Wikipedia

Hukum Kanun Pahang

Hukum Kanun Pahang {Jawi: حكوم قانون ڤهڠ) juga dikenali sebagai Kanun Pahang[1] atau Undang-Undang Pahang[2] ialah Qanun atau kod undang-undang Kesultanan Pahang dulu. Ia mengandungi peruntukan penting yang menegaskan semula keutamaan adat Melayu, dan pada masa yang sama menampung dan mengasimilasikan undang-undang Islam. Kod undang-undang itu sebahagian besarnya dimodelkan pada Undang-Undang Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka, dan disusun semasa pemerintahan Sultan Pahang ke-12, Almarhum Sultan Abdul Ghafur Muhiuddin Shah. Ia dianggap sebagai salah satu ringkasan undang-undang tertua yang dikarib di Alam Melayu.[3][4]

Dari segi sejarah, Undang-undang Pahang telah diterima pakai di Johor,[5] berikutan penyatuan antara Pahang dan Johor pada tahun 1623, dan juga mempunyai pengaruh yang ketara dalam pengisytiharan undang-undang Perak[6] dan Brunei.[7] Pada tahun 2012, Hukum Kanun Pahang telah dimasukkan dalam Senarai Warisan Negara Malaysia, di bawah kategori objek warisan ketara.[8]

Sejarah

sunting

Penerimaan pelbagai aspek sistem pentadbiran Melaka bermula dari pertengahan abad ke-15, apabila Kerajaan Pahang Lama telah ditakluki dan dibawa masuk ke alam Melaka. Raja-raja awal Kesultanan Pahang kemudiannya, yang ditubuhkan sebagai vasal kepada Melaka, mengisytiharkan tradisi mahkamah berdasarkan sistem Melaka seperti yang termaktub dalam kedua-dua Undang-Undang Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka, dan menguatkuasakan peraturan adat dan agama yang sedia ada untuk mengekalkan. ketertiban sosial. Segala peraturan, larangan dan adat yang telah dikodkan sebagai undang-undang, seterusnya dikumpulkan melalui tradisi lisan dan dihafal oleh menteri kanan.[9]

Antara tahun 1592 dan 1614, di bawah titah Sultan Pahang ke-12, Abdul Ghafur Muhiuddin Shah, undang-undang telah diperbaiki dengan perincian dan paling penting, telah direkodkan. Teks undang-undang akan mengandungi peruntukan terperinci mengenai perkara istiadat, penyelesaian konflik sosial, hal maritim, undang-undang Islam dan perkara umum. 44 fasal asal Undang-Undang Melaka[10] telah diperluaskan kepada 93 fasal undang-undang Pahang.[11]

Tidak lama selepas kematian Abdul Ghafur Muhiuddin Shah, Pahang menjadi huru-hara selepas mengalami serangan dahsyat dari Aceh. Pertabalan seorang kerabat, Raja Bujang, ke takhta Pahang, dan beberapa tahun kemudian pada 1623, ke takhta Johor, telah menyatukan kedua-dua negeri di bawah satu pentadbiran. Undang-undang Pahang adalah sebahagian daripada elemen yang disepadukan ke dalam pentadbiran baharu. Ia disebutkan dalam teks Hukum Kanun Pahang yang masih hidup, bahawa undang-undang itu juga dikuatkuasakan di Johor.[12]

Undang-undang Pahang juga mempunyai pengaruh yang ketara dalam pengisytiharan Hukum Kanun Brunei ('Undang-undang Brunei')[13] dan Undang-Undang 99 ('Undang-undang 99 Perak').[14] Walaupun kedua-dua Perak dan Brunei tidak pernah ditakluki oleh Pahang, ini dapat dicapai kerana kedua-dua negeri menikmati hubungan diplomatik, perdagangan dan juga perkahwinan yang kukuh dengan raja-raja Pahang. Sultan Abdul Ghafur sendiri telah berkahwin dengan seorang anak perempuan Saiful Rijal dari Brunei, dan baginda mengahwinkan putera sulung baginda kepada cucu perempuan Sultan Perak.

Kandungan

sunting

Sama seperti Undang-undang Melaka, Undang-undang Pahang adalah kod undang-undang yang berkembang dan banyak dipengaruhi oleh kedua-dua undang-undang Adat Melayu dan Syariah. Secara umumnya, pengaruh Islam adalah dominan di seluruh teks, walaupun undang-undang adat juga berleluasa dalam klausa tertentu yang berkaitan dengan undang-undang perdagangan, keluarga dan perkahwinan. Dalam bab-bab awal teks tersebut, bermula dari fasal 1 hingga fasal 23, adalah bukti pengaruh pra-Islam. Kod undang-undang telah diperluaskan lagi kepada fasal 66 akibat pengaruh Islam. Ia sekali lagi diperluaskan sehingga fasal 93 setelah menerima pengaruh Melaka melalui Undang-Undang Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka. 93 fasal kod undang-undang tidak disusun secara sistematik atau diklasifikasikan, tetapi boleh dikategorikan seperti berikut;[15]

