Imam-Imam Qiraat

Dalam rangka memberi penghargaan kepada imam-imam qiraāt, dan untuk memudahkan ingatan, maka nama-nama mereka diabadikan pada qiraāt mereka masing-masing, seperti qiraāt Nāfi’, qiraāt Ibn Kāthīr, dan sebagainya. Akan tetapi, hal ini bukan bererti mereka sendiri yang menciptakan qiraāt tersebut. Qiraāt yang mereka gunakan itu tetap bersumber dari Rasulullah s.a.w., melalui talaqqī (penerimaan secara langsung) kepada generasi-generasi sebelumnya.

Para imam qiraāt tersebut sudah tentu mempunyai murid yang ramai yang meriwayatkan dan meneruskan qiraāt guru-gurunya hingga sampai kepada kita sekarang ini. Namun, dalam dunia qiraāt, hanya diambil dua orang perawi sahaja dari imam qiraāt masing-masing.

Adapun, imam-imam qiraāt yang masing masing disertai dengan dua orang perawi adalah seperti berikut:

1 Nāfi’

Nama penuh Imam Nāfi’ ialah Nāfi’ bin Abd al-Rahmān bin Abū Nu’aim al-Laisī. Beliau dilahirkan pada tahun 70 H dan wafat pada tahun 169 H di Madinah.

Beliau mempunyai sanad guru yang ramai, antaranya ialah Abū Ja’afar, Abd al-Rahmān bin Hurmuz, Abd al-Rahmān dari Abdullāh bin Abbās dan Abū Hurairah, dari Ubay bin Ka’ab dan Ubay dari Rasulullah s.a.w. Perawi Imam Nāfī’ ialah:

Qālūn

Nama sebenar beliau ialah Abū Mūsā Isā bin Mīnā. Beliau di gelar Qālūn kerana baik dan bagus suaranya membaca al-Qur’an. Qālūn itu berasal dari bahasa Rumawi yang bermaksud baik. Beliau dilahirkan pada tahun 120 H dan wafat pada 220 H di Madinah.

Warsy

Nama sebenar beliau ialah Abu Said Uthman bin Said al-Misri. Beliau dilahirkan pada 110 H dan wafat pada tahun 197 H. Beliau mendapat gelaran Warsy kerana beliau adalah orang yang paling baik suaranya dan fasih lidahnya membaca al-Qur’an. Apabila beliau membaca al-Qur’an, orang datang berduyun-duyun mendengarnya, sehingga orang tidak pernah bosan mendengarnya.

2 Ibnu Kathir

Nama sebenar Ibnu Kathir ialah Abdullah bin Kathir bin ‘Amru bin Zazhan. Beliau dilahirkan pada tahun 45 H dan wafat di Mekah pada tahun 120 H.

Ibnu Kathir mempelajari al-Qur’an dan qiraat dari Abi al-Saib, Abdullah bin Saib, Mujahid dan lain-lain. Ibnu as-Saib mempelajari al-Qur’an daripada Ubai bin Ka’ab dan Umar bin al-Khatab daripada Rasulullah s.a.w.. Ramai yang mengambil bacaan daripada Ibnu Kathir. Terdapat dua perawi daripadanya yang termasyhur, iaitu;

   a. Al-Bazzi

   Nama sebenar beliau ialah Ahmad bin Muhammad bin Abdullah bin abu hassan. Beliau dilahirkan pada tahun 170 hijrah dan telah kembali ke rahmatullah pada tahun 250 hijrah di Mekah. Beliau merupakan salah satu imam qiraāt dan muazzin di Masjidilharam.

   b. Qunbul

   Nama sebenar beliau ialah Muhammad bin Abd al-Rahman bin Muhammad al-Makhzumi. Beliau dilahirkan pada tahun 190 Hijrah dan wafat pada tahun 291 hijrah di Mekah. Beliau digelar Qunbul kerana orang ramai memanggilnya dengan panggilan Al-Qanabilah.

3 Abu ‘Amru Al-Basri.

Beliau ialah Zabban bin al-‘ala bin Umar bin al-Iryan bin Abdullah bin al-Husin. Beliau dilahirkan pada tahun 68 hijrah dan wafat di Kuffah pada tahun 154 hijrah. Beliau telah mempelajari al-Qur’an daripada beberapa orang guru, iaitu Abi Ja’far, Nafi’ bin Abi Naim, ‘Abdullah bin Kathir, ‘Asim bin Abi al-Nujud, dan Abi al-‘Aliyah. Abu al-‘Aliyah telah mengambil bacaan daripada ‘Umar Al-Khattab, Ubai bin Ka’ab, Zaid bin Thabit, dan Abdullah bin ‘Abbas, daripada Rasulullah s.a.w.. Ramai yang telah mengambil bacaan daripada Abu ‘Amru, antaranya ialah Yahya bin al-Mubarak, dan lain-lain lagi. Antara perawi yang termashur ialah al-Duri dan al-Susi.

   a. Al-Duri

   Nama sebenar beliau ialah Hafs Bin Umar Bin Abdul Aziz. Beliau dilahirkan pada tahun 150 hijrah dan wafat pada tahun 246 hijrah.

   b. Al-Susi

   Nama sebenar beliau ialah Soleh Bin Ziyad Bin Abdullah Al-Susi. Beliau dilahirkan pada tahun 171 Hijrah dan wafat pada 261 Hijrah. Beliau merupakan Qari yang dhabit dan thiqah.

