Ombak
Dalam dinamik bendalir, gelombang angin, atau ombak, ialah gelombang permukaan yang berlaku pada permukaan bebas jasad air (seperti lautan, laut, tasik, sungai, terusan, lopak atau kolam). Ia terhasil daripada angin bertiup di kawasan permukaan bendalir. Gelombang di lautan mampu bergerak beribu-ribu batu sebelum mencapai darat. Gelombang angin di Bumi mempunyai julat ukuran dari riak-riak kecil, ke gelombang melebihi 100 kaki (30 m) tinggi.[1]
Apabila dijana terus dan terjejas oleh angin tempatan, sistem gelombang angin dipanggil laut angin. Selepas angin berhenti meniup, gelombang angin dipanggil alun. Secara umumnya, alun terdiri daripada gelombang yang dijana oleh angin yang tidak terjejas oleh angin setempat pada masa itu. Ia telah dijana di tempat lain atau beberapa waktu sebelumnya.[2] Gelombang angin di lautan dipanggil gelombang permukaan lautan atau ombak lautan.
Secara amnya, dalam ungkapan Melayu, ombak ialah air laut yang bergulung-gulung ke arah pantai dan menghempas pantai. Ombak terjadi dari tiupan angin dan bumi yang berputar di atas paksinya.
Pembentukan gelombang
sunting
Sebahagian besar ombak besar dilihat di pantai akibat angin di kejauhan. Lima faktor mempengaruhi pembentukan struktur aliran dalam gelombang angin:
- Kelajuan angin atau kekuatan relatif angin terhadap kelajuan gelombang—angin mesti bergerak lebih cepat daripada rabung ombak untuk pemindahan tenaga
- Jarak yang tidak terputus air terbuka di mana angin bertiup tanpa perubahan arah yang penting (dipanggil lingkup)
- Lebar kawasan yang terjejas oleh lingkup
- Tempoh angin — masa angin yang ditiup di atas air.
- Kedalaman air
Semua faktor ini bekerjasama untuk menentukan saiz ombak dan struktur aliran di dalamnya.
Dimensi utama yang berkaitan dengan ombak adalah:
- Ketinggian gelombang (jarak menegak dari palung ke rabung)
- Panjang gelombang (jarak dari puncak ke puncak ke arah rambatan)
- Tempoh gelombang (jarak masa antara kedatangan puncak berturut-turut pada titik pegun)
- Arah perambatan gelombang
Laut sepenuhnya mempunyai saiz gelombang maksimum secara teori bagi kekuatan, tempoh, dan lingkup angin tertentu. Pendedahan selanjutnya terhadap angin tertentu hanya boleh menyebabkan pelesapan tenaga kerana pemecahan puncak gelombang dan pembentukan "tukup putih". Gelombang di kawasan tertentu biasanya mempunyai pelbagai ketinggian. Untuk laporan cuaca dan analisis saintifik bagi statistik gelombang angin, ketinggian ciri-ciri mereka dalam suatu tempoh masa biasanya dinyatakan sebagai ketinggian gelombang yang ketara. Angka ini mewakili ketinggian purata satu pertiga gelombang tertinggi dalam tempoh masa tertentu (biasanya dipilih di tempat dalam jarak dari 20 minit hingga dua belas jam), atau dalam sistem gelombang atau ribut tertentu. Ketinggian gelombang yang signifikan juga merupakan nilai yang "pemerhati terlatih" (contohnya kru kapal) akan menganggarkan dari pemerhatian visual keadaan laut. Memandangkan kepelbagaian ketinggian gelombang, gelombang individu yang terbesar mungkin kurang daripada dua kali ketinggian gelombang yang dilaporkan untuk hari atau ribut tertentu.[3]
Rujukan
sunting- ^ Tolman, H. L. (23 June 2010). Mahmood, M.F. (penyunting). "CBMS Conference Proceedings on Water Waves: Theory and Experiment" (PDF). Howard University, US, 13–18 May 2008: World Scientific Publications. ISBN 978-981-4304-23-8. Cite journal requires
|journal=(bantuan)CS1 maint: location (link) - ^ Holthuijsen (2007), page 5.
- ^ Weisse, Ralf; von Storch, Hans (2008). Marine climate change: Ocean waves, storms and surges in the perspective of climate change. Springer. m/s. 51. ISBN 978-3-540-25316-7.