Termasuk hukuman untuk kesalahan jenayah seperti pembunuhan, kecurian, rompakan dan pencerobohan. Kaedah hukuman termasuk qisas dan denda. Kesalahan jenayah lain yang disebut ialah zina, rogol, liwat. perjudian, rasuah dan lain-lain lagi. Semua peruntukan ini terdapat dalam klausa berikut: 4, 5, 6, 7, 8, 22, 46, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 63, 70, 72, 74, 79, 84, 86, 90, 92, dan 93.[16]
Termasuk peraturan perdagangan, pajakan, pinjaman bercagar, pinjaman, upah dan sebagainya. Ia juga mengandungi undang-undang terkod yang pertama berkaitan wakaf di Alam Melayu.[17] Semua peruntukan ini terdapat dalam klausa berikut: 2, 3, 9, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 41, 42, 43, 44, 62, 77, 81, 85, 87, dan 88.[18]
Peruntukan undang-undang keluarga dan perkahwinan terdapat dalam fasal 67 Hukum Kanun Pahang yang dianggap sebagai salinan terus daripada 3 fasal (25, 26, 27) Undang-Undang Melaka.[19]
Termasuk hukuman untuk kesalahan seperti murtad dan meninggalkan solat, dan peraturan jihad, saksi dan sumpah. Peruntukan sedemikian terdapat dalam fasal 60, 61, 62, 64, dan 65.[20]
  • Undang-undang adat dan perlembagaan
Menggariskan peranan dan kedudukan istimewa Sultan dan menterinya. Peruntukan undang-undang dan perlembagaan adat boleh didapati dalam fasal berikut; 1, 12, 20, 21, 23, 56, 57, 75, 76, 82, 83, 89, dan 91.[21]

Bahagian paling penting dalam kod undang-undang, yang disifatkan sebagai 'bahagian satu', menyatakan bahawa kod itu dikarang semasa pemerintahan Sultan Abdul Ghafur dan terpakai bukan sahaja di Pahang tetapi juga di Perak dan Johor. Kata pengantar kemudiannya menyatakan bahawa raja hendaklah menjaga rakyatnya dan melantik pemimpin negeri, termasuk mangkubumi, penghulu bendahari, temenggung (pemimpin tentera dan polis), hulubalang (jeneral), shahbandar (tuan pelabuhan), dan menteri. Tugas pegawai-pegawai ini diterangkan satu persatu.[22]

Lihat juga

sunting

Catatan

sunting
  1. ^ Pusat Rujukan Persuratan Melayu - Kanun Pahang
  2. ^ Liaw 2013, halaman 434
  3. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  4. ^ Liaw 2013, halaman 434
  5. ^ Liaw 2013, halaman 434
  6. ^ Liaw 2013, halaman 434
  7. ^ Mohammad bin Pengiran Haji Abd. Rahman 2001, halaman 176
  8. ^ "Jabatan Warisan Negara - Warisan Kebangsaan 2012". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-03-28. Dicapai pada 2017-03-28.
  9. ^ Abd. Jalil Borham 2002, halaman 86
  10. ^ Abd. Jalil Borham 2002, halaman 88
  11. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  12. ^ Liaw 2013, halaman 434
  13. ^ Mohammad bin Pengiran Haji Abd. Rahman 2001, halaman 176
  14. ^ Liaw 2013, halaman 434
  15. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  16. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  17. ^ Siti Mashitoh Mahamood 2006, halaman 28
  18. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  19. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  20. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  21. ^ Zaini Nasohah 2004, halaman 7
  22. ^ Liaw 2013, halaman 434

Bibliografi

sunting
  • Abd. Jalil Borham (2002), Pengantar Perundangan Islam (An Introduction to Islamic Legislature), Johor Bahru: Universiti Teknologi Malaysia press, ISBN 983-52-0276-1
  • Liaw, Yock Fang (2013), A History of Classical Malay Literature, Institute of Southeast Asian Studies, ISBN 978-981-4459-88-4
  • Mohammad bin Pengiran Haji Abd. Rahman (2001), Islam di Brunei Darussalam, Dewan Bahasa dan Pustaka Brunei, ISBN 978-999-1701-81-3
  • Siti Mashitoh Mahamood (2006), Waqf in Malaysia: Legal and Administrative Perspectives, University of Malaya press, ISBN 983-100-287-3
  • Zaini Nasohah (2004), Pentadbiran undang-undang Islam di Malaysia : sebelum dan menjelang merdeka, Utusan Publications, ISBN 978-967-6115-19-5
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Hukum_Kanun_Pahang&oldid=6325062"