4 Ibnu ‘Amir As-Syamī

Beliau ialah Abdullah bin ‘Amir bin Yazid bin Tamim. Gelaran beliau ialah Abu Imran. Beliau dilahirkan pada tahun 21 Hijrah dan wafat pada tahun 118 Hijrah di Damsyik. Beliau mempelajari Qiraat daripada Uthman bin ‘Affan daripada Rasulullah s.a.w..

Terdapat ramai yang mengambil bacaan daripada Ibnu ‘Amir. Antara perawi yang termasyhur ialah Hisyam dan Ibnu Zakwan.

   a. Hisyām

   Nama sebenar beliau ialah Hisyām bin ‘Umar bin Nāsir. Nama gelarannya ialah Abu al-Wālid Beliau dilahirkan pada tahun 153 Hijrah dan wafat pada 245 Hijrah di Damsyik.

   b. Ibnu Zakwan

   Nama sebenar beliau ialah Abdullah bin Ahmad bin Basyir bin Zakwan al-Dimasyqi. Beliau merupakan syiekh qiraat di syam dan imam di masjid Damsyik. Beliau dilahirkan pada tahun 173 Hijrah dan wafat pada tahun 242 Hijrah.

5 ‘Asim Al-Kufi

Nama beliau ialah ‘Asim bin Bahdilah Abi al-Najud al-Asadi. Nama gelaran beliau ialah Abu Bakar. Beliau menjadi imam qiraat di kuffah selepas gurunya Abi Abdul Rahman al-Sulami. Beliau telah mempelajari qiraat daripada gurunya, Abi Abd al-Rahman bin Abdullah al-Sulami. Abi Abd al-Rahman mengambil bacaan daripada Abdullah bin Mas’ud, Uthman bin ‘Affan ‘Ali bin Abi Talib, dan Ubay bin Ka’ab dan Zaid bin Thabit. Semua para sahabat iaitu Abdullah bin Mas’ud, Uthman bin ‘Affan, Ali bin Abi Talib, Ubay bin Ka’ab dan Zaid bin Thabit mengambil bacaan daripada Rasulullah s.a.w..Beliau telah wafat pada tahun 127 Hijrah.

Ramai yang telah mengambil bacaan daripada ‘Asim. Antara perawi yang paling masyhur ialah Syu’bah dan Hafs.

   a. Syu’bah

   Nama sebenar beliau ialah Syu’bah bin ‘Ayyash bin Salim. Beliau dilahirkan pada tahun 90 Hijrah dan wafat pada tahun 193 Hijrah. Beliau merupakan imam besar dan ulama’ di kalangan Ahli Sunnah di Kufah. Beliau telah Khatam al-Qur’an sebanyak 18 ribu kali.

   b. Hafs

   Nama sebenar beliau ialah Hafs bin Sulaiman bin al-Mughirah al-Asadi al-Kufi. Beliau dilahirkan pada tahun 90 Hijrah dan wafat pada tahun 180 Hijrah. Kebanyakan umat Islam kini membaca Al-Qur’an menurut riwayat Imam Hafs ini.

6 Hamzah Al-Kufi

Nama sebenar beliau ialah Hamzah bin Habib bin ‘Immarah. Beliau merupakan Imam Qiraat di Kuffah selepas kewafatan Imam ‘Asim. Beliau dilahirkan pada tahun 80 hijrah dan wafat pada tahun 156 hijrah di Kufah. Beliau mempelajari Qiraat daripada Abu Muhammad Sulaiman bin al-A’masy daripada Abu Muhammad Yahya bin Wathab al-Asadi daripada Abu Syibil ‘Alqamah bin Qis daripada Abdullah bin Mas’ud daripada Rasulullah s.a.w.

Ramai yang telah mengambil bacaan daripada Imam Hamzah ini. Antara perawi yang termasyhur ialah Khalaf dan Khallad.

   a. Khalaf

   Nama sebenar beliau ialah Kholaf bin Hisyam bin Tha’lab. Nama gelaran beliau ialah Abu Muhammad. Beliau merupakan seorang yang thiqah, Zuhud dan ‘Alim. Beliau dilahirkan pada tahun 150 Hijrah dan wafat pada tahun 229 Hijrah di Baghdad.

   b. Khallad

   Nama sebenar beliau ialah Khallad bin Khalid As-Syaibani. Beliau dilahirkan pada tahun 130 Hijrah dan wafat pada tahun 220 Hijrah di Kuffah. Beliau merupakan seorang imam qiraat yang thiqah dan sangat mengetahui mengenai kebenaran.

