikan enam peringkat helah keyakinan.[2] Peringkat-peringkat ini boleh bertindan atau dilakukan tanpa mengikut turutan:

  1. Persediaan: Permainan atau skim dirancang terlebih dahulu, termasuk mengupah pembantu jika perlu dan mencari maklumat yang diperlukan untuk mengelentong mangsa.
  2. Pertemuan: Mangsa didekati atau dihubungi.
  3. Bina semangat: Mangsa diberikan peluang untuk membuat duit jika mereka mengambil bahagian. Ketamakan mangsa digalakkan sehinggakan mereka lalai dan lupa pertimbangan.
  4. Ganjaran: Mangsa mendapat sedikit bayaran seolah-olah permainan atau skim sedang berkesan. Duit ini boleh jadi wang betul atau palsu (seperti wang tunai atau elektronik). Dalam skam perjudian, mangsa dibiarkan menang beberapa pertaruhan kecil. Dalam penipuan pasaran saham, mangsa diberikan dividen palsu.
  5. Kecemasan: Satu krisis yang dibuat-buatkan memaksa mangsa untuk bertindak segera. Inilah masa tukang kelentong itu berjaya atau gagal. Dalam skam kewangan, penipu mungkin berkata bahawa masa untuk membuat pelaburan besar dalam skim itu adalah terhad sebelum ia ditutup selama-lamanya.
  6. Rakan subahat: Rakan sejenayah (yang tahu tentang penipuan itu tetapi berpura-pura sebagai penonton) mempertaruhkan duit dalam skam yang sama seperti mangsa supaya ia tidak nampak meragukan. Ini dapat meyakinkan mangsa dan memberikan penipu itu lebih kuasa apabila skam selesai.

Selain itu, sesetengah permainan perlukan langkah "pengesahan", terutamanya jika barangan yang ditawarkan sebenarnya palsu tetapi kononnya barangan yang "susah dijumpai" atau "amat bernilai". Seorang pembantu berlakon sebagai penonton yang waswas kemudian mengiyakan kata-kata penipu itu.[2]

Faktor

sunting

Umbuk dan kelentong mengambil kesempatan sifat tamak, tidak jujur, perasan, penyempat, kasihan, percaya, cuai, terdesak, naif dan hawa nafsu mangsa. Kerana itu, sesiapa sahaja boleh menjadi mangsa dan satu-satunya faktor yang semua mangsa ada ialah mangsa terlampau percayakan penipu. Mangsa umbuk pelaburan biasanya mempunyai sifat tamak dan lurus bendul, dan ramai penipu menyasarkan warga emas atau orang yang mudah terkena dengan pelbagai jenis helah keyakinan atau trik konfidensi.[3] Huang dan Orbach, dua orang penyelidik, menyatakan bahawa mangsa terpedaya kerana mangsa sanggup melakukan perbuatan yang tidak bermoral secara sukarela:[4]

Penipu mahir menimbulkan kesilapan pertimbangan—terutamanya kerana mangsa tiada maklumat yang lengkap dan mempunyai bias dalam pemikiran mereka. Dalam budaya popular dan dalam kalangan penipu profesional, kelemahan-kelemahan yang dipergunakan oleh penipu ini dipanggil sifat "tidak jujur", "tamak" dan "lurus bendul" yang di dalam mangsa. Sifat tidak jujur—bak kata pepatah "masakan si jujur dicocok orang"—merujuk kepada betapa orang sanggup melakukan perbuatan haram, seperti perjudian palsu dan penggelapan wang. Tamak, keinginan mendapat laba tanpa mengeluarkan apa-apa, menunjukkan betapa mangsa percaya bahawa mereka boleh mengaut keuntungan yang tidak realistik. Sifat lurus bendul mencerminkan betapa mangsa sememangnya lembap kerana membuat urus niaga yang berisiko dengan rela. Kadangkala, hakim-hakim juga membeo sentimen-sentimen ini.

Rakan subahat membantu dengan memanipulasi mangsa untuk menerima rancangan penipu itu. Dalam helah biasa, mangsa diyakinkan bahawa dia akan mendapat untung atau manfaat lain dengan menyiapkan sesuatu tugasan. Rakan subahat tadi mungkin akan berlakon pernah melakukan tugasan yang sama dan mendapat ganjaran.[perlu rujukan]

Rujukan

sunting
  1. ^ Huang, Lindsey; Orbach, Barak (2018). "Con Men and Their Enablers: The Anatomy of Confidence Games". Social Research: An International Quarterly. 85 (4): 795–822.
  2. ^ a b Smith, Edward H. (1923). Confessions of a Confidence Man: A Handbook for Suckers. Scientific American Publishing. m/s 35–37. Diarkibkan daripada yang asal pada 2023-01-15.
  3. ^ Crimes-of-persuasion.com. Diarkibkan 2007-04-15 dalam Wayback Machine. Fraud Victim Advice / Assistance for Consumer Scams and Investment Frauds.
  4. ^ Orbach, Barak; Huang, Lindsey (2018). "Con Men and Their Enablers: The Anatomy of Confidence Games". Social Research: An International Quarterly. 85 (4): 795–822. doi:10.1353/sor.2018.0050. ISSN 1944-768X. Diarkibkan daripada yang asal pada 2023-01-15.

Bacaan lanjut

sunting

Pautan luar

sunting