7 Al-Kisaie Al-Kufi

Nama sebenar beliau ialah Ali bin Hamzah bin Abdullah Al-Asadi. Nama gelaran beliau ialah Abu Hasan. Beliau merupakan guru qiraāt pada zamannya. Beliau sangat tahu mengenainya dan sangat dhabit tentangnya. Beliau mempelajari qiraāt secara langsung daripada Imam Hamzah sebanyak empat kali dan beliau juga mempelajarinya daripada Muhammad bin Abi Laili, Isa bin Umar dan lain-lain. Isa mengambil bacaan daripada ‘Asim,’ dan sanadnya bersambung ke Rasulullah s.a.w. sama seperti sebelum ini.

   a. Abu al-Harith

   Nama sebenar beliau ialah al-Laith bin Kholid al-Mirwazi al-Baghdadi. Nama gelaran beliau ialah Abu Harith. Beliau merupakan seorang yang sangat dhabit dengan qiraat. Beliau wafat pada tahun 240 Hijrah.

   b. Al-Duri

   Nama sebenar beliau ialah Hafs bin Umar bin Abdul Aziz Ad-Duri. Beliau merupakan perawi yang sama dengan Abu Amru.

8 Abu Ja’far Al-Madani

Nama sebenar beliau ialah Yazid bin al-Qa’qa’ al-Makhzumi. Beliau merupakan imam qiraāt di Madinah yang sangat sempurna thiqah dan dhabitnya. Beliau telah mempelajari qiraat daripada Abdullah bin ‘Abbas, dan Abu Hurairah. Mereka mempelajarinya dari Ubay bin Ka’ab. Ubay bin Ka’ab mengambil bacaan daripada Rasulullah s.a.w.

Ramai yang merawikan qiraāt daripadanya, antaranya ialah Nafi’ bin Abi Naim, Abdul Rahman bin Zaid bin Aslam, Abu Amru bin al-‘Ala’, dan lain-lain lagi. Terdapat dua orang perawi yang termasyhur, iaitu ‘Isa bin Wardan dan Sulaiman bin Jammaz.

   a. Ibnu Wardan

   Nama sebenar beliau ialah ‘Isa bin Wardan al-Madani. Beliau wafat di Madinah pada tahun 160 Hijrah.

   b. Ibnu Jammaz

   Nama sebenar beliau ialah Sulaiman bin Muhammad bin Muslim bin Jammaz. Beliau wafat di Madinah pada tahun 170 Hijrah.

9 Ya’qub Al-Basri

Nama sebenar beliau ialah Ya’qub bin Ishaq bin Yazid bin Abdullah bin Abi Ishaq. Gelaran beliau ialah Abu Muhammad. Beliau merupakan salah seorang dari qurra’ sepuluh. Beliau mengambil bacaan daripada Abi al-Munzir Salam bin Sulaiman, Abi al-Asyhab Ja’far bin Hayyan dan lain-lain. Salam mengambil bacaan daripad ‘Asim al-Kufi dan daripada Abu Amru.

Ramai yang merawikan qiraat daripadanya, antaranya ialah Abu Hatim al-Sajastani, Muslim bin Sufian, Abu Basyar Al-Qitthan, Abu Amru dan lain-lain. Perawi yang termasyhur ialah Ruwais dan Rauh.

   a. Ruwais

   Nama sebenar beliau ialah Muhammad bin al-Mutawakkal al-lu’lu’i Al-Basri. Nama gelaran beliau ialah Abi Abdullah. Beliau wafat di Basrah pada tahun 238 Hijrah.

   b. Rauh

   Nama sebenar beliau ialah Rauh bin Abdul Mu’min al-Hazli Al-Basri. Beliau digelar Abu al-Hasan. Beliau wafat pada tahun 234 Hijrah.

10 Kholaf al-‘Asyir

Nama sebenar beliau ialah Kholaf bin Hisyam bin Tha’lab. Beliau merupakan seorang hafiz al-Qur’an ketika berumur sepuluh tahun. Beliau mula mempelajari ilmu ketika berumur tiga belas tahun. Beliau merupakan seorang yang thiqah, zuhud dan alim. Beliau mempelajari qiraat daripada Salim bin ‘Isa dan Abd al-Rahman bin Hammad, dan mereka mengambil bacaan daripada Hamzah.

Ramai yang telah merawikan qiraat daripadanya. Antaranya ialah Wasma’a Ahmad bin Ibrahim, Ahmad bin Yazid al-Halwani, Idris bin Abdul Karim al-Haddad dan lain-lain. Terdapat dua orang perawi yang termasyhur, iaitu Ishaq dan Idris.

a. Ishaq

Nama sebenar beliau ialah Ishak bin Ibrahim bin Uthman bin Abdullah. Beliau digelar Abu Ya’qub. Beliau wafat pada tahun 286 Hijrah.

   b. Idris

   Nama sebenar beliau ialah Idris bin Abdul Karim al-Haddad al-Baghdadi. Beliau digelar Abu al-Hasan. Beliau wafat pada tahun 292 Hijrah.

